روزنامه شرق
1399/09/01
مرمت و بهسازی شهری در محدوده راه‌آهن تهران
مرمت و بهسازی شهری در محدوده راه‌آهن تهران زهرا نژادبهرام- نایب‌رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران تا سال‌های پایانی دهه ۸۰ خط راه‌آهن تهران - تبریز با عبور از مناطق ۱۷ و ۱۸ پایتخت، موجب افتراق فضایی و جدایی‌‌گزینی محلات پیرامون خط‌آهن شده بود. هم‌اکنون با انتقال این خط آهن به زیر زمین، محدوده‌ای با مساحت تقریبی ۵۰ هکتار در اختیار مدیریت شهری قرار گرفته است. همجواری عرصه آزاد‌شده ناشی از انتقال خط آهن به زیرزمین با محلات قدیمی شهر تهران نظیر ابوذر و آذری و... فرصت مغتنمی را برای مرمت و بهسازی بافت‌های قدیمی شهر در این محدوده و رفع بسیاری از مسائل و مشکلات آنها را فراهم کرده است.رویکردهای مرمت و بهسازی شهری در سیر تحول و تکامل خود از بازسازی، باززنده‌سازی، نوسازی و توسعه مجدد به بازآفرینی و نوزایی شهری تکامل یافته و در این مسیر توجه صرف به کالبد محلات و نواحی شهری به تأکید بر ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تغییر کرده است. طرح بازآفرینی محور فوقانی راه‌آهن تهران - تبریز با بهره‌گیری از ظرفیت بزرگ فضای آزاد‌شده، به دنبال جان‌بخشی دوباره به حیات شهری، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان (خصوصا ساکنان محلات پیرامون)، افزایش سطح تعاملات اجتماعی و بهبود وضعیت سرانه‌های خدماتی به‌ویژه کاربری‌های فرهنگی، ورزشی و درمانی است. از ابتدای فرایند مسابقه طرح مفهومی برگزیده‌محور تا به امروز که طراحی محور در دست انجام است، مدیریت شهری پایتخت و جامعه مهندسان شهرسازی تأکید فراوانی داشتند که طراحی محور فوقانی راه‌آهن تهران - تبریز باید برمبنای خواسته‌ها و نیازهای شهروندان تهرانی و مردم محلی استوار باشد، بر همین اساس رویکرد مشارکتی مبنای اصلی طرح بازآفرینی محور قرار گرفت. باوجود مشکلات ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، نظرات مردم و ساکنان محدوده با برگزاری جلسات متمرکز با شهروندان علاقه‌مند، دیدارهای چهره‌به‌چهره، گفت‌وگو با ذی‌نفعان و فعالان اجتماعی محلات اطراف و تبادل نظر با دفاتر توسعه محلات اخذ شده است. مجموعه این فعالیت‌ها در کنار مطالعات تخصصی منجر به تدوین سیاست‌های بازآفرینی و طراحی محور راه‌آهن تهران - تبریز شده است. ایده اصلی طراحی محور بر پایه جاده ابریشم شکل گرفته است. محور فوقانی راه‌آهن تهران - تبریز در کلیت خود یک فضای شهری همگانی خواهد بود که با مسیرهای جذاب پیاده‌روی و حرکت ایمن دوچرخه و فضاهای سبز و کانون‌های خدماتی به‌صورت یکپارچه و همبسته به فعالیت خواهد پرداخت. در امتداد این مسیر ۹ کیلومتری و در فواصل نسبتا منظم کانون‌های خدماتی یا منزل‌گاه‌هایی پیش‌بینی شده است. هر منزل‌گاه مانند یک واحه عمل می‌کند که پذیرای فعالیت‌های مختلفی در طول مسیر خواهد بود. طبعا فعالیت هر‌یک از این منزل‌گاه‌ها بر اساس ویژگی‌های محیطی و ظرفیت‌های موجود در محلات اطراف تعریف میشود اما همه آنها در امتداد مسیر در بستری از فضاهای سبز و همگانی طراحی‌شده مانند رشته‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند. در یک مقیاس فراتر این مسیر به‌عنوان عامل پیوند‌دهنده بوستان ولایت در جنوب تهران و رود-دره کن در جنوب غربی شهر خواهد بود. می‌‌توان تصور کرد در آینده‌ای نه‌چندان دور، این بخش از شهر به محل جذابی برای خانواده‌ها، ورزشکاران و جوانان جهت گذران اوقات فراغت، انجام فعالیت‌های ورزشی و جمعی تبدیل شود.فضاهای سبز، کریدورهای حرکت پیاده و دوچرخه، و کانون‌های خدماتی پی‌در‌پی به‌عنوان عناصر اصلی این محور ظرفیت مناسبی برای شهرداری تهران فراهم می‌کند تا با کمک آن رونق حیات شهری را به این قسمت از شهر بازگردانده و ارتقای امنیت اجتماعی را برای ساکنان این مناطق به ارمغان آورد. همچنین با تأمین کارآمد خدمات مورد نیاز محلات پیرامون اعم از کاربری‌های ورزشی، فرهنگی، درمانی، فضای سبز و ... گام بلندی جهت تأمین سرانه‌های خدماتی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی شهروندان برداشته خواهد شد و می‌تواند به کاهش فاصله اجتماعی شمال تا جنوب شهر منجر شود. بدون شک ساکنان محلات پیرامون در آینده بیشترین بهره را از این محور خواهند برد و جایی که در زمان‌های نه‌چندان دور «لب خط» نامیده می‌شد و به‌عنوان یک مرز فرضی برای تبعیض و محرومیت به‌‌شمار می‌رفت، به همت شهرداری تهران و با کمک شهروندان و همه دستگاه‌های مسئول و ذی‌نفع به یکی از جذاب‌ترین فضاهای شهری پایتخت تبدیل خواهد شد.مهم‌ترین شاخصه این طرح بازآفرینی ایجاد ظرفیت مناسب برای ارتقای ارزش سکونت در بافت‌های پیرامونی است که در زمره بافت‌های ناکارآمد شهری قرار گرفته‌اند. این محور 9کیلومتری بستری از تعاملات مشترک فضای باز شهری است که برای اولین بار در این مقیاس و در این حجم از گستردگی به‌صورت مشارکتی با توجه به خواست ساکنان در بافت فرسوده شکل گرفته است.این رویکرد، تعاملی چند‌سویه میان نهادهای مختلف از یک سو و شهروندان از سوی دیگر را فراهم کرده است.بنابراین باوجود تمامی مسائل و مشکلات پیش‌رو یک اتفاق مهم در دو منطقه 17 و 18 در پیش روست.این اتفاق مهم مؤید ارتقای ارزش سکونت مبتنی‌بر بهبود سازه در کنار امنیت اجتماعی در قالب بهبود شرایط محیطی و گسترش فضای باز است. ظرفیتی که تا پیش‌از‌این در بافت‌های فرسوده کمتر دیده شده است. مشابه این اقدام در مقیاسی خرد در پیاده راه امیر‌کبیر و فرهنگ‌سرای خاوران دیده شده اما در این وسعت آن‌هم با این حجم از نهادهای درگیر تصویری دیگر از بازآفرینی شهری است که می‌تواند به‌صورت الگویی برای کشور و حتی منطقه باشد.تجارب سازمان نوسازی در دو دهه گذشته در نوسازی بافت فرسوده این مهم را تکمیل کرده که نوسازی بافت فرسوده با درجا‌سازی پلاک‌ها متفاوت است! زمانی بافت نوساز میشود که ارزش سکونت در آن ارتقا پیدا کرده باشد و عوامل کاهش ارزش سکونت از آن حذف یا بهبود پیدا کند. محور نیلوفری بیش از آنکه فرصتی برای ایجاد فضای باز شهری و بستری برای فعالیت‌های تفریحی باشد، محرک توسعه برای نوسازی بافت فرسوده پیرامونی است؛ تحرکی که با وقوع آن محلات زیادی دستخوش نوسازی خواهد شد و چهره شهر در مناطق ذکر‌شده در یک تغییر فراگیر قرار خواهد گرفت. این مهم به‌عنوان بستری برای تسری این رویکرد که قطارهای شهری می‌توانند از ظرفیت قطارهای بین‌شهری بهره ببرند، تأثیر زیادی در توسعه مترو و حمل‌ونقل عمومی در محور جنوبی شهر دارد؛ امکانی که پیش‌از‌این نیازمند صرف هزینه و زمان زیادی بود. از‌این‌رو محور نیلوفری یک پروژه چندجانبه است که بزرگی آن کمتر از اتوبان سطح دوم صدر نخواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
حكم دستگيري وصالي پس از شهادتش به كردستان رسيد
دعوای زرگری؟
مگر نظامی‌ها چه كار کرده‌اند که مردم را می‌ترسانیم؟
کرونا و بر باد‌رفتن رؤیاهای سلمان
عضویت ۲ رئیس‌کمیسیون در ستاد ملی مقابله با کرونا
زنان استراحت کنند تا مردان رئیس‌جمهور شوند
نقد غرب با لهجه غلیظ آمریکایی
طرح کلید به کلید در آستانه توقف
عروسی در تهران عزا در بوگوتا!
آمريكاستيزي يا تأخير در مذاكره
تقابل مدیریت‌نشده اقتصاد و کرونا
مرمت و بهسازی شهری در محدوده راه‌آهن تهران
پایبندی به قانون هوای پاک
