زمزمه‌های کشف داروی کرونا صعود بازارهای جهانی را درپی داشت، تولید دارو چه اثری بر جایگاه سیاسی کشور تولید کننده خواهد داشت؟

جنگ اعتبار میان غول‌های علمی
آفتاب یزد- گروه سیاسی: از زمانی که کرونا از چین گذشت و به سایر کشورها رسید خطر این بیماری به سرعت جهان را فرا گرفت، دیگر آن روزهایی که چینی‌ها با «فیک نیوز» این موضوع را القا می‌کردند که کرونا از آنفلوانزا کم خطر تر است و میزان مرگ و میر کمی‌دارد پایان یافته است، آنچه این روزها مشاهده می‌شود تصویری از جنازه‌های روی زمین مانده یا گورهای دسته جمعی در اقصی نقاط جهان است. حالا سازمان بهداشت جهانی که متهم است با چینی‌ها مماشات کرده و به موقع به جهان اعلام نکرده که کرونا قابلیت انتقال از انسان به انسان را دارد بعد از بیش از 5 ماه گفته ویروس کرونا 10 برابر خطرناک تر از ازآنفلوانزا است. اکنون "تدروس ادهانوم" رئیس سازمان بهداشت جهانی هشدار داده که ویروس کرونا به مراتب خطرناک‌تر از ویروس آنفلوآنزا است و قدرت کشندگی آن 10 برابر بیشتر است. ادهانوم در این‌باره گفت: «داده‌های جمع‌آوری شده از چندین کشور به ما تصویری واضح‌تر از این ویروس، رفتارش و نحوه متوقف ساختن اش می‌دهد؛ ما می‌دانیم که کووید19 به سرعت انتشار می‌یابد و می‌دانیم که کشنده‌تر است؛ 10 برابر بیشتر از ویروسی که موجب همه‌گیری آنفلوآنزا در سال 2009 شد.» او ادامه داد: «ما می‌دانیم که در بعضی از کشورها موارد هر سه یا چهار روز کاهش می‌یابد؛ با این حال، در حالی که این ویروس خیلی سریع گسترش می‌یابد، بسیار کندتر کاهش می‌یابد.» این مقام مسئول اضافه کرده است با توجه به سرعت انتشار ویروس کرونا، اقدامات کنترلی وضع‌شده برای مقابله با گسترش بیماری از جمله قرنطینه در شهرها باید به آهستگی برداشته شوند؛ در عین حال که نباید اقدامات بهداشتی عمومی‌و ردیابی ناقلان و مبتلایان کنار گذاشته شود. در بیانیه سازمان جهانی بهداشت همچنین آمده است که رسیدن به یک واکسن مطمئن و کارآمد و توزیع سراسری آن برای توقف کامل سرایت ویروس کرونا ضروری است و تا آن زمان خطر گردش این ویروس در جوامع ادامه خواهد یافت.
> از روغن بنفشه تا.....
از همان روزهای اول دو موضوع بسیار داغ بود، داروی کرونا و واکسن کرونا. در مورد دارو کم نسخه‌های عجیب و غریب نشنیدیم از روغن بنفشه تا بوییدن نارنج، این نوع درمان‌ها البته تنها مختص ایران نیست و ورژن‌های خارجی هم داشته. پیتر ورسکی در واشنگتن‌پست گزارشی نوشته تحت این عنوان: علفی‌جات، نقره، نمک و خمیردندان شفابخش؛ افزایش هراس از کرونا، فرصتی برای فروش اکسیره. او عکس بالای گزارش خود را به برنامه تلویزیونی جیمز بی‌کر اختصاص داده که یکی از کشیشان انجیلی تلویزیونی معروف در آمریکاست که در دنیای تبلیغ و فروش درمان‌های آلترناتیو شناخته شده است. آقای ورسکی نوشته این روزها "دیگر قضیه فقط جیمز بی‌کر نیست که می‌خواهد محلولی را درون یک بطری به شما بفروشد. هزاران نفر در نقاط مختلف شروع کرده‌اند به تبلیغ اکسیر خود برای درمان کرونا. آنها همگی برای شما خبر خوب دارند و از طریق شبکه‌های تلویزیونی، تلفن، ایمیل و پست تلاش می‌کنند شما (را که به غایت از کرونا ترسیده‌اید) ترغیب کنند که اکسیر معجزه‌آسای آنها را خریداری کنید. همین موضوع باعث شده سازمان دارو و غذا با سیلی از شکایات و گزارش‌ها روبرو شود که از فعال شدن کلاهبرداران و موسساتی که مدعی راه درمان و پیشگیری از کرونا هستند، حکایت دارد.


در حقیقت، سازمان غذا و دارو آمریکا (اف‌دی‌ای) اعلام کرده طی یک هفته ۷۸۰۰ گزارش و شکایت بر روی خط تلفنی ویژه کرونا خود دریافت کرده و در واکنش به آن نامه‌ای هشدارآمیز به همه کسب و کارها فرستاده به این مضمون:«در حال حاضر هیچ واکسن، قرص، کپسول، شربت، محلول و چیزی شبیه اینها برای درمان بیماری کووید۱۹ وجود ندارد. بر همین اساس، هرگونه ادعا برای وجود چنین چیزی از سوی کارشناسان و منابع علمی‌تصدیق نشده است. شما باید بلافاصله هرگونه ادعا و تبلیغی که مدعی یافتن چنین دارو و درمانی است را متوقف کنید و از فروش و بازاریابی برای آن پرهیز کنید وگرنه ممکن است با اقدام قانونی روبرو شوید.» اما واقعیت این است که کرونا ویروسی نیست که با این ساده انگاری‌ها بتوان بر آن غلبه کرد. بنابران صدها تیم تحقیقاتی در سراسر جهان روی این ویروس تحقیق می‌کنند تا بالاخره «علم» بتواند بشریت را بار دیگر از یک بیماری کشنده نجات دهد. موضوع اما تنها ابعاد پزشکی و سلامتی نیست بلکه رقابتی خاص بین قدرت‌های جهانی وجود دارد تا با کشف داروی کرونا برگ برنده ای سیاسی نیز به دست آوردند و وزن کشور آنها در نظام بین الملل رشد قابل ملاحظه ای کند. اعلام کشف دارو همچنین می‌تواند بر بازار آشفته اقتصاد جهانی اثری مثبت بگذارد.
> تبعات دامنه دار اقتصادی
در همین زمینه خبرگزاری رویترز نوشته:« ویروس کرونا روز به روز در سطح جهان پیشروی می‌کند و شمار مبتلایان و قربانیان در جهان کماکان رو به افزایش است. با این حال کاهش مرگ و میرها در ایتالیا و اسپانیا که کانون‌های اصلی درگیر با کرونا در جهان هستند، خبر خوبی محسوب می‌شود. این دو کشور قرنطینه سراسری را بار دیگر تمدید کردند اما برخی از فعالیت‌های تولیدی با توجه به کاهش سرعت شیوع بیماری از سر گرفته شده اند.» در آسیا پیش بینی می‌شود رشد اقتصادی کشورها برای نخستین بار در طول ۶۰ سال اخیر وارد محدوده منفی شود. در چین بخش بزرگی از فعالیت‌های تولیدی در استان‌های مختلف از سر گرفته شده اما رشد اقتصادی سه ماهه نخست امسال برای نخستین بار در نیم قرن اخیر منفی شده است. دیروز خبر رسید که اقتصاد چین حدود هفت درصد کوچک شده است، رقمی‌بسیار بالا برای دومین اقتصاد جهان! بر اساس این گزارش، رشد اقتصادی دومین اقتصاد بزرگ جهان در سه ماهه اول امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۶.۸ درصد کاهش یافت. این عدد، از پیش‌بینی‌های قبلی نیز کم‌تر است و به معنای از دست رفتن ۶۹۳ میلیارد یوآن برابر با ۹۸ میلیارد دلار از اقتصاد این کشور است. اگرچه رکود و انقباض اقتصادی قابل پیش‌بینی بود اما باز هم این یک اتفاق تاریخی برای چین است. چین از سال ۱۹۹۲ شروع به انتشار آمار رشد اقتصادی سه ماهه کرد و حالا آماری که روز گذشته منتشر شد، بدترین وضعیت اقتصاد این کشور را از آن زمان نشان می‌دهد. هفته گذشته، صندوق بین‌المللی پول نیز گزارشی منتشر کرده بود که نشان می‌داد اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰، در بدترین وضعیت از زمان رکود بزرگ سال ۱۹۳۰ قرار خواهد گرفت و میانگین رشد اقتصادی جهانی به منفی ۳ درصد خواهد رسید. این موضوع در چین از آن جهت بیشتر وخیم خواهد بود که تنها بحث کاهش تولیدات چینی مطرح نیست بلکه بازار جهانی نیز حالا کمتر متقاضی واردات است. در شرایطی که مشخص نیست بازگشت به کار چه زمانی عادی خواهد شد، رشد اقتصادی کشورهای اروپایی به ویژه در اقتصادهای بزرگ تر با کاهش محسوس مواجه شده، به ویژه در ایتالیا که اکنون میزان تولیدات صنعتی به کمترین سطح خود در طول ۱۱ سال اخیر رسیده و طبق پیش بینی صندوق بین المللی پول اقتصاد این کشور حدودا یک دهم نسبت به اندازه سال قبل خود کوچک تر خواهد شد. ناریتا‌هایاکی، کارشناس بازار سرمایه در بانک میزوهو گفت: صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است اقتصاد جهانی با یک زمستان طولانی
مواجه خواهد بود و این کاملا متفاوت از برآورد قبلی این نهاد است که متوسط رشد
سه ماهه اول سال را ۵.۸ درصد پیش بینی کرده بود. یلی دلویچ، استراتژیست ارشد سرمایه گذاری در موسسه بیرد گفت: شرکت‌ها واقعا نمی‌دانند که ماه‌های آینده چه پیش خواهد آمد. آن‌ها هیچ چشم اندازی از میزان تقاضا در سه ماه یا شش ماه آینده ندارند.
ماسایوکی کیشیگاوا، کارشناس بازار در موسسه «سامومیتو میتسویی» گفت: نشانه‌هایی از این که در حال ورود به پیک بیماری هستیم، در حال نمایان شدن است اما هنوز باید خیلی مراقب باشیم، چرا که کرونا یک بحران زیستی است، نه یک بحران مالی و همین کار و پیش‌بینی پذیر بودن را دشوار می‌سازد. در ایالات متحده هم اوضاع چندان وفق مراد نیست. در آمریکا ۲۲ میلیون نفر درخواست بیمه بیکاری داده‌اند و گزارش جدید چین نیز نشان می‌دهد که تنها در ماه مارس، ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در این کشور بیکار شده‌اند.
> بارقه‌های امید
اما حالا بارقه‌های امید با گمانه زنی درباره تولید دارو افزایش یافته است. برخی از منابع خبری از بهبود شمار بالایی از بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستانی در شهر شیکاگو
پس از استفاده از یک داروی جدید خبر داده اند و این مساله منجر به افزایش امیدواری‌ها
نسبت به یافتن داروی قطعی مقابله با این بیماری شده است. بورس آمریکا اولین واکنش مثبت به این ماجرا را داشت. در وال استریت، بیشتر شاخص‌ها صعودی بودند تا جایی که هر سه شاخص مهم بورسی در سطح بالا تری از روز قبل خود بسته شدند. شاخص «داوجونز ایدانستریال اوریج» با ۰.۱۴ درصد صعود نسبت به روز قبل و در سطح ۲۳ هزار و ۵۳۷.۶۳ واحد بسته شد. شاخص «اس اند پی ۵۰۰» با ۰.۵۸ درصد افزایش تا سطح ۲۷۹۹.۵۵ واحدی بالا رفت و دیگر شاخص مهم بورسی آمریکا یعنی «نزدک کامپوزیت» با صعود ۱.۶۶ درصدی در سطح ۸۵۳۲.۳۶ واحدی بسته شد. شاخص "دکس ۳۰" بورس فرانکفورت در آلمان با صعود ۰.۲۱ درصدی و ایستادن در سطح ۱۰ هزار و ۳۰۱.۵۴ واحدی به کار خود خاتمه داد و شاخص "کک ۴۰" بورس پاریس با ریزش ۰.۰۸ درصدی در سطح ۴۳۵۰.۱۶ واحد بسته شد. در مادرید شاخص "ایبکس ۳۵" ۱.۱۱ درصد پایین رفت و به ۶۷۶۳.۴۰ واحد رسید. در معاملات بورس‌های آسیا، شاخص‌ها عملکرد خوبی داشتند؛ تا جایی که شاخص "نیک کی ۲۲۵" بورس توکیو ژاپن با جهش ۳.۱۵ درصدی تا سطح ۱۹ هزار و ۲۹۰.۲۹ واحدی بالا رفت. شاخص "هانگ سنگ" بورس هنگ کنگ ۱.۸۳ درصد بالا رفت و در سطح ۲۳ هزار و ۹۵۹.۴۱ واحد بسته شد. در چین شاخص "شانگهای کامپوزیت" افزایش ۰.۹۱ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۳۸۳۶.۸۷ واحد بسته شد. در استرالیا شاخص "اس اند پی اس اند ایکس ۲۰۰" بورس سیدنی با ۱.۳۱ درصد افزایش و ایستادن در سطح ۵۴۸۷.۵۰ واحدی به کار خود خاتمه داد. در بین دیگر شاخص‌های مهم آسیایی، شاخص "تاپیکس" ژاپن صعودی بود.
> رقابت قدرت‌ها این بار در تولید دارو
همه این‌ها یعنی بدست آوردن دارو می‌تواند معادلات بسیاری را برای کشور کشف کننده تغییر دهد. حدود یک ماه پیش رسانه‌های آلمانی از پیشرفت‌های شگرفت در تولید دارو خبر دادند و یک موضوع جنجال برانگیز را هم مطرح کردند اینکه ایالات متحده به دنبال خرید انحصاری داروی مورد نظر است. روزنامه آلمانی ولت به نقل از منابع دولتی آلمان نوشت که دونالد ترامپ اصرار شدیدی دارد که امتیاز تولید واکسن حاصل تحقیقات آلمانی‌ها را به انحصار کشور خود در آورد، اما با افشای این خبر، احتمال موفقیت او بسیار کم است. البته دولت دونالد ترامپ به این خبرها واکنشی نشان نداد. با این حال سخنگوی وزارت بهداشت آلمان به روزنامه "ولت ام زونتاگ" گفته است که ما با این شرکت در تماس دائمی‌هستیم و مایلیم که اگر داروئی برای مقابله با کرونا در آلمان تولید می‌شود، در این کشور و در سراسر اروپا نیز قابل استفاده باشد. بنابراین طبیعی است که رقابتی جهانی شکل بگیرد. در فرانسه پروفسور دیدیه رائول مدیر انستیتوی درمانی دانشگاهی بیماری‌های عفونی در شهر مارسی واقع در جنوب فرانسه، اخیراً اعلام کرده است که آزمایش‌های وی بر روی دارویی به نام هیدروکسی کلروکین (پلاکنیل/Plaquenil)، نتایج قابل توجهی برای درمان بیماری ناشی از ویروس کرونا داشته است. این دارو که با نام اختصاری «کلروکین» نیز شناخته می‌شود، برای درمان بیماری مالاریا مورد استفاده قرار می‌گیرد. اولیویه وران وزیر بهداشت فرانسه نیز ضمن هشدار نسبت به رعایت جوانب احتیاط در این زمینه، اعلام کرد «در صورتی که کارآمد بودن این دارو ثابت شود،
بی درنگ آن را در اختیار شهروندان فرانسه خواهیم گذاشت».
ایالات متحده آمریکا، نخستین واکسن آزمایشی برای مهار ویروس کرونا را چندی پیش در شهر سیاتل، به یک زن ۴٣ ساله آمریکایی که خود برای این کار داوطلب شده بود، تزریق کرد. در حقیقت اکنون حدود ۲۰ شرکت و مرکز تحقیقاتی در نقاط مختلف آمریکا به طور جدی به دنبال ساخت واکسن کرونا هستند. موسسه باردا، با دو شرکت وارد قرارداد شده و آنها تمام متخصصان و محققان خود را متمرکز بر ساخت واکسن کووید-۱۹ کرده‌اند. در روسیه آزمایش نمونه‌های اولیه واکسن احتمالی ویروس کرونا را در آزمایشگاهی در سیبری بر روی حیوانات آغاز کرد. بنا به گفته مقام‌های پزشکی روسیه، دانشمندان مرکز ویروس شناسی و بیوتکنولوژی وکتور در شهر نُووسیبیرسک، این واکسن را آزمایش کرده‌اند تا میزان تاثیرگذاری آن را بسنجند و ارزیابی کنند که برای هر نفر چه اندازه از آن را باید استفاده کرد. قرار است آزمایش این واکسن بر روی حیوانات آزمایشگاهی حساس انجام گیرد. درباره اینکه تولید این دارو چه مزیتی می‌تواند داشته باشد با یک کارشناس مسائل بین الملل گفتگو کردیم. فریدون مجلسی در پاسخ به این پرسش به
«آفتاب یزد» گفت:«این دارو به احتمال بسیار زیاد در کشوری تولید خواهد شد که
هم اکنون نیز در نظام بین الملل از جایگاه بالایی برخوردار است، کشورهایی مانند آمریکا،
آلمان یا چین که با توجه به سطح نظام علمی‌و پزشکی که دارند از شانس بیشتری برای تولید دارو برخوردار خواهند بود.» او افزود:«تولید این دارو از سوی هر کشوری که انجام شود البته در بعد رئالیستی سیاست تاثیر زیادی نخواهد داشت اما به لحاظ اعتبار و پرستیژ تاثیرگذار خواهد بود. با توجه به اینکه این ویروس بالای یک میلیارد نفر را به دلیل قرنطینه خانه نشین کرده است و ده‌ها هزار نفر نیز جان باختند طبیعتا کشف داروی آن اهمیت بسیاری خواهد داشت و اعتبار بین المللی کشور سازنده را افزایش خواهد داد.» مجلسی تصریح کرد:«به نظر می‌رسد به دلیل اینکه دارو زودتر می‌تواند تاثیر خود را نشان دهد تمرکز بیشتری نیز هم اکنون از سوی کشورها بر دارو وجود دارد و در درجه بعدی موضوع واکسن مطرح خواهد شد.»