روزنامه خراسان
1399/08/20
خواستگاری نادرشاه، گوچی ناجی پرسپولیس و نیم نگاه محسن هاشمی به ۱۴۰۰
پشت پرده خواستگاری نادرشاه از ملکه روسیه!
فرمانروای افشاریه از پیشنهاد ازدواج به مثابه راهکاری برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک و نظامی بهره می‌برد
جواد نوائیان رودسری – زنده‌یاد دکتر عبدالهادی حائری، استاد فقید تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد، کتابی ارزنده به نام «نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب» دارد که بسیار خواندنی و عبرت‌آموز است. او در همین کتاب، با استفاده از منابع تاریخی دست اول، گزارش‌هایی را درباره نحوه برخورد و سیاست رایج فرمانروایان ایران با حکومت‌های اروپایی، از قرن شانزدهم میلادی به بعد ارائه کرده و کوشیده‌است راه‌های نفوذ استعمارگران به سرزمین ایران را واکاوی کند. یکی از دوره‌های تاریخی که توسط او مورد بررسی قرار گرفته، دوره افشاریه است که به واسطه قدرت و توانمندی نظامی نادرشاه، جنبه‌های مثبت و منفی فراوانی در آن قابل احصاست. نادرشاه دوران سلطنت خود را عموماً در نبرد گذراند و تقریباً سالی نبود که وی در آن به جنگ مبادرت نورزیده یا در تدارک آن نبوده‌باشد. او برای پیشبرد نقشه‌های خود، از تمام ظرفیت‌های ممکن بهره می‌برد و البته، پیشنهاد ازدواج یکی از این ظرفیت‌های بالقوه بود! تعامل با روسیه یکی از دغدغه‌های همیشگی نادرشاه، تقابل با ارتش عثمانی در مرزهای غربی ایران بود. هر چند که او بیشتر تلاش می‌کرد این مشکل را با روش‌های دیپلماتیک حل و فصل کند، اما به دلیل ادعاهای طرف ها بر سر مناطق مرزی، در بیشتر مواقع از نبرد گریزی نبود. در چنین شرایطی، نادرشاه کوشید از ظرفیت نظامی اروپایی‌ها که همواره از اقتدار دولت عثمانی واهمه داشتند، به نفع خود بهره گیرد. در این زمان، مناقشات میان روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی اوج گرفته بود و دو قدرت در اطراف دریای سیاه دایم به یکدیگر چنگ و دندان نشان می‌دادند. در همان حال، یورش مداوم عثمانی‌ها به صفحات شمال غربی ایران و تلاش برای تسلط بر قفقاز، باعث شد که نادرشاه دایم درگیر بیرون راندن آن ها از این منطقه باشد. روس‌ها هم که برای دفع خطر حمله عثمانی‌ها از قفقاز به کمک نادر سخت محتاج بودند، باب مراوده دوستانه را با وی گشودند و حتی اعلام کردند که حاضرند سرباز و مهمات در اختیار وی قرار دهند تا از آن ها برای مقابله با عثمانی‌ها استفاده کند. این وعده، البته چند بار جامه عمل به خود پوشید و یک‌بار در بحبوحه هجوم عثمانی‌ها به دربند قفقاز، پنج هزار سرباز روس به ارتش نادرشاه ملحق شدند و به او در جنگ کمک کردند. این موضوع مقدمه‌ای برای ورود بیشتر دیپلمات‌ها و بازرگانان روسی به ایران بود. ماجرای یک درخواست ازدواج عجیب دورانی که نادر روابط سیاسی و تجاری خود را با روسیه گسترش داد، مصادف با پایان دوران اغتشاش در حکومت تزارها بود. پس از مرگ پتر اول در هشتم فوریه 1725 (بهمن 1103 خورشیدی)، روسیه پنج سال را در کشمکش‌های مربوط به انتقال قدرت گذراند؛ کاترین اول، همسر پتر، دو سال و پس از او، پتر دوم که در سنین نوجوانی بود، سه سال حکومت کرد و درگذشت. در سال 1730(1108 خورشیدی)، قدرت به «آنا ایوانوا رومانُف»، ملکه مقتدری رسید که حکومت 10 ساله او، ثبات سیاسی و نظامی لازم را در روسیه ایجاد کرد و این قدرت گرفتن، با اوج‌گیری اقتدار نادرشاه همزمان شد. روابط میان فرمانروای افشاری و ملکه تزاری به تدریج و با تعاملات نظامی اتفاق افتاده بیشتر شد. با این حال، اطلاعات نادرشاه درباره ملکه روسیه زیاد نبود. تا آن‌که یک‌بار، هنگامی که جمعی از بازرگانان روس به دربار او آمده‌بودند، اطلاعاتی درباره آنا ایوانوا به دست آورد. طبق گزارش میرزامهدی‌خان استرآبادی، «در حین حضور نواب صاحبقران از جماعت تجار [روس] و احوال و پرسش پادشاهی آقا بانو (منظور آنا ایوانواست) نمودند که زن چگونه پادشاهی می‌کند و ارکان دولت او چگونه خدمت می‌نمایند؟ ایشان گفته بودند که پادشاهی ما به ارث می باشد؛ از زمان عیسی تا حال آباء و اجداد ما ذکوراً و اناثاً خدمت آن درگاه می‌نمایند؛ خواه زن باشد و خواه مرد که از ما طایفه خللی راه نمی‌یابد.» پس از این گفت‌وگو نادر موضوع خواستگاری از ملکه روسیه را مطرح می‌کند: «نواب صاحبقران فرمودند که چه شود که بین ما و آن عقد ازدواج رو نماید که دولت یکی شود. تجاران عرض [کردند] که مژده بهتر از این نمی باشد.» بی‌تردید طرح موضوع خواستگاری از ملکه روسیه، بدون پیش‌زمینه ذهنی نبوده‌است؛ نادر پیش از آن، در پی تجهیز قشون و ایجاد نیروی دریایی در دریای خزر بود و حتی یک انگلیسی به نام «جان التون» را مأمور ساخت ناو جنگی در این دریا کرد. بنابراین، طرح مسئله خواستگاری، آن هم زمانی که سطح روابط میان دو کشور در همه زمینه‌ها افزایش یافته‌بود، ارتباط مستقیمی با طرح‌های توسعه‌طلبانه نادرشاه در شمال دریای خزر داشته‌است. پاسخ بازرگانان روس، البته از سر چاپلوسی یا وحشت بود اما ملکه روسیه برای پاسخ دادن به پیشنهاد نادرشاه، روش زیرکانه‌تری را به کار برد. او در پاسخ نوشت: «ما مملکت و خود را به هیچ وجه از تو دریغ نداریم اما لازم مواصلت چنان است به مذهب حضرت عیسی(ع) که داماد وارد حجله ناز می‌گردد. هرگاه شما اراده اتحاد و یگانگی دارید، باید چند یومی به عنوان ملاقات وارد این دیار گردید و با هم نمک خورده، بعد الیوم نظر به خواهش شما معمول خواهم داشت.» و با این پاسخ، به طورتلویحی به درخواست نادر، جواب منفی داد. ظاهراً این خواستگاری فراتر از مبادله پیام‌هایی که ذکر کرده‌ایم نرفته است. ایوانوا مدتی بعد، در سال 1740(1119 خورشیدی)، بدرود حیات گفت و نادرشاه تا سال 1126 خورشیدی، هفت سال پس از مرگ ملکه روسیه، همچنان بر سریر قدرت باقی ماند. قانون منع جذب بازیکن خارجی این بار علیه پرسپولیس! گوچی ناجی یحیی و سرخ‌ها میشود؟ با انجام نخستین دیدار پرسپولیس در لیگ بیستم و توقف مدافع عنوان قهرمانی مقابل سایپا با تساوی بدون گل، پرسپولیسی‌ها خیلی زود شکایت از نداشتن مهاجم شش‌دانگ و گلزن را آغاز کردند! با جدایی علی علیپور و مهدی ترابی، باشگاه پرسپولیس به درخواست یحیی گل‌محمدی، عیسی آل‌کثیر و آرمان رمضانی را جذب کرد تا در خط حمله جایگزین آن‌ها شوند، ضمن آن‌که مهدی عبدی، امیر روستایی و وحید امیری هم در لیست پرسپولیس حضور داشتند. با وجود درخشش آل‌کثیر و عملکرد خوب عبدی در لیگ قهرمانان، محرومیت آل‌کثیر شوک بزرگی به سرخ‌ها وارد کرد و همین مسئله در شروع لیگ اثر منفی‌اش را گذاشت. پس از توقف پرسپولیس تقریبا از همه مسئولان و کادرفنی و پیشکسوتان این تیم بر جذب بازیکن و مهاجم جدید تاکید داشتند اما سوال این‌جاست که با وجود منع جذب مربی و بازیکن خارجی و جذب بازیکنان باکیفیت داخلی توسط دیگر تیم‌ها یحیی و پرسپولیسی‌ها چه گزینه‌ای دارند؟ واقعیت این است که گزینه‌های پرسپولیس محدود است، مگر آن‌که مثل زمان انتقال یحیی گل‌محمدی از شهرخودرو به پرسپولیس دوباره افراد بانفوذی برای انتقال ستاره‌های تیم‌های دیگر به اردوگاه سرخ وارد ماجرا شوند، همان‌طور که به گفته نماینده مشهد در مجلس در زمان انتقال یحیی به پرسپولیس وزیر صمت و وزیر ورزش به باشگاه شهرخودرو برای صدور رضایت‌نامه اجبار کرده بودند! طی یکی، 2 روز اخیر مسئولان باشگاه از ابراهیم شکوری گرفته تا محمد علیپور عضو هیئت‌مدیره باشگاه پرسپولیس تاکید کرده‌اند پرسپولیس نیاز به جذب بازیکن جدید دارد. این درحالی است که حتی اگر بازیکن جدیدی هم جذب شود، طبق قوانین ای‌اف‌سی امکان جذب بازیکن در بازی فینال آسیا وجود ندارد. نیاز پرسپولیس به مهاجم حالا تبدیل به سوژه کاربران فضای مجازی شده و هواداران استقلال و دیگر رقبای پرسپولیس با ضرب‌المثل «خیاط در کوزه افتاد» مشغول کری‌خوانی برای سرخ‌ها و یحیی گل‌محمدی هستند! آن‌ها با اشاره به فشارهایی که گفته می‌شد رسانه‌ها و افراد نزدیک به باشگاه پرسپولیس به وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال آورده‌اند تا قانون منع جذب بازیکن و مربی خارجی را برای جلوگیری از بازگشت آندره‌آ استراماچونی و جذب ستاره‌های خارجی توسط دیگر تیم‌ها از جمله سپاهان و تراکتور تصویب کنند، به پرسپولیسی‌ها کنایه می‌زنند که حالا خود دچار کمبود بازیکن شده‌اند و به‌خاطر قانون من‌درآوردی نمی‌‌توانند بازیکن خارجی به خدمت بگیرند! البته در این‌بین برخی هم معتقدند وزارت و فدراسیون فوتبال به بهانه این‌که پرسپولیس نماینده ایران در فینال لیگ قهرمانان آسیاست و باید برای فصل آینده این مسابقات هم تقویت شود احتمالا این قانون من‌درآوردی را خیلی زود و به بهانه‌ای لغو می‌کند تا دست مدیران سرخ برای جذب بازیکن باز شود. یحیی گل‌محمدی 2 روز پیش لیست‌اش را به مسئولان باشگاه داده که شامل چند اسم است و یک مهاجم و یک مدافع میانی می‌خواهد. گویا مهاجم مورد‌نظرش رضا قوچان‌نژاد است بازیکن سابق تیم ملی و تیم زوله هلند. این برای چندمین بار است که گوچی در لیست خرید پرسپولیس و دیگر تیم‌های ایرانی قرار می‌گیرد. در زمان مربیگری برانکو هم صحبت از حضور گوچی در پرسپولیس بود اما درنهایت مخالفت خانواده او با حضور در لیگ ایران، قوچان‌نژاد را از سرخ‌ها دور کرد. سپس در مقطعی هم قوچان‌نژاد گزینه حضور در تیم‌های استقلال و تراکتور بود که بازهم مذاکرات به‌دلایل مختلف به نتیجه نرسید و لیگ ایران در حسرت حضور گوچی ماند. حالا هم پرسپولیس دوباره گوچی را می‌خواهد اما او بازیکن بدون تیم نیست و زوله به این راحتی‌ها به جدایی وی رضایت نخواهد داد. خانواده قوچان‌نژاد سال قبل هم که وی از تراکتور پیشنهاد داشت، راضی به زندگی در ایران نشدند و او در اروپا ماند. انتقال وی به پرسپولیس گزینه بسیار خوب اما به نظر بسیار دور از دسترسی است و شاید برای همین باشد که اسم ایمان سلیمی و علیرضا ابراهیمی هم در لیست گذاشته شده است. اصرار کارگزاران به معرفی پسر ارشد آیت ا... محسن هاشمی هنوز پیشنهاد کاندیداتوری در انتخابات 1400 را نپذیرفته اما از اظهارات سایر اعضای این حزب این طور به نظر می رسد که این اتفاق به زودی خواهد افتاد کامیار- همین چند روز قبل بود که حسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی طی سخنانی اعلام کرد اسحاق جهانگیری و محسن هاشمی پیشنهاد نامزدی در انتخابات 1400 را نپذیرفته‌اند اما این طور که معلوم است اوضاع در این حزب اصلاح‌طلبان قدری تغییر کرده است. این که دلیلش تحولات جهانی و پیروزی دموکرات‌ها که اصلاح‌طلبان را امیدوار کرده یا مسائل داخلی مثل دست خالی حزب در معرفی گزینه‌های دیگر است، معلوم نیست. هر چه که هست، معلوم است کارگزارانی‌ها اراده‌ای جدی برای معرفی پسرارشد آیت‌ا... دارند. به نوشته فردا نیوز، شاهد این مدعا اظهارات سید محمود علیزاده طباطبایی عضو حزب کارگزاران است که در گفت و گویی با «برنا» تاکید کرد: «اگر گروه‌های دیگر اصلاح‌طلب بخواهند انتخابات را تحریم کنند، کارگزاران تبعیت نمی‌کند اما اگر قرار شد، کاندیدایی مطرح شود اصلاح‌طلبان یک کاندیدای مشترک دارند و قطعا روی یک نفر توافق می‌کنند و اجازه نمی‌دهند آرای شان پراکنده شود.»او در پاسخ به این سوال که چه کاندیداهایی در کارگزاران مطرح هستند؟ تصریح کرد: «اگر خواسته بدنه کارگزاران را در نظر بگیریم با توجه به این که بنده با بسیاری از شهرستان‌ها در ارتباط هستم، همه بدنه کارگزاران به صورت جدی خواهان حضور محسن هاشمی در انتخابات ۱۴۰۰ هستند اما محسن هاشمی در این باره هنوز تصمیمی نگرفته است.» این عضو حزب کارگزاران در این باره که محسن‌هاشمی گفته است «آدم عاقل نامزد ریاست‌جمهوری نمی‌شود»، گفت: ممکن است بسیاری عاشق باشند؛ این بدین معناست که ممکن است عاشق خدمت باشند از این رو نیازی نیست عاقل باشند. اظهارات این عضو کارگزاران و وکیل قدیمی خانواده هاشمی درحالی بیان شده که محسن هاشمی تا کنون به صراحت ورود به انتخابات 1400 را تایید نکرده است. البته مواضع اخیر او نسبت به آن وقتی که می‌گفت کاندیدا شدن بی‌عقلی می‌خواهد و کار سوپرمن است، تعدیل شده است. روزنامه «اعتماد» با اتکا به همین سخنان اخیر علیزاده طباطبایی در شماره دیروز خود نوشت: «این موضع‌گیری صریح درباره احتمال کاندیداتوری محسن هاشمی از آن جهت محل تامل است که از قضا با پیروزی جو بایدن در انتخابات اخیر آمریکا همزمان شده است. همزمانی که البته ممکن است اتفاقی باشد اما از آن جا که برخی ناظران بر این باورند که با ورود جو بایدن به کاخ سفید این احتمال وجود دارد تحولی در راستای حل برخی مشکلات دو کشور رقم بخورد و در نتیجه تمایل مردم برای مشارکت در انتخابات افزایش یابد، این همزمانی می‌تواند بیش از یک اتفاق ساده باشد.» اعتماد ادامه داد: «چند روز پیش زمانی که زمزمه شکست ترامپ در انتخابات به گوش می‌رسید، محسن هاشمی در یک برنامه زنده تلویزیونی شکست ترامپ را تبریک گفته و اعلام کرده بود «شکست سنگین ترامپ را به ایرانیان و غیرایرانیان که به دلیل سیاست‌های ظالمانه او دچار مشکلات وی‍ژه شدند، همچنین به مردم ایران که به خاطر تحریم‌های فزاینده او با مشکلات مختلف از جمله کمبود دارو مواجه بودند، تبریک می‌گویم.» اظهارنظری که برخی از آن به عنوان استقبالش از پیروزی بایدن تعبیر کرده و حتی فراتر از این، آن را نشانه‌ای از افزایش تمایل کارگزاران برای حضور جدی‌تر در انتخابات تفسیر کردند. گمانه‌زنی‌هایی که البته هرگز از این سطح فراتر نمی‌روند. با این همه شاید آن چه را بتوان فراتر از یک گمانه در بررسی عملکرد انتخاباتی کارگزارانی‌ها مورد توجه قرار داد، اظهارنظر یکی از اعضای ارشد این تشکل سیاسی است. آن جا که محمد عطریانفر به ایسنا گفت: «در شرایط فعلی علاقه‌مندیم نیرویی از داخل جبهه اصلاحات معرفی کنیم که زمینه اجتماعی مردمی داشته باشد و به تایید شورای نگهبان نیز برسد»؛ گزینه‌ای که دست‌کم به باور خود کارگزارانی‌ها و اصلاح‌طلبان نزدیک به مرحوم هاشمی‌رفسنجانی، احتمالا کسی نیست جز فرزند ارشد آیت‌ا...!
سایر اخبار این روزنامه
30 صنعت اشباع شده در فهرست سیاه بانکی
رهگذران پارک با تعجب نگاه‌مان می‌کردند
عرض ارادت ورزشکاران استان به ساحت اهل بیت (ع)
زنگ خطر برای اندرویدهای کمتر از 7 !
ابتلای 150 نفر از مهمانان یک مجلس عروسی به کرونا
نسبت به مرگ یکدیگر بی تفاوت شده ایم؟!
واکسن کرونا جهان را تکان داد
خدایا شیفت آخرم نباشد...
خواستگاری نادرشاه، گوچی ناجی پرسپولیس و نیم نگاه محسن هاشمی به ۱۴۰۰
انبار گمرکات پُر، خط تولید منتظر مواد اولیه
وزارت خارجه: برجام قابل باز شدن مجدد نیست
ترامپی ها آماده برای شورش
جذاب ترین پارک حیوانات جهان
