روزنامه آفتاب یزد
1399/09/01
سناریوهای مجلس برای طرح مبادله با طلا به‌جای پول چیست!؟
آفتاب یزد- گروه اقتصادی: توییت خبرنگار پارلمانی یکی از خبرگزاری‌های رسمی کشور ( خبرگزاری فارس) خیلی زودتر از خود نمایندگان مسکوت کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، جالب توجه و در عین حال عجیب و غیرمنتظره شد. اینکه قرار است بزودی طرحی در مجلس مطرح شود که بر اساس آن "طلا" جایگزین "پول" میشود و درصورت تصویب طرح، کلیه مبادلات و خرید و فروش‌ها با واحد طلا انجام خواهد شد! این خبر با واکنش‌های متفاوت و طعنه‌آمیزی در فضای مجازی مواجه شد که گویای بی‌اعتماد شدن افکار عمومی به طرح‌های به زعم خود نمایندگان خلاقانه جهت نجات اقتصاد ایران از حال ور وز بد این روزهاست!کاربری نوشت: «در گام‌بعدی سکونت در غار را برای کاهش قیمت مسکن و شروع شکار را برای گذران زندگی در مجلس تصویب کنید!»
مهدی موسوی یک کاربر دیگر با استقبال از این طرح نوشت: با این طرح بازار خرید و فروش سکه از بین خواهد رفت و اشتیاق مردم برای خرید دلار و سایر ارزهای خارجی کم خواهد شد نوشت: با این طرح ذخیره طلا زینتی و سکه در خانه‌ها بسیار کم خواهد شد و در مبالات بین‌المللی جای پالت‌های دلار و شمش طلا جایگزین خواهد شد. وی با بیان اینکه هر گرم طلا یک میلیون و 200 هزار تومان است می‌افزاید: هر میلی گرم یک هزارم گرم؛ پس قیمت هر میلی‌گرم میشود 1200 تومان و بر همین اساس می‌توان مبنای پول را از یک میلی‌گرم تعیین نمود و اسکناس یا سکه‌هایی حامی 1. 2. 5. 10 و... چاپ نمود و جای اصالت گوشه و نخ این طلای ارزش اسکناس باشد.
وی با بیان اینکه با این طرح فقط مبنای معامله‌ها طلا میشود اظهار کرد: البته تراکنش‌های مالی همچنان به شکل کنونی و اینترنتی با کارت بانکی و چک و... تداوم خواهد داشت و در عمل «اسکناس طلایی» به آن صورت که در اذهان شکل می‌بندد وارد کیف مردم نخواهد شد.
به گفته موسوی با این عمل جلوی تولید نقدینگی بدون پشتوانه برای همیشه گرفته شده و تورم برای همیشه صفر میشود!
اما بر اساس آنچه خبرنگاران گروه گزارش روزنامه «آفتاب یزد» پیگیر شدند و البته از سوی نمایندگان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد جزییات این طرح به در بسته خوردند و از روز چهارشنبه تا عصر روز جمعه پاسخگو نبوده اند؛ اما بر اساس آنچه خبرنگار «آفتاب یزد» از دیدگاه تحلیلی دکتر وهاب قلیچ (عضو هیات علمی گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی) استنتاج کرده است، می‌توان در کنار ابهام‌هایی که برای این طرح عجیب و شاید بی‌سابقه در عصر حاضر جهان مترتب باشد، جمع بندی مزایا و معایب آن را بررسی کرد.
قلیچ با بیان اینکه امروزه چالش‌های خلق پول بدون پشتوانه در برهم زدن تعادل‌های اقتصادی و ایجاد شکاف طبقاتی محل بحث و تبادل‌نظر محافل کارشناسی قرار دارد، ایده «به‌کارگیری طلا» را به‌جای پول چنین تبیین می‌کند: «براساس این نظر، افراد می‌توانند فعالیت‌های پولی خود را از پول اعتباری به طلا منتقل کنند. همچنین شرکت‌ها و موسسات خصوصی می‌توانند از طلا برای تقاضای معاملاتی و ذخایر احتیاطی و همچنین کارکردهایی مانند پرداخت حقوق کارکنان استفاده کنند. افزون بر این در دیدگاهی که پیش از این نیز به صورت ایده مطرح شده است نهادها و ارگان‌های حاکمیتی مانند حوزه‌های علمیه، آستان قدس و به خصوص نهادهای تحت تحریم هم گردش مالی خود را از «پول اعتباری» به «طلا» انتقال دهند.»
این پژوهشگر حوزه مالی با بیان اینکه موافقان طرح جایگزینی پول‌طلا در مبادلات مالی معتقدند استفاده از طلا باعث میشود در طولانی‌مدت ارزش پول کم نشود، همچنین قابلیت استفاده سریع از آن وجود دارد، همیشه و در همه جای دنیا موردپسند و اقبال بوده و نگهداری و پس‌انداز آن آسان است؛ می‌افزاید: از سویی نیز این نوع تفکر بر این باور است که دیگر شبهه ربوی در قرض دادن آن نیز ایجاد نمی‌شود؛ چرا که دقیقا معادل طلای قرض داده شده، بازپس گرفته میشود و نیازی به پرداخت مازاد (آنچنان که در قرض پول اعتباری جهت جبران کاهش ارزش مطرح است) به وجود نخواهد آمد.
قلیچ در تشریح بیشتر دیدگاه طرفداران این ایده اظهار می‌دارد: حامیان این طرح بر این باورند که به کارگیری «پول‌طلا»، می‌تواند باعث عبور از چالش‌های خلق پول بدون پشتوانه شود و زمینه جدیدی را در تحقق عدالت اقتصادی و اجتماعی و کنترل حجم نقدینگی در اقتصاد بگشاید. گذشته از آنکه پیاده‌سازی این طرح منجر به افول «نهاد پول اعتباری» با پرچم‌داری دلار شده و می‌تواند «هژمونی دلار» را در جهان به چالش بکشد!
وی با بیان اینکه با وجود ارایه مطالب فراوان در وصف مزایای این ایده، هنوز ابعاد زیادی از طرح استفاده از پول‌طلا به‌جای پول کنونی مبهم باقی‌مانده و توسط موافقان طرح تشریح نشده است. خاطرنشان می‌سازد: به عنوان نمونه در خصوص ماهیت پول‌طلا حداقل 2 سناریو مطرح شده است؛ در سناریوی نخست چنین بیان شده که «طرح پول‌طلا مبتنی بر ضرب سکه شکل گرفته است و گام به گام بستر معیشتی جامعه را از پول اعتباری به پول ثابت منتقل می‌کند. به بیانی پول‌طلا یک معامله کالا به کالا را شکل می‌دهد». بنابر این نظر هدف آن است که از خود طلا در مبادلات مالی به نحو مستقیم استفاده شود و چیزی همانند «دینار اسلامی» ضرب و یا «اسکناس با نخ طلایی» چاپ شود! سناریوی دوم آن است که بنابه آنچه در قانون پولی و بانکی کشور گفته شده است، یک ریال برابر با مقدار گرم طلای خالص، معادل‌سازی شود و اجازه خلق ریال بدون پشتوانه و معادل ثابت طلا صادر نشود.
قلیچ با اشاره به محتوای سناریوی اول تصریح می‌کند: ناگفته پیداست برخلاف ادعای موافقان طرح، اتفاقا نگهداری و استفاده از طلا برای هریک از افراد جامعه نه تنها آسان نیست، بلکه با مخاطرات زیادی همراه خواهد بود و عملا نمی‌توان افراد را به حمل و نقل طلا جهت مبادلات و معاملات روزمره واداشت؛ کما آنکه احتمال ساخت طلای مجعول یا با عیار پایین وجود دارد، در حالی که امکان تشخیص جعل و غش آن برای آحاد جامعه دشوار و ناممکن است.
وی اضافه می‌کند: همچنین چنانچه بنا بر آن باشد که ابزارهای بانکداری الکترونیک مثل کارت‌های اعتباری جهت تسهیل حمل "پول‌طلا" استفاده شود، کارکرد خلق پول به نحو اعتباری دوباره متولد میشود و به نوعی نقض غرض خواهد شد. نکته دیگر آنکه در حال حاضر حجم بالایی از نقدینگی در اقتصاد ایران جریان دارد که مالکان آن از حیث قانونی مالک و صاحب حق در قبال آن هستند.
این کارشناس مالی با طرح این پرسش‌ها که فرآیند و سازوکار تبدیل این حجم زیاد از نقدینگی به پایه طلا (با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های اقتصادی و ظرفیت‌های تولید و واردات طلا در کشور) چگونه امکان‌پذیر است!؟ همچنین نوع تعامل تجاری و سرمایه‌گذاری بین اقتصاد ایران با اقتصادهای جهانی و رابطه سنجه‌ای پول‌طلا با ارزهای متداول و رایج بین‌المللی چگونه خواهد بود؟ این نکته را نیز متذکر میشود که خود طلا امروزه با ارزهای جهان‌روایی همچون دلار ارزش‌گذاری میشود. از این‌رو روشن است که سناریوی اول کارکردهای متداول پول را به نحو جدی خدشه‌دار خواهد کرد.
وی در ادامه در تبیین سناریوی دوم نیز اظهار می‌کند: این اقدام به نوعی همان صدور حواله طلا برای مالکان طلا خواهد بود؛ به این شکل که در سطح جامعه به‌جای خود طلا، حواله‌های طلا (اسکناس) مبادله شود. ابتدایی‌ترین ابهام همان است که در بند قبل بیان شد و آن اینکه اولا فرآیند معادل‌سازی حجم انبوه نقدینگیِ حال حاضر اقتصاد ایران با طلا با لحاظ محدودیت‌های پیش‌گفته چگونه است؟ ثانیا تکلیف روابط مالی و تجاری اقتصاد کشور با ارزها و اقتصادهای جهانی چه خواهد شد؟
قلیچ با بیان اینکه تاریخچه نشر پول کاغذی، نشانی از همین سناریوی دوم دارد، چنین اضافه می‌کند: از این‌رو به جای بازگشت به گذشته، باید دید ایراد سازوکار تعبیه شده کجا بوده که نظام‌های اقتصادی توان معادل‌سازی پول با طلا را از دست داده و به وضعیت امروز رسیده‌اند. چنانچه ریشه‌ها و علل به نحو مبنایی شناسایی نشود، تکرار تاریخ صرفا به بازگشت حواله‌های طلا به صحنه اقتصاد متوقف نمانده و دوباره روند فعلی و برهم خوردن نصاب بین پول و طلا ظهور خواهد یافت.
این پژوهشگر نمونه پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با بیان این توصیه که انتساب مخالفان یک ایده به یک طیف تفکری خاص، تنها باعث مسدود شدن باب مباحثات علمی و کارشناسی شده و نتیجه‌ای جز انزوای نظریه‌پردازان هم‌سو و محرومیت خودساخته از نظرات سازنده، اصلاحی و تکمیلی در بر نخواهد داشت. تاکید می‌کند: رعایت این نکته زمانی بیشتر احساس میشود که تمسک به فرهنگ تمدن اسلامی-ایرانی پشتیبان و مبنای خلق ایده از سوی ایده‌پردازان عنوان میشود.
وی می‌افزاید: «چالش‌های وضعیت فعلی خلق پول از حیث اثرگذاری سوء بر جریان‌های اقتصادی قابل کتمان نیست؛ اما بهتر آن است که راه‌حل رفع یا تخفیف این چالش‌ها را در پیشنهاداتی همچون التزام بیشتر نظام بانکی به استفاده متناسب از عقود کارآمد شرعی، تقویت و تکمیل الگوهای مطلوب ذخیره قانونی در بانکداری اسلامی، پیگیری بهبود فرآیندهای بانکداری مرکزی از جمله اجرای سیاست‌های پولی با ابزارهای مشروع، بازنگری و اصلاح نظام حسابداری و حسابرسی، تقویت نهاد نظارت شرعی، افزایش سطح پیوند نظام پولی با بخش واقعی اقتصاد و مباحثی از این دست دنبال کرد.»
در مجموع از نمایندگان طراح این طرح در کمیسیون اقتصادی انتظار می‌رود پیش از اینکه با رونمایی از جزییان این طرح همه را سورپرایز کنند، دست‌کم پیش‌نویس آن را در پژوهشکده پولی و مالی و همچنین بین نخبگان اقتصادی به بحث گذارند تا همچون طرح‌های عجیب دیگرشان در سال 99 این طرح نیز زمین‌گیر نشود؛ چرا که در این صورت نمایندگانی که در روز خلوت جمعه نیز از پاسخگویی به خبرنگار یک روزنامه حتی در حد 10 دقیقه طفره می‌روند، نقطه منفی دیگری به کارنامه ناکامی آنها در عمل به شعارهایی که
سر داده‌اند اضافه خواهد شد!
سایر اخبار این روزنامه
سناریوهای مجلس برای طرح مبادله با طلا به‌جای پول چیست!؟
مردم فقط از چند اصلاح‌طلب ناراضی هستند
پاسخ به سوالات و ابهامات مرتبط با طرح جدید محدودیت‌های کرونایی
تکرار ماجرای آسیه پناهی
آقای احمدی‌نژاد! مدرکت کو؟
تحریم‌ها لغو میشود اگر«بایدن» بخواهد؟
غربی‌ها نوستالژی زده نیستند می‌روند به سمت آمریکا
اصلاح‌طلبان و مانیفست 1400
هوای تهران را هم داشته باشید
پیدا و پنهان مدیریت
مسئولیت مدنی و جبران خسارات ناشی از عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی
کشور‌های ورشکسته تهدیدی جدی برای خاورمیانه
