آموزش مقابله با ریزگرد‌ها به عراقی‌ها

معضل گرد و غبار یک مساله محیط‌زیستی است که مدت‌هاست ایران را درگیر کرده است، آن‌چنان که صاحبنظران زیادی راهکارهایی از جمله مالچ پاشی، درختکاری، ریگ پاشی و... را ارائه دادند تا بلکه حجم این معضل کاهش یابد. طی چند دهه اخیر بین کشور عراق و ترکیه کشمکش فراوانی بر سر به دست آوردن منابع آب وجود داشته که در این میان، ترکیه با ساختن چندین سد روی رود دجله باعث کاهش شدید آب این رودخانه شده است. همچنین دولت عراق در زمان صدام با کانال‌کشی و انتقال آب رود دجله باعث شد آب رود دجله به شدت کاهش یابد و در نتیجه این کاهش تعدادی از تالاب‌های منطقه دچار آسیب و خشکی شود و بیابان‌های عراق رشد فراوانی کنند. از سوی دیگر، کشور عربستان که در رویای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادر‌کننده گندم جهان بود، شروع به استخراج آب‌های فسیلی از عمق 1000متری زمین کرد که پس از مدتی با تمام شدن منابع آب این امر محقق نشد، ولی تاثیر بدی در سفره‌های آب زیرزمینی داشت که خود عامل افزایش بیابان بود. همچنین توقف چند‌ساله عملیات مالچ پاشی باعث شده با کمترین وزش باد که جهت آن همیشه از سمت عراق به ایران است غبار بزرگی بلند شود که امروزه حتی تا نواحی مرکزی ایران هم می‌رسد.
همکاری ایران و عراق
روز گذشته رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست گفت: کشور عراق حدود دو ماه و نیم پیش به ما اعلام کرد که آمادگی همکاری با ایران را در زمینه رفع معضلات گردوغبار دارد و پیشنهاد ما در مرحله اول این است که یک مزرعه آموزشی با همکاری یکدیگر ایجاد کنیم. معصومه ابتکار با تاکید بر اینکه منشأ اصلی گردوغبار کشور ما در خارج از مرزها و در کشورهای عراق و عربستان است، افزود: خشک شدن تالاب‌ها شرایطی است که در بخش‌هایی از دنیا به دلیل تغییر اقلیم، مدیریت ناپایدار منابع آب و گسترش بی رویه مصارف آب رخ می‌دهد. او تصریح کرد: دولت یازدهم گام جدی در سطح بین‌المللی درباره مساله گردوغبار برداشت. برای اولین بار یک گزارش در مورد کانون‌های گرد و غبار و آثار آن و کارهایی که کشورها برای مهار این پدیده باید انجام دهند، منتشر شد و در دومین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل مقرر شد که سازمان ملل کنفرانسی در مورد گردوغبار برگزار کند و در آن کشورهای جهان به تبادل علم و دانش در مورد این پدیده بپردازند. معاون رئیس‌جمهور ادامه داد: این اجلاس سازمان ملل متحد ماه آینده در تهران برگزار خواهد شد و اولین گامی است که سازمان ملل به‌طور عملی در زمینه گردوغبار و درخواست‌های ایران انجام خواهد داد. ابتکار با اشاره به اینکه منشأ برخی از گردوغبارها در کشور عراق است، اظهار کرد: ما با عراق از سال ۹۲ پیگیری اجرایی شدن مناسبات در مورد مسائل گردوغبار هستیم و بارها با وزیر محیط‌زیست عراق و رئیس‌جمهور آن کشور مذاکره کرده‌ایم. او با بیان اینکه در حال حاضر اوضاع داخلی عراق آرام‌تر شده است، خاطرنشان کرد: گام اول این است که توانمندی‌های لازم در کارشناسان و مدیران عراقی برای مدیریت عرصه سرزمین به وجود آید.
ضرورت ورود به مساله گردوغبار


«در حال حاضر ترکیه به دنبال افزایش سدسازی روی دجله و فرات است. در این شرایط لازم است که دیپلماسی کشور ما به این موضوع ورود جدی پیدا کند و وزارت خارجه کشور ما روی این مساله حساس باشد.» این اظهارنظرات روز گذشته توسط معاون توسعه و مدیریت حقوقی سازمان حفاظت از محیط‌زیست انجام شد. به گفته محمد مجابی سدهای متعددی که کشور ترکیه روی دجله و فرات زده باعث شده است که حقابه کشور عراق کاهش پیدا کند. او با اشاره به اینکه اصل اول این سیاست‌های ابلاغی در حوزه عناصر حیاتی مانند آب، هوا و خاک و به تبع آن تنوع زیستی است، بیان کرد: جرم‌انگاری، تخریب و آلودگی محیط‌زیست بحث‌های اقتصاد سبز، گسترش اقتصاد سازگار با محیط‌زیست، استفاده از فناوری‌های نوین، توجه به مشارکت عامه جامعه، استفاده از امر به معروف برای بهبود وضعیت محیط‌زیست و ورود به مسائل جدی که کشور با آن روبه‌روست مانند گرد و غبار و بحث دیپلماسی محیط‌زیست از جمله سیاست‌هایی است که مقام معظم رهبری ابلاغ کردند. این مساله باعث شد که بین قوای سه گانه انسجام بیشتری به وجود آید. تمام قوا باید درگیر این سیاست‌ها باشند تا این سیاست‌ها تبدیل به قانون شود. به گزارش ایسنا، مجابی با اشاره به اینکه دولت یازدهم از ابتدا خود را دولتی محیط‌زیستی اعلام کرد، گفت: تصویب لوایح زیست‌محیطی در مجلس و برخوردهای قوه قضائیه با متخلفان محیط‌زیستی نشان می‌دهد که ارکان کشور دغدغه محیط‌زیست را دارند، اما افراد جامعه باید مطالبه‌گرانی باشند که خودشان در زمینه محیط‌زیست اقدامات درستی انجام دهند.
مسئولیت رفع گردوغبار بر دوش کشورهای دیگر
یک کارشناس محیط‌زیست در رابطه با همکاری منطقه‌ای برای رفع مشکل گردوغبار در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: همکاری منطقه‌ای سال‌هاست که به یک دستاویز تبدیل شده است؛ یعنی دولت ایران تمام مسئولیت‌های گردوغباری را که منشأ داخلی دارد، به خارج از کشور ارجاع می‌دهد و به مردم می‌گوید اگر گرد و غبار دارید به این دلیل است که از خارج می‌آید. محمدرضا فاطمی با تایید اینکه بسیاری از ریزگردهامنشأ خارجی دارند و از عراق می‌آیند، می‌افزاید: باید اقداماتی انجام شود که ریزگردهای بامنشأ داخلی نیز برطرف شوند. او اظهار می‌کند: عدم بارندگی در چند سال گذشته، سد زدن روی رودخانه‌ها و عدم جاری شدن سیل‌ها در دشت‌ها گرد وغباری را به وجود آورده که اثر آن‌هزار برابر بیشتر از گردوغباری است که از عراق می‌آید. فاطمی عنوان می‌کند: مبارزه با آنها اولویت اول را دارد، ولی می‌بینیم که بیشتر فعالیت‌هایی که باید انجام می‌شود منوط به همکاری با کشورهای خارجی است. او خاطرنشان می‌کند: من فکر می‌کنم که همکاری‌های منطقه‌ای بیشتر حالت تبلیغاتی و نمادین دارد و حل مشکلات را به آینده ارجاع می‌دهد. این کارشناس محیط‌زیست اضافه می‌کند: اگر برای رفع مشکل ریزگردها به عراق برویم کشوری ناامن است و وضعیت با ثباتی هم ندارد. تازه ممکن است بازدهی آن 10 به یک باشد، در حالی که می‌توانیم اول کانون‌های گردوغبار داخلی را از بین ببریم و بعد اگر امکاناتی پیش آمد روی خارج از کشور تمرکز کنیم.