حمايت اروپا از لغو تحريم‌ها

آرمان ملي: معاون حقوقي و بين‌المللي وزارت امور خارجه، طي سخنراني‌اي، مواضع جمهوري اسلامي ايران در مورد برجام را در نشست شوراي حکام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تشريح کرد. محسن بهاروند گفت: ايران به همکاري با آژانس ادامه مي‌دهد، اما يک سوال مهم در اين ميان مطرح است: اينکه آيا برجام و فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي مطابق با آن مي‌توانند با وجود فشارهاي اعمالي آمريکا و موقعيت دشواري که در مورد آن ايجاد کرده است، دوام بياورند يا خير؟ پاسخ من به اين سوال، بله و خير خواهد بود. همه چيز بستگي به جامعه بين‌المللي و طرف‌هاي کنوني برجام دارد.‌ وي افزود: ايالات متحده آمريکا از هيچ تلاشي براي باطل کردن اين توافق دريغ نمي‌کند. اينکه آمريکا چرا و چه سودي از تخريب چنين توافق چندجانبه مي‌برد و اينکه در نبود برجام چه چيزي را مي‌تواند پيشنهاد کند، خودشان بايد توضيح دهند. با اين حال، برداشت من اين است که رويکرد آمريکا نسبت به ايران يک رويکرد ستيزه‌جويانه ايدئولوژيک است؛ هيچ توجيه ديگري نمي‌تواند اين حجم از دشمني آمريکا عليه کشور من را توجيه کند. برجام و توافق هسته‌اي تنها گوشه‌اي از اين نمايش است. بهاروند ادامه داد: مي‌توانيم اطمينان داشته باشيم که آمريکا نمي‌تواند هيچ جايگزيني؛ نه براي برجام و نه ديگر سازوکارهاي چندجانبه‌اي که از آن خارج شده است، معرفي کند؛ دليل اين ادعا نيز روشن است. ديپلماسي آمريکا صرفا مبتني بر يکجانبه‌گرايي و زورگويي است، نه‌ چندجانبه‌گرايي و همکاري. آمريکا روحيه و توان خود را براي ارائه راه‌حل‌هاي منصفانه به منظور حل مشکلات بين‌المللي از دست داده است. زماني‌که آمريکا فقط ياد گرفته تا خواسته‌هاي خود را بر ديگران به دليل برداشت غلط از قدرت، خود ديکته کند، چگونه قادر خواهد بود به نگراني‌هاي ديگران احترام بگذارد، يا با ديگران بر مبناي برابر مذاکره کند و رايزني‌هاي قابل قبول را براي همه طرفين ارائه کند؟ فراموش نکنيد که زماني سازمان ملل و چندجانبه‌گرايي نتيجه ديپلماسي آمريکا بود. آن روحيه سال‌ها قبل از بين رفته است. وي خاطرنشان کرد: رويکرد به اصطلاح فشار حداکثري، خسارات زيادي را به کشور من و مردم ايران وارد کرده است. ايالات متحده بايد براي اقدامات اشتباه بين‌المللي خود پاسخگو باشد و متعهد شود خسارات عليه ايران را جبران کند. قبل از اينکه دولت کنوني آمريکا به قدرت برسد و در طول کمپين انتخاباتي، رئيس‌جمهور کنوني آمريکا وعده خروج از توافق هسته‌اي را داده است. جاي تاسف است که توافقنامه‌هاي بين‌المللي موضوع رقابت‌هاي سياسي در ايالات متحده مي‌شوند. در چنين مواردي، تنها مساله مهم انجام اقدامي عليه حزب مخالف است. آمريکا در ماه مي 2018 از برجام خارج شد و از تعهدات خود شانه خالي کرد، در حالي‌که مطابق قطعنامه 2231 متعهد به پايبندي به تعهدات خود ذيل برجام بود. بهاروند خطاب به رئيس جلسه گفت: ايالات متحده عضو برجام نيست که بخواهد از به اصطلاح اسنپ بک استفاده کند و اگر براي تخريب برجام به قطعنامه 2231 استناد مي‌کند، راه را اشتباه رفته است؛ زيرا اولا، هدف اصلي قطعنامه 2231 حفظ توافق و ارتقاي اجراي برجام است، نه تبديل آن به ابزاري براي تخريب برجام؛ و ثانيا، انجام اسنپ بک داراي رويه‌اي مشخص است که از طريق کميسيون مشترک اعضاي برجام مي‌گذرد و براي اين کار، طرف آغازگر بايد عضو کميسيون مشترک باشد تا بتواند آن کار را انجام دهد. حتي اگر آمريکا عضو برجام هم بود، بدون اجراي تعهدات برجامي توأم با حسن‌نيت خود، نمي‌توانست به اسنپ بک استناد کند. وي در پايان تصريح کرد: نبايد اميد خود را از دست بدهيم و بايد همکاري‌ها را با شرکاي‌مان در برجام تقويت کنيم. ايستادگي اخير نشان داده شده توسط اعضاي شوراي امنيت در مقابل اقدامات يک‌جانبه آمريکا عليه برجام، نمونه خوب تقويت چندجانبه‌گرايي است. چنين اقدامي، قابل‌تقدير است و مي‌تواند تجربه‌اي براي ساير عرصه‌هاي بين‌المللي باشد.
هيچ‌کس تلاش‌هاي مضحک آمريکا را نمي‌پذيرد
ميخائيل اوليانوف، نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين درباره محور مذاکرات در جلسه شوراي حکام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره ايران در صفحه توييترش نوشت: چهار نکته اصلي که در مذاکرات شوراي حکام آژانس درباره راستي‌آزمايي در ايران مطرح شد: حمايت از آژانس، حمايت از توافق هسته‌اي که بايد حفظ شود، ضرورت بازگشت ايران به پايبندي کامل (به تعهدات هسته‌اي) و ابراز تاسف از موضع آمريکا. اوليانوف همچنين نوشت: مذاکرات در شوراي حکام آژانس نشان مي‌دهد عملا هيچ‌کسي تلاش‌هاي مضحک آمريکا براي نشان دادن خود به عنوان عضوي خودخوانده از توافق هسته‌اي را نمي‌پذيرد. واشنگتن خود را در سال 2018 با خروج از توافق هسته‌اي از موقعيتش محروم کرد. همچنين استفن کلمنت نماينده اتحاديه اروپا در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين در بيانيه‌اي با تاکيد بر اهميت توافق هسته‌اي و حفظ آن، از خروج آمريکا از اين توافق و اعمال تحريم‌ها عليه ايران ابراز تاسف کرد. وي در اين بيانيه تصريح کرده است: «‌همچنين از تصميم آمريکا براي لغو سه معافيتي که پروژه‌هاي مهم هسته‌اي تحت برجام در ايران از جمله پروژه بازطراحي تاسيسات هسته‌اي اراک را شامل مي‌شد، متاسفيم. در کنار اجراي تاييد شده و کامل تعهدات هسته‌اي توسط ايران، لغو تحريم‌هاي هسته‌اي يک بخش اصلي توافق هسته‌اي است؛ اين ادعا که اتحاديه اروپا کاملا به تعهداتش در برجام عمل کرده است، که از جمله آنها لغو تحريم‌هاي مقرر شده در برجام است. اتحاديه اروپا از افزايش ذخاير اورانيوم با غناي پايين ايران نگران بوده و خواستار بازگشت ايران به اجراي تعهدات هسته‌اي‌اش است.»
بيانيه تروئيکاي اروپا در شوراي حکام درباره ايران


عدم‌پايبندي ايران به تعهدات برجام منافع را تضعيف مي‌کند
نماينده انگليس در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به محورهاي بيانيه تروئيکاي اروپا در شوراي حکام آژانس پيرامون برنامه هسته‌اي ايران اشاره کرد. ديويد هال نماينده انگليس در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و شوراي حکام آژانس در صفحه توييترش از انتشار بيانيه تروئيکاي اروپا (آلمان، فرانسه و انگليس) در جلسه روز سه‌شنبه شوراي حکام درباره برنامه هسته اي ايران خبر داد. هال درباره اين بيانيه گفت: بيانيه تروئيکاي اروپا در شوراي حکام آژانس تعهد مداوم ما به برجام (توافق هسته اي) را بيان مي‌کند. عدم‌پايبندي سيستماتيک ايران به تعهدات تحت برجام به‌طور جدي منافع در زمينه عدم اشاعه تسليحات هسته اي را تضعيف مي‌کند. نماينده انگليس در آژانس همچنين مطرح کرد: نگراني‌ها شامل ذخاير اورانيوم (که دوباره بالا است) و سطح غني‌سازي آن مي‌شود که تحقيق و توسعه پيرامون سانتريفيوژهاي پيشرفته ادامه دارد و براي نصب سانتريفيوژهاي بيشتر برنامه ريزي شده است. هال در آخر مطرح کرد: هدف تروئيکاي اروپا اين است که راهي ديپلماتيک براي پيش رفتن پيدا کند. ما به دنبال مذاکرات بيشتر در چارچوب روند کميسيون مشترک خواهيم بود. ‌ضرورت دارد که پيشرفتي در اين زمينه انجام شود.
چيزي از تعهدات برجامي کم نمي‌کند
بيانيه سه کشور اروپايي در حالي مطرح و اعلام شده که ايران در پاسخ به بي‌تعهدي اعضاي برجام و به خصوص اروپا گام‌هايي را براي کاهش تعهدات برجامي‌اش برداشت. روز گذشته يک کارشناس روابط بين‌الملل گفت: بيانيه فرافکنانه کشورهاي اروپايي در شوراي حکام چيزي از تعهدات آن‌ها وفق برجام را کاهش نمي‌دهد و بر بي‌عملي آن‌ها سرپوش نخواهد گذاشت! رضا رسالت نوشت: «‌در واقع پس از سال‌ها انتظار که ايران اميدوار به تجديد تجارت جهاني بود، سرمايه‌گذاري ها و رشد توليد ناخالص داخلي کاهش يافت. اين در حالي است که سه کشور اروپايي عضو برجام بار ديگر در اقدامي فرافکنانه طي بيانيه‌اي، تهران را به پايبندي کامل بر تعهدات خود در قالب اين توافقنامه فراخوانده‌اند. اين سه کشور همچنين تصريح کرده‌اند که براي ادامه و تسهيل فعاليت‌هاي قانوني تجاري و همچنين فعال‌سازي مکانيسم اينستکس با ايران فراتر از تعهدات خود تلاش مي‌کنند. سه کشور اروپايي همچنين از اقدام ايران براي نصب سانتريفيوژها پيشرفته در کارخانه غني‌سازي سوخت نطنز و همچنين افزايش ميزان ذخاير اورانيوم غني شده به 10 برابر بيشتر حد معين در برجام ابراز نگراني کردند. تمام اين توقعات در حالي انجام مي‌پذيرد که پاسخ اروپا در نزديک به سه سال گذشته، صرفا حرکات نمادين و اظهار حمايت بوده است. آنها بيشتر همسويي عملي با آمريکا و هم ذات پنداري کلامي با ايران داشته اند. بر همين اساس اروپا، اينستکس را براي تسهيل تجارت با ايران طراحي کرد، اما اين سازوکار با گذشت حدود يک سال و نيم هنوز وارد فرآيند معاملاتي محسوسي نشده است. از ديگر سو موضوعات دفاعي و امنيتي، اروپا را قانع ساخته که براي دفاع از خود وابسته به آمريکا باشد. در مجموع مي‌توان گفت اتحاديه اروپا از انسجام لازم براي مقابله با بزرگترين متحد خود ناتوان است.