روزنامه ایران
1399/08/22
سرما نخورده‌ای کرونا داری
محمد معصومیانگزارش نویس
«سرما خوردگی ساده‌ای است. دمنوش می‌خورم خوب می‌شوم، لازم نیست تست بدهم.»، «دیشب از حمام بیرون آمدم، پنجره باز بود کمی حالم خوش نیست. مطمئنم کرونا نیست» لابد در این 8 ماه از این دست جملات زیاد شنیده‌اید که البته چند روز بعد جایگزین این جملات شده است: «نفسم به سختی بالا می‌آید، کاش زودتر دکتر رفته بودم»، «من هم کرونا گرفتم اما در خانه خوددرمانی می‌کنم.» و شاید هم خبر فوتی که شما را شوکه یا غمزده کرده است. مرگ‌هایی که در کمال ناباوری از ابتلا به ویروس کووید19 از راه می‌رسند و گاه تا پیش از رسیدن بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه کار برای بیمار تمام می شود. آن‌طور که سعید نمکی وزیر بهداشت عنوان کرده است دلیل نرخ بالای مرگ مردم عادی «مراجعت دیرهنگام به بیمارستان‌هاست» و محمدرضا ظفرقندی رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور هم گفته است: «40 تا 50 درصد مرگ و میر بیمارستانی ما قبل رسیدن به آی‌سی‌‌یو است؛ یعنی بیمار یا در اورژانس فوت می‌کند یا در بخش‌های کووید.» چه عواملی باعث میشود مردم دیر راهی بیمارستان‌ها شوند؟ این سؤالی است که از کارشناسان پرسیدیم.
کرونا ناخوانده آمد و حالا بخش بزرگی از زندگی ما را به خود مشغول کرده است. ویروسی تنیده شده به تار و پود روح و روان و بدن ما. همان‌طور که ایمنی بدن هر فرد با دیگری متفاوت است شخصیت و روان آدم‌ها هم با یکدیگر متفاوت است و هر کس در برابر این ویروس رفتار متفاوتی دارد، اما مکانیزم‌های دفاعی روان انسان‌ها همگی مجهز به یکسری ترفندهاست تا فرد را از فروپاشی ذهنی مصون نگه دارد. یکی از مکانیزم‌های دفاعی «انکار» است. هادی یزدانی پزشک که حرف‌ها و اطلاع رسانی‌هایش این روزها در شبکه‌های اجتماعی بازخورد خوبی دارد، می‌گوید: «یکی از مکانیزم‌های دفاعی افراد در مقابله با بحران‌ها انکار است؛ انکاری که از ترس حاصل از این بیماری در این ماه‌ها به جان افراد افتاده است. با توجه به شباهت علائم این بیماری با سرماخوردگی یا حساسیت فصلی و ترس ناشی از پذیرش که به‌خاطر تبلیغات نادرست، اطلاعات غلط و دانش‌های کاذب به‌وجود آمده باعث شده بیماران دیر به پزشک مراجعه کنند.»
یزدانی با توجه به تجربیات و دیده‌هایش در این 9 ماه همه‌گیری کرونا دلیل دیگر مراجعه نکردن بیماران به بیمارستان را نبود حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی می‌داند: «فردی بوده که با توجه به علائم دقیق بیماری فهمیده مبتلا شده است و باید قرنطینه شود اما به‌علت ترس ازدست دادن شغل، خودش را قرنطینه نکرده و سرکار حاضر شده است.» او تبدیل شدن بیماری به «انگ اجتماعی» و مخفی کاری را که از پس آن می‌آید هم یکی از دلایل افزایش مرگ و میر بیماران می‌داند: «یکی از دلایل این مخفی کاری‌ها هم ترس از دست دادن شغل و در خطر افتادن وضعیت اقتصادی فرد است.» حالا فرض کنیم کسی با بضاعت مالی پایین درگیر بیماری شود. ترس از بیماری یک طرف و اضطراب نداشتن پول برای تست و درمان طرف دیگر. تست‌هایی که بی‌حساب و کتاب هر جا قیمتی دارند. سی‌تی‌اسکن و هزینه‌های دارو به‌کنار، دیگر این بیماری آن‌طور که سابقاً گفته می‌شد برای قوی و ضعیف یکسانی ایجاد نمی‌کند: «این خرج‌ها یکی از دلایلی است که برخی افراد با خود می‌گویند ان شاءالله که سرماخوردگی است.»
علی اصغر سعیدی جامعه شناس یکی از دلایل اصلی دیر رسیدن بیماران به بیمارستان‌ها را ترس از کرونا عنوان می‌کند. البته او این را تنها دلیل مراجعت دیر هنگام نمی‌داند: «اولین چیز در بهداشت عموم جامعه بخصوص در زمان همه‌گیری، دسترسی عموم به درمان و مراقبت‌های پزشکی است.» او معتقد است باید تست کرونا برای اقشار ضعیف جامعه به‌صورت رایگان صورت بگیرد تا فردی به‌خاطر هزینه‌ها جانش در خطر نیفتد: «با رایگان شدن تست‌ها جلوی نابرابری گرفته خواهد شد. در اقتصاد بهداشت می‌گویند شما کالای عمومی را که همان تست دادن است تبدیل به کالای خصوصی کردید. من معتقدم دولت باید در این زمینه هزینه بکند تا جلوی این نابرابری گرفته شود.» سعیدی که مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشگاه تهران است یکی دیگر از دلایل مهم را هزینه‌های درمان می‌داند و می‌گوید: «درمان باید در دسترس همه باشد. کسی که وضع مالی خوبی دارد و می‌تواند از جیب خودش هزینه می‌کند به کنار اما نداشتن وسع مالی برای درمان نباید باعث بشود که فردی از داشتن درمان محروم بماند.» او معتقد است با تخصیص بهینه بودجه در مدیریت کلان بهداشت می‌توان همه اقشار جامعه را تحت پوشش قرار داد.
هیچ چیز به اندازه کرونا به دیده شدن درمان غیرعلمی در سطح وسیع کمک نکرده است. لابد تا امروز از نسخه‌های گیاهی و واکسن‌های من در آوردی و درمان صددرصدی کرونا زیاد شنیده‌اید. خوردن گرمی‌جات، استفاده از داروهای گیاهی و از این دست کارهایی که به‌صورت علمی تأیید نشده است و هادی یزدانی دلیل آن را بی‌اطلاعی و بی‌دانشی می‌داند: «با اینکه بارها گفته شده است که مردم از مجاری صحیح و علمی اطلاعات کسب کنند اما یکی از دلایل مراجعت دیرهنگام بیماران استفاده از نسخه‌های غیرعلمی است.»
در این سال‌ها از اشتباهات پزشکی کم گفته نشده است. بخشی از این قشر این روزها در صف مقدم مقابله با بیماری هستند اما بخشی دیگر هنوز اطلاعات صحیحی از بیماری ندارند. یزدانی می‌گوید: «متأسفانه باید گفت برخی از پزشکان ما به روز نیستند و بدون طی کردن چارت‌ها و دستورالعمل‌ها به بیمار می‌گویند که یک سرما خوردگی ساده است اما بیمار در هفته دوم با ریه‌ای درگیر به بیمارستان می‌آید که در بعضی مواقع دیگر کاری از دست کسی برنمی‌آید.»
یکی از نکاتی که یزدانی بر اساس تجربیاتش در این سال‌ها می‌گوید ترس بیماران از بیمارستان‌هایی است که در هر شهر معروف هستند. بیمارستان‌هایی که به علت سانتر بودن در درمان بیماران کووید19 طبعاً بیماران زیادی در آن فوت می‌کنند و این روی ذهنیت افراد آن شهر تأثیر بدی می‌گذارد: «این ترس باعث میشود گاهی بیمار کل درمان را کنسل کند و پیش خودش بگوید چون فلانی و فلانی در آن بیمارستان مردند پس اگر نروم بهتر است.»
دلایل برای دیر رسیدن بیماران به روند درمان مؤثر بسیار است از کمبود تست‌ها، کمبود تخت، نبود وحدت رویه در درمان، کمبود آموزش‌های حین خدمت برای پزشکان و در پایان آن‌طور که هادی یزدانی می‌گوید: «ردیابی فعال بیماران بعد از مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی بیماری یکی از دلایل مهم افزایش مرگ و میر است.» ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت هم در این زمینه گفته است: «از مجموع 15 هزار تست مثبت مشخص شده که 20 درصد آنها در قرنطینه نمی‌مانند» در قرنطینه نمی‌مانند تنها یک جمله ساده نیست، یعنی هر روز در مترو و تاکسی کنار ما می‌نشینند، سرکار کنار ما هستند و در میهمانی‌ها شرکت می‌کنند.
همه این اتفاقات دست به دست هم داده‌اند که ایران یکی از بیشترین آمارهای مرگ و میر در دنیا را داشته باشد. وضعیتی که بسیاری از مسئولان آن را فاجعه بار می‌دانند و بارها در مورد خطرناک‌تر شدن این وضعیت تذکر داده‌اند. حرف‌هایی که انگار نه به‌گوش بقیه مدیران می‌رود تا سطح هشدار را بالاتر ببرند و قرنطینه کامل را اجرا کنند، نه به گوش مردمی که هنوز باور ندارند این بیماری به‌سادگی می‌تواند باعث مرگ بشود.
سایر اخبار این روزنامه
# من - ماسک - می‌زنم
دست نوشته رهبر معظم انقلاب در تقدیر از شهید طهرانی مقدم
100 شرکت جدید در آستانه عرضه در بورس
برای رفع تحریم ها هیچ‌کس حق فرصت سوزی ندارد
چرا از کرونا نمی‌ترسیم؟
تداوم رکوردشکنی‌های کرونا با 462 قربانی و 11780 مبتلا
اروپا خواستار برگشت «بایدن» به برجام
راه دشوار <بایدن> در بازسازی جهان
چه بخریم و کجا سرمایه‌گذاری کنیم
حفظ امید اجتماعی با اعتماد سازی و کاهش احساس محرومیت ها
سرما نخورده‌ای کرونا داری
کام تلخ شیرینی‌فروشی‌های یزد
مغناطیس کلمات
در حلقه یاران
در سوگ اندیشمند نوگرا
بر این راه مرگ چیرگی ندارد
بهای آب و منابع طبیعی در خدمت اقتصاد ملی
سلام ایران
