نگاه مبهم کرملین به آتش‌بس قره‌باغ

انعقاد توافق اخیر بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان با میانجیگری مسکو و همچنین استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه برای تحقق آتش بس بین دو طرف اکنون این سوال را در اذهان تحلیلگران ایحاد کرده که آیا روسیه قصد دارد از این فرصت برای ایحاد نفوذ و حضور دائمی در قفقاز جنوبی استفاده کند؟
به گزارش ایرنا برخی تحلیلگران معتقدند که استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه در سرزمین قره باغ منافع روسیه را تأمین می‌کند، حداقل به این دلیل که روسیه بدون ورود رسمی به جنگ، عملاً این فرصت را پیدا کرده است که نیروهای خود را در یکی از مهمترین نقاط قفقاز مستقر کند اما روسیه این نظریه را رد می‌کند و می‌گوید ثبات و امنیت در منطقه برای ما از هر چیزی مهمتر است و ما نمی‌خواهیم در همسایگی مان بحران جدیدی رخ دهد.
انعقاد توافق آتش بس و رفع خصومت بین  جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از حدود ۳۰ سال تنش و درگیری بدون مشارکت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا  صورت گرفت که به گفته تحلیلگران بر نقش برجسته روسیه چه در روند مذاکرات و چه در کل سیستم منطقه تأکید داشت.
آیا روسیه در بحران قره باغ بیطرف است؟ 


ولادیمیر پوتین در سخنرانی اخیر خود در باشگاه گفت و گوی بین المللی والدای اظهار داشت که روسیه با در نظر گرفتن سطح بالای روابط با ارمنستان و جمهوری آذربایجان به اصل فاصله برابر از طرفین درگیری پایبند است و هیج کسی بیشتر از ما به صلح و ثبات در قفقاز جنوبی تاکید ندارد.  
روسها می‌گویند، پرهیز از شرکت مستقیم در جنگ در کنار ارمنستان، کوتاهی روسیه در انجام تعهدات متحد خود نیست. پس از درخواست نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان  از ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه برای تأمین امنیت ارمنستان، وزارت امور خارجه روسیه بدون صراحت روشن کرد که امنیت ارمنستان در چارچوب تعهدات متحدین بر اساس توافق نامه دوستی، همکاری و کمک متقابل انجام می‌شود اما  قره باغ از این پیمان مستثنی است.
در واقع، می‌توان از بازنگری رویکردهای روسیه در مورد قفقاز جنوبی صحبت کرد. دورانی که ارمنستان جای پای بی قید و شرط سیاست روسیه در منطقه بود، به تدریج در حال از بین رفتن است. در حال حاضر، می‌توان گرایش‌هایی را در رویکردهای روسیه مشاهده کرد که هدف آنها ایجاد قالب‌های عملی تر تعامل با کشورهای منطقه، از جمله ترکیه و ایران در راستای منافع این کشور است.
‌در شرایط فعلی قره باغ، حمایت از منافع ایروان توسط روسیه با خطر از دست دادن یک شریک اقتصادی مهم در شخص باکو روبرو می‌شد به همین دلیل بود که گمانه زنی‌های برخی محافل کارشناسی در مورد تایید پشت صحنه مسکو از طرح باکو برای بازگرداندن هفت منطقه اشغالی در اطراف قره باغ درحقیقت خلاف واقع اعلام شد..
الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان در مصاحبه اخیر خود با روزنامه ایتالیایی «لا رپوبلیکا  نیز با رد این شایعه اشاره کرد که بی طرفی روسیه مسئولیت خود در چارچوب ماموریت میانجیگری در روند مذاکرات است و یک نه یک چراغ سبز برای جمهوری آذربایجان.
تاثیر وضعیت ژئوپلیتیک 
در کارکرد فرامرزی روسیه
هر ساله چالش‌های جدیدی در فضای پس از اتحاد جماهیر شوروی ظاهر می‌شود و وضعیت ژئوپلیتیک قفقاز در حال تغییر است. در چنین شرایطی، رهبری روسیه باید به موقع رویکردهای خود را بهبود بخشد و سازوکارهای جدیدی برای تعامل با شرکای قدیمی که دیگر ضمایم مواد اولیه مسکو نیستند، ایجاد کند.
روش‌های «نگه داشتن» جمهوری‌های شوروی سابق با کمک اهرم‌های مختلف از جمله تعامل با نخبگان محلی با گذشت زمان کارآیی خود را از دست داده است. این امر عمدتاً به دلیل روندهای شتابان سیاسی در جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق است. روابط روسیه و جمهوری آذربایجان را می‌توان از روابط پایدار و قابل اعتماد در فضای پس از شوروی نامید. در این مرحله، برای روسیه مهم است که منافع خود را درقفقاز جنوبی حفظ و مشارکت خود را در پروژه‌های موفقیت آمیز جمهوری آذربایجان و ترکیه برای توسعه کریدور گاز جنوبی تثبیت کند.
به گفته ماییس قربانف کارشناس امور قفقاز و آسیایی هیچ شکی که باکو و آنکارا به طور سنتی متحدان سیاسی و نظامی هستند وجود ندارد. هر دو کشور هم این را صریحاً اعلام کرده اند. صنایع نفت و گاز دو کشور به تدریج به یکدیگر وابسته تر می‌شوند. و ورود احتمالی ترکمنستان با ذخایر عظیم گاز در این روابط ممکن است روند تقویت این پشت سر هم اقتصادی را تقویت کند.
  قربانف در گفت و گو با ایرنا می‌گوید: به نظر می‌رسد برای روسیه در این شرایط، موثرترین اقدام برای جلوگیری از چنین سناریویی، پایبندی بیشتر به روند اجرای یک سیاست متعادل و عملی در منطقه است.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هم با اشاره به همکاری نزدیک و قابل اعتماد با همتای ترک خود بر موضوع روابط روسیه و ترکیه به رغم برخی اختلافات از جمله در مورد مسئله قره باغ تاکید کرد. همچنین استقلال آنکارا از متحدان غربی خود به روابط خود با مسکو یک ویژگی مشارکتی بشتر بخشیده است. قربانف می‌گوید : در سال‌های اخیر، همکاری روسیه و ترکیه و ایران بارها آزمون قدرت را پشت سر گذاشته و اثربخشی خود را در حل پیچیده ترین درگیری‌های بین المللی زمانه ما (سوریه، لیبی) به اثبات رسانده است.
از طرفی هماهنگی اقدامات در جریان جنگ قره باغ و همچنین سازگاری با روشها و روشهای حل و فصل آن، در حال تبدیل شدن به حوزه دیگری از همکاری کشورهای همسایه  است، که اهمیت آن بارها و بارها توسط هر سران این کشورها بیان شده است.
بنابراین، می‌توان فرض کرد که بی طرفی یا عینیت رهبری روسیه در رابطه با درگیری در قره باغ در مرحله کنونی با حمایت از منافع اقتصادی و سیاسی روسیه در منطقه مشخص می‌شود.