روزنامه وطن امروز
1399/02/07
کرونا و تهدید دموکراسی در جهان
ثمانه اکوان: مبارزه با ویروس کرونا، به زعم دولتمردان در سراسر جهان، به قدرت و اختیار بیشتری از طرف دولت نیاز داشت. آنها خواستار داشتن اختیار مطلق برای استفاده از تمام تجهیزات و امکانات لازم برای برخورد با این ویروس بودند تا بتوانند جان انسان‌ها را نجات دهند. «داشتن اختیار و قدرت کامل برای نجات جان انسان‌ها» از روسای جمهور در ظاهر یک قهرمان می‌سازد اما زمانی که وارد جزئیات می‌شویم می‌تواند در عین حال از آنها تمامیت‌خواهی دیکتاتور بسازد که تنها به فکر استفاده از فرصت شیوع این ویروس برای بالا بردن میزان قدرت خود و اختیارات‌شان برای برخورد با مخالفان‌شان هستند. شاید در قرن بیست‌ویکم که هر رویکردی از جانب دولت‌ها بشدت زیر ذره‌بین رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار دارد، بعید به نظر برسد اما نگاهی به سخنرانی‌ها، درخواست‌های کسب قدرت و دعواها و جدال‌های لفظی رهبران، روسای جمهور و نخست‌وزیران کشورهای مختلف با پارلمان‌ها و رقبای سیاسی‌شان بر سر کسب اختیارات بیشتر و نوع برخوردشان با مخالفان‌شان در طول همین 2 ماه گذشته نشان می‌دهد، آنها اگر در ظاهر از طرفداران دموکراسی هم باشند، زمانی که آب ببینند شناگر خوبی در دریای تمامیت‌خواهی و دیکتاتوری هستند. در ادامه به نمونه‌هایی از این اقدامات در کشورهای مختلف اشاره شده است. * کشورهای اروپایی و آمریکا مبارزه و از بین بردن ویروس نیازمند ردیابی افرادی است که به بیماری «کووید-19» مبتلا شده‌اند. این افراد باید ردیابی شده، ارتباطات آنها تحت نظر قرار گیرد و تحت قرنطینه خانگی قرار گیرند. هم‌اینک بسیاری از شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنتی یا شرکت‌های ارائه‌دهنده تکنولوژی‌های نوین ارتباطی در آمریکا و سراسر اروپا در حال تدوین و تهیه اپلیکیشن‌ها یا سخت‌افزارهایی هستند که بر اساس آن بتوانند افراد را ردیابی کنند. این نرم‌افزارها و سخت‌افزارها می‌توانند در شرایط عادی برای ردیابی معترضان سیاسی نیز مورد استفاده قرار گیرند یا حریم خصوصی افراد را بشدت نقض کنند. چندی پیش برخی گروه‌های حقوق بشری در نیویورک و لندن با صورت‌های رنگ‌کرده در خیابان به راهپیمایی پرداختند تا اعتراض خود نسبت به به‌کارگیری دوربین‌های تشخیص چهره در خیابان‌های این شهرها را اعلام کنند. در مسکو سامانه‌ای برای رفت و آمد مردم در نظر گرفته شده است که هر فرد باید اطلاعات خود را در آن ثبت کند. هر زمان که قصد خروج از منزل را دارد نیز باید دلیل خروج خود را ثبت کرده و آدرس مقصدش را نیز ثبت کند. مسؤولان می‌توانند اطلاعات جغرافیایی فرد و همچنین تراکنش‌های مالی او را بررسی کرده تا اطلاع حاصل کنند که آیا واقعاً اطلاعات درست را در سامانه بارگذاری کرده است یا خیر. امکان سوءاستفاده از این نوع سیستم‌ها در تمام نقاط دنیا بشدت بالاست. با وجود اینکه انتشار شایعات در زمان شیوع کرونا بسیار بالا بوده و دولت‌ها در سراسر دنیا باید فکری به حال این پدیده می‌کردند اما دستورالعمل‌های آنها برای مقابله با اطلاعات غلط، در نهایت به کمپین مقابله با رسانه‌ها تبدیل شده است و به بهانه مقابله با شایعه، بسیاری از رسانه‌ها مورد آزار و اذیت دولت‌ها در سراسر دنیا قرار گرفته‌اند. آمریکا یکی از این کشورهاست که رابطه بد رئیس‌جمهور این کشور با خبرنگاران از ابتدای این بحران تاکنون بارها مورد توجه تمام جهان قرار گرفته است. روز سیزدهم ماه آوریل و زمانی که دونالد ترامپ مشغول بحث و جدل با رسانه‌ها درباره نوع برخورد و نحوه مدیریت دولت برای قرنطینه شهرها یا بازگشایی اقتصاد آمریکا بود، بیان کرد که «قدرت مطلق» برای تصمیم‌گیری درباره مسائل کشور را در مقابل فرمانداران و ایالت‌ها دارد. این صحبت اما در حالی بیان شده بود که هیچ‌گاه این مسأله نه در قانون اساسی ایالات متحده و نه در قوانین کنگره نیامده است و قدرت رئیس‌جمهور در این‌باره بالاتر از ایالت‌ها و فرمانداران نیست. در طول کمتر از یک روز رسانه‌ها به حدی به او حمله کردند که مجبور شد از این موضع خود کوتاه آمده و حرفش را پس بگیرد. قانون اساسی آمریکا در محدود کردن اختیارات رئیس‌جمهور با هیچ‌کس حتی ترامپ شوخی ندارد و 50 ایالت و فرمانداران و نمایندگان‌شان در کنگره بخوبی به این مسأله واقفند. این مسأله اما مانع از این نشده است که چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده که اشاره کرده بود اگر آمریکا واقعاً قدردان او باشد، باید او را رئیس‌جمهور مادام‌العمر این کشور کند، این بار نیز از فرصت کرونا استفاده کند و به دنبال عقب انداختن انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 باشد! این مسأله البته تا به امروز به صورت رسمی از طرف ترامپ یا مشاوران او در جایی بیان نشده است اما آنطور که روزنامه گاردین بیان کرده است، جو بایدن، نامزد دموکرات‌ها برای انتخابات 2020 بیان کرده نگران این مسأله است که ترامپ بخواهد به نحوی مانع از برگزاری انتخابات 2020 در موعد مقرر شود. البته بر اساس قانون، هیچ رئیس‌جمهوری در ایالات متحده حق تعلیق یا به تأخیر انداختن انتخابات را ندارد و تنها کنگره می‌تواند در این‌باره تصمیم بگیرد اما ترامپ سعی دارد با به‌راه انداختن فضاسازی رسانه‌ای علیه رأی دادن به صورت پستی و مفسده‌انگیز خواندن آن، مردم را از دادن رأی به صورت پستی منصرف کند. واشنگتن‌پست در گزارشی بیان کرده بود که ترامپ به حدی بر مخالفت با رأی دادن به صورت پستی اصرار دارد که قصد دارد بودجه ادارات پست را نیز در زمان انتخابات پرداخت نکند! این یعنی تهدید دموکراسی آمریکایی. * هندوستان در زمانه‌ای که تجمعات بزرگ می‌تواند باعث کشته شدن تعداد زیادی از آدم‌ها بر اثر ویروس کرونا شود، مبارزه با برگزاری تجمع می‌تواند اقدامی منطقی از سوی دولت‌ها به حساب آید. با این حال اگر به بهانه گسترش ویروس جلوی برگزاری تجمعات عده‌ای خاص یا اقلیتی خاص گرفته شده و در عین حال شرایط لازم برای سرکوب آنها نیز فراهم شود، دیگر می‌توان با قطعیت بیان کرد که این شرایط منجر به ایجاد دیکتاتوری در آن جامعه شده است. قرنطینه به‌وجود آمده در هندوستان منجر به لغو تمام تجمعات انتقادی علیه رفتار دولت این کشور در مقابل مسلمانان شده است. با این حال ماموران پلیس از قوانین به وجودآمده جدید استفاده کرده و مخالفان را با اتهامات جدید یعنی رعایت نکردن قوانین قرنطینه بازداشت و زندانی می‌کنند یا آنها را تحت فشار می‌گذارند. در برخی ایالت‌های هندوستان به پلیس اجازه داده شده است که مردم را بدون هیچ اتهامی زندانی کند و مهم‌ترین ایالت‌ها، ایالت‌هایی است که اکثریت جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند. دولت هندوستان به همین مسأله نیز اکتفا نکرده و آنطور که نشریه اکونومیست گزارش داده مسلمانان و مراسم‌های مذهبی آنها را دلیل اصلی گسترش کرونا در هندوستان معرفی کرده است و اکانت‌های وابسته به دولت در فضای مجازی با هشتک Coronajihad# از اقدامات مسلمانان در جامعه هندوستان یاد می‌کنند. آنها همچنین بیان کرده‌اند که مسلمانان به دنبال شیوع بیماری در بین هندوها هستند و باعث افزایش شکاف نژادی و مذهبی در بین مردم شده‌اند تا جایی که خشونت‌ها طی چند وقت اخیر بین هندوها و مسلمانان افزایش چشمگیری پیدا کرده است. * مجارستان سی‌ام ماه مارس پارلمان مجارستان «قانون ویروس کرونا» را از تصویب گذراند و به نخست‌وزیر این کشور قدرتی نامحدود و بدون محدودیت زمانی برای مبارزه با این ویروس و اداره کشور اعطا کرد. پارلمان می‌تواند در موعدی که صلاح می‌داند، این قدرت‌ها را از ویکتور اوربان دوباره پس بگیرد اما از آنجا که حزب در اکثریت در پارلمان، همان حزب آقای نخست‌وزیر است، احتمالاً به این زودی‌ها این کار را انجام نمی‌دهد و این کشور دچار دیکتاتوری حزبی محض شده است. این گام البته اولین گام اوربان برای برقراری دیکتاتوری نبوده است. او یک دهه است که به صورت مداوم در حال برداشتن سیستم چک و بالانس در فضای سیاسی مجارستان است. اوربان دادگاه‌ها را در اختیار گرفته، سیستم رأی‌گیری را دچار اضمحلال کرده و از دوستان خود خواسته که شبکه‌های رادیو و تلویزیون مستقل را در محاصره خودشان در بیاورند و همه این حرکت‌های دیکتاتورمآبانه دقیقاً در قلب اروپا صورت گرفته است! * آذربایجان برخی کشورها در این میان ثابت کرده‌اند که قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی می‌تواند به صورت کاملاً سلیقه‌ای اجرایی شود. رئیس‌جمهور آذربایجان بیان کرده است که قرنطینه و انزوای اعضای اپوزیسیون شاید «یک نیاز تاریخی» باشد. بسیاری به دلیل اینکه قوانین قرنطینه را رعایت نکرده‌اند، زندانی شده‌اند. اقلیت‌ها و اعضای اپوزیسیون نیز از جمله این افراد بوده‌اند و این شائبه ایجاد شده است که برچسب رعایت نکردن قوانین قرنطینه برای سرکوب این افراد به آنها زده شده باشد. * سرزمین‌های اشغالی در سرزمین‌های اشغالی، بنیامین نتانیاهو بهترین استفاده را از فرصت به‌وجود آمده از کرونا کرد و ضمن توافق با رقیب سیاسی‌اش برای تقسیم قدرت، شرایط برای اجرای معامله قرن را نیز در این زمان فراهم می‌بیند. به گزارش میدل ایست آی، اجرای معامله قرن و الحاق بخش‌های دیگری از کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی، در شرایطی صورت می‌گیرد که فلسطینیان و بویژه مردم در غزه بشدت با کمبودهای بهداشتی و غذایی درگیر بوده و در عین حال دنیا نیز آنقدر در مسائل خود غرق است که نمی‌تواند جلوی جاه‌طلبی‌های این رژیم را بگیرد. به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین بحران بعد از بحران یمن و هندوستان در جهان اسلام که بعد از مسأله کرونا باید با سرعت بالا به آن پرداخته شود مسأله معامله قرن و اجرایی کردن آن توسط رژیم صهیونیستی باشد.