روزنامه وطن امروز
1399/06/27
بازارسازی «سبزه‌میدان»
گروه اقتصادی: در حالی دیروز قیمت هر دلار آمریکا وارد کانال ۲۷ هزار تومان شد که به همان نسبت قیمت دلار نیمایی هم در حال رشد است. به نظر می‌رسد بازارساز این اقدام را در راستای جذب ارزهای صادراتی انجام می‌دهد اما همین اقدام می‌تواند باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی در آینده نزدیک شود. به گزارش «وطن امروز»، این روزها میدان فردوسی و سبزه میدان روزهای شلوغی را سپری می‌کنند، آنچه مشهود است بازیگر اصلی کنونی این بازار فروشندگان غیررسمی هستند و صرافی‌ها با تصمیمی خودخواسته ترجیح داده‌اند فعالیتی در بازار نداشته باشند. به طوری که اغلب صرافی‌ها صرفا دایر هستند و از خرید و فروش اجتناب می‌کنند. عنان مدیریت قیمت ارز در بازار ارز آزاد در حالی در اختیار فروشندگان غیررسمی قرار گرفته که قیمت ارز نیما هم روند صعودی به خود گرفته است. اصطلاحا نیما دنباله‌رو فردوسی شده است؛ اتفاقی خطرناک که نشان می‌دهد بانک مرکزی هم مشکلی با شرایط کنونی ندارد یا حداقل تصمیمی برای مدیریت آن ندارد. باید توجه داشت که اگر رشد قیمت ارز در بازار آزاد سیگنالی برای رشد قیمت کالاهای مصرفی نباشد مسلما قیمت ارز نیمایی به صورت مستقیم در آن تاثیرگذار است. در حال حاضر قیمت دلار نیمایی در کانال 21هزار تومان قرار دارد، این در حالی است که تا ابتدای مردادماه سال جاری قیمت ارز نیمایی در کانال 17 هزار تومان بود. با توجه به اینکه 85 درصد واردات کشور، کالاهای واسطه، اولیه و اساسی است، رشد قیمت 20 درصدی ارز نیمایی طی یک ماه به معنای تورم 20 درصدی است. این افزایش قیمت تنها مربوط به کالاهای وارداتی نیست، بلکه اکثر کالاهای تولیدی کشور با توجه به اینکه جزئی از آنها وارداتی است رشد قیمت خواهند داشت. البته مسلما تورم حاصل از این رشد قیمت ارز نیما بیش از 20 درصد خواهد بود به دلیل اینکه شروع روند رشد قیمت خود می‌تواند محرکی برای انتظار تورمی و افزایش تقاضا و ایجاد فضایی برای رشدهای فزاینده قیمت‌ها شود. البته در خوش‌بینانه‌ترین حالت بانک مرکزی در حال تحریک صادرکنندگان برای بازگرداندن ارزهای صادراتی است که باید پرسید تا چه زمان می‌خواهد با این دست‌فرمان ادامه دهد. بیش از 70 روز است قیمت دلار از مرز 20 هزار تومان عبور کرده و این موضوع تبعات بسیار زیادی بر معیشت مردم داشته است. اما ارقام در بازار آزاد بسیار عجیب است؛ ارقامی که برای نخستین بار در تاریخ کشور رخ می‌دهد. بر این اساس، دیروز هر دلار آمریکا در بازار آزاد به طور رسمی وارد کانال 27 هزار تومان و یورو وارد کانال 32 هزار تومان شد؛ افزایش قیمتی به ترتیب۵۰۰ و 400تومان نسبت به روز پیش از آن. بخشی از این افزایش قیمت مربوط به برخی مسائل سیاسی است که سوداگران به آنها دامن می‌زنند. در حالی فروشندگان غیررسمی ارز سعی دارند به بهانه فعال‌شدن مکانیسم ماشه فضای بازار ارز را بیش از این متشنج کنند که حتی اگر این مکانیسم فعال هم شود، اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد، چرا که در گذشته مشمول تمام تحریم‌ها شده‌ایم. بر این اساس راهکاری که برای این روزهای بازار ارز وجود دارد مداخله‌های هوشمند بانک مرکزی در بازار آزاد در کنار کاهش دستوری قیمت ارز نیمایی است به طوری که این نوسانات ارزی بیش از این بر معیشت مردم تاثیرگذار نباشد. اشتباه پیروی نیما از فردوسی در صورت امتداد مشخص نیست تا چه میزان می‌تواند باعث افزایش قیمت کالاهای مصرفی شود. نباید فراموش کنیم در روزهای اخیر قیمت کره به دلیل حذف ارز دولتی نزدیک به 100 درصد و کودهای شیمیایی قریب به 500 درصد رشد داشته است. تحمیل و تسری افزایش قیمت ارز به دیگر بازارها می‌تواند در شرایط کنونی یک شوک بزرگ بر مایحتاج مردم باشد. در این شرایط برخی مداخله و مدیریت بانک مرکزی بر بازار ارز یا حداقل بازار نیمایی را رانت‌زا و باعث فساد می‌دانند و استدلال آنها اتفاقات رخ داده در زمینه ارز 4200 تومانی است. باید توجه داشت که در کنار تعدیل نرخ نیمایی باید اصلاحات مناسب در زمینه تخصیص آن هم صورت گیرد. برای مثال اگر کشور در شرایط تنگنای ارزی قرار دارد هیچ تاکیدی وجود ندارد که کالاهای لوکس حتی به شکل بدون انتقال ارز وارد کشور شود یا بخشی از کالاها باید از دایره حمایتی دولت خارج شوند. در کنار این، رصد جدی بر نحوه عملکرد کسانی که به آنها ارز تخصیص داده میشود وجود داشته باشد. سیاست ارز 4200 تومانی هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها را نداشت و اساسا به گونه‌ای طراحی شده بود که تمام ویژگی‌های یک سیاست حمایتی شکست‌خورده را داشته باشد. * ریشه گرانی‌ها را باید در نرخ ارز جستوجو کرد در همین باره رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی گفت: به کلی اقتصاد مقاومتی نوشته شد برای اینکه آسیب‌پذیری‌های اقتصاد را کاهش دهد اما متأسفانه دولت توجهی به این موضوع نکرد و هیچ‌گاه گام بلندی برای اجرای درست آن برنداشت. وحید شقاقی‌شهری اظهار داشت: بر اساس برآوردها ٧٠ درصد هزینه‌های تولید در ایران ارزبری دارد، یعنی وابسته به قیمت ارز است! وقتی٧٠ درصد هزینه‌های تولید ارزبری داشته باشد طبیعتا بازار دارایی و بویژه بازار کالا و خدمات نیز با تنش‌ها و نوسانات ارز دچار التهاب و فراز و فرودهای مختلفی می‌شوند و این مساله بشدت روی قیمت‌ها، عرضه و تقاضا و در نهایت قدرت خرید مردم و معیشت اکثریت مردم تاثیر عمیقی بر جا می‌گذارد. وی افزود: این موضوع خبر خوبی نیست که ٧٠ درصد هزینه‌های تولید بویژه کالاهای اساسی و ضروری وابسته به نرخ ارز است، چرا که نشان می‌دهد ما به‌رغم شعارهایی که دادیم برای قطع وابستگی و تکیه بر توانایی‌های داخلی و استفاده از مواد اولیه داخلی و تبدیل آن به مواد مورد نیاز تولید، کار چندان مهمی انجام نداده‌ایم، لذا واضح است چنین اقتصاد وابسته به ارزی با گران شدن نرخ دلار همه کالاها و خدماتش نیز روز‌به‌روز گران‌تر میشود و منشأ و ریشه همه گرانی‌ها را باید در نرخ ارز جستوجو کرد. شقاقی گفت: وقتی ریشه تمام گرانی‌ها در نرخ ارز نهفته باشد، برای کنترل آن هم باید تلاش کنیم نوسانات و افزایش نرخ را مهار کنیم؛ مسائل به این صورت باید تحلیل شود، یعنی تلاش برای تثبیت نرخ دلار و کاهش قیمت‌ها به مرور زمان. وی افزود: با توجه به اینکه در اقتصاد ایران کسری‌های تجاری و ناترازی ارزی بالایی داریم، ضمن اینکه متاسفانه رشد نقدینگی بالا و رشد اقتصادی نیز پایین است، حتما تورم در اقتصاد ما رقم بسیار بالایی است. طبیعتا وقتی تورم ما ۴۰ درصد و میانگین تورم جهانی زیر ۵ درصد است، یعنی سالانه به میزان ۳۵ درصد باید به نرخ ارز افزوده شود. تفاوت قیمت داخل و خارج هم روی نرخ ارز تاثیر می‌گذارد. حذف کسری‌های تجاری بالا، ناترازی فراوان، رشد نقدینگی و به تبع آن رشد تورم در اقتصاد 3 عامل اصلی هستند که دست‌‌به‌دست هم می‌دهند تا نرخ ارز در اقتصاد ایران روند افزایشی به خود بگیرد. وقتی نرخ ارز روند افزایشی دارد و ۷۰ درصد هزینه‌های تولید هم وابسته به نرخ ارز است، شاهد نوسانات و افزایش قیمت هم در بازار دارایی و هم بازار کالا و خدمات خواهیم بود. * روسیاهی اقتصاد آزاد بانک مرکزی چندی پیش برای مدتی محدود (نزدیک به ۲ هفته) اقدام به مداخله در بازار ارز کرد؛ مداخله‌ای که تمام ویژگی‌های یک مداخله اشتباه را در خود داشت و در آن به هر شهروندی با ارائه کارت شناسایی تا سقف 2200 دلار، ارز رانتی و پورسانتی که به صورت میانگین 2000 تومان قیمت (برای هر دلار) آن پایین‌تر از بازار بود عرضه کرد؛ اقدامی که باعث تشکیل صف‌های طویل در برابر صرافی‌های امین بانک مرکزی شد و اسباب سوداگری و دلالی را افزایش داد تا حدی که در میدان فردوسی اسناد هویتی تا 500 هزار تومان توسط سوداگران ارز اجاره می‌شد. اساسا دولت روحانی ثابت کرده حتی اگر ماشین اقتصاد کشور را در بهترین مسیر اقتصادی قرار دهد یک دره برای سقوط پیدا خواهد کرد. با وجود اینکه مسلما بازار ارز نیاز به مداخله شفاف بانک مرکزی دارد ولی زمانی که این سیاست به بدترین شکل اجرایی میشود و اسباب زیاده‌خواری یک عده قلیل منتفع از رانت را حاصل می‌کند هیچ فایده‌ای ندارد. درست مانند همان اقدامی که در رابطه با ارز 4200 تومانی رخ داد. به زبان ساده‌تر دولتی‌ها که با شعار عدم مداخله در بازار روی کار آمدند، در 4 سال اول با اشتباهاتی که در این رابطه انجام دادند این تفکر را رو سیاه کردند و در 4 سال دوم با مداخله‌های اشتباه در حال نابود کردن آنچه در ذهن درباره نهادگرایی داریم، هستند. گفتنی است پس از پایان یافتن مداخله بانک مرکزی در بازار ارز پس از 2 هفته، قیمت ارز برای چند ساعت در ۲۳شهریور کاهشی و باعث شد رسانه‌های طرفدار اقتصاد آزاد با تیتر «رانت‌زدایی از بازار دلار»، این اتفاق را حاصل نزدیک شدن نیما و فردوسی بدانند، البته دیری نپایید که دوباره قیمت ارز روند افزایشی پیدا کرد. *** [رئیس‌کل بانک مرکزی: نرخ‌های کنونی ارز دوام نخواهد داشت] رئیس‌کل بانک مرکزی روز گذشته با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، جوسازی رسانه‌ای را آخرین ابزار آمریکا برای ایجاد التهاب در بازار ارز دانست و بر بازارسازی بانک مرکزی در بازار ارز و جلوگیری از نوسان در این بازار تاکید کرد. عبدالناصر همتی با اشاره به راه‌اندازی ماشین تبلیغاتی دولت آمریکا در زمینه طرح لغو تمام معافیت‌های تحریمی، این اقدام را آخرین تلاش برای ایجاد التهاب در بازار ارز دانست و به مردم توصیه کرد سرمایه خود را در معرض این بازار پرریسک قرار ندهند. همتی در این یادداشت که در صفحه اینستاگرامش منتشر شده است، نوشت: به نظر نمی‌رسد برای آمریکایی‌ها اقدام دیگری جهت اعمال فشار حداکثری باقی مانده باشد. آمریکایی‌ها از این کار بیشتر هدف تبلیغاتی دارند و طبیعی است که نوسان‌گیران و سودجویان نیز در بازار ارز برای بهره‌گیری از فضای تبلیغاتی، تلاش لازم را به عمل آورند. وی ضمن تاکید بر اولویت ثبات در بازار برای بانک مرکزی، افزود: این بانک در حاشیه نرخ بازار نسبت به عرضه سنگین اقدام و اجازه آربیتراژ (فاصله قیمتی بازار رسمی و غیررسمی) و نوسان‌گیری نخواهد داد. همچنین بانک مرکزی ضمن افزایش عرضه در بازار ثانویه (نیما)، در چارچوب تسهیل و تسریع تامین ارز وارد‌کنندگان در این بازار به پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌ها اعلام کرد آنها نیز می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را علاوه بر صرافی‌های بانکی، مستقیم به صرافی‌های مجاز برای واردات کالاهای دارای تخصیص ارز بفروشند. رئیس‌کل بانک مرکزی در پایان خاطرنشان کرد: نرخ‌های ارز در بازار، نرخ‌های اقتصادی نیست و دوام نخواهند داشت. امیدوارم مردم دارایی خود را در معرض ریسک بازار ارز قرار ندهند.
