روزنامه وطن امروز
1400/01/17
موتور‌تورم امسال خاموش میشود؟
گروه اقتصادی: خلق پول برای جبران کسری بودجه، به عقیده کارشناسان سمی مهلک برای نابودی یک اقتصاد است؛ اتفاقی که به اعتراف رئیس کل بانک مرکزی دولت روحانی حداقل در سال‌های ۹۸ و ۹۹ رخ داده و تورم موجود، ناشی از همین ریل‌گذاری است. با توجه به روشن شدن دلیل تورم در سال‌های اخیر باید دید این اشتباه در سال جاری هم توسط دولت‌ها تکرار میشود یا خیر؟ البته بودجه ۱۴۰۰ نسبت به سال‌های گذشته با توجه به تغییرات انجام شده توسط مجلس مطلوب‌تر است. به گزارش «وطن امروز»، اظهارات چند روز پیش رئیس کل بانک مرکزی درباره تامین منابع بودجه از طریق رشد پایه پولی در سال‌های 98 و 99 بار دیگر انتقادها از عملکرد دولت در حوزه اقتصادی را به اوج رساند. عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در گفت‌وگو با برنامه تلویزیونی نگار درباره برنامه‌های بانک مرکزی برای ایجاد ثبات اقتصادی و تقویت ارزش پول ملی گفت: ثبات نرخ ارز مستلزم ۲موضوع مهم است، یکی کنترل انتظارات که بانک مرکزی در ۳ سال گذشته درگیر آن بوده است. علت هم محدودیت عواید ارزی بانک مرکزی به خاطر تداوم فشار حداکثری بود به طوری که در سال 1399 ارز وصولی بانک مرکزی از ناحیه صادرات نفت و گاز به یک‌نهم میانگین سال‌های گذشته رسید که در تضعیف قدرت بازار‌سازی بانک مرکزی تاثیر زیادی داشته است. دوم، تداوم رشد بالای نقدینگی که تداوم ناترازی بانک‌ها در کنار کسری بودجه دولت، امکان محدود کردن آن را از بین برده است. وی همچنین اظهار داشت: ثبات پایدار اقتصادی با کنترل دستوری نرخ ارز و سرکوب آن، حاصل نمی‌شود. نرخ ارز باید به عنوان ضربه‌گیر شوک‌های خارجی عمل کند. قطعا کاهش کسری بودجه و کاهش اتکای بودجه به درآمدهای نفت و اجرای دقیق سیاست‌های پولی جدید و کنترل تورم نقش اصلی را در ثبات اقتصادی بازی میکند. رئیس کل بانک مرکزی همچنین در تشریح عوامل اصلی کنترل تورم گفت: در بخش دولت، ایجاد یک ساختار بودجه‌ریزی میان‌مدت، اتکا بر درآمدهای پایدار مانند مالیات و کاهش سهم نفت در بودجه نقش اساسی را در کنترل تورم بازی میکند. همتی در بخش دیگری از سخنانش به اقدام دولت در برداشت از منابع پایه پولی برای تامین منابع بودجه سال‌های 98 و 99 اشاره کرد و گفت: بگذارید با مردم شفاف باشیم، برای مثال در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمدهای تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است که نتیجه‌اش تورم خواهد بود اما در بانک مرکزی با توجه به کسری‌های بودجه، کاری غیر از این نمی‌توانستیم انجام دهیم. وی همچنین افزود: باید تأکید کرد که بخش‌هایی از انضباط مالی وظیفه دیگر دستگاه‌های دولتی است که برای رسیدن به آن باید تمام بخش‌های دولت به وظایف خود عمل کنند. انضباط مالی دولت مهم‌ترین عامل کنترل و مهار تورم است که می‌تواند به مهار کردن نقدینگی و بهبود شرایط اقتصادی کشور بدل شود. * همتی ادعاهای روحانی را تکذیب کرد این اظهارات همتی نشان می‌دهد از زمانی که وی به ریاست بانک مرکزی منصوب شده، تامین بخشی از منابع بودجه از طریق پایه پولی روال دولت بوده است. این در حالی است که دولتمردان بویژه حسن روحانی تاکنون بارها مدعی انضباط مالی دولت و پرهیز از پولی شدن بودجه شده بودند. به طور مثال حسن روحانی در 8 تیرماه سال 99 گفت: تا امروز یک ریال از بانک مرکزی استقراض نکرده‌ایم. نه سال ۹۷، نه سال ۹۸ و نه سال ۹۹ که ان‌شاءالله تا پایان سال استقراض نخواهیم داشت و کشور را اداره می‌کنیم. رئیس دولت همچنین در 14 مردادماه سال 99 گفت: دولت تدبیر و امید استقراض از بانک مرکزی را از دستور کار دولت خارج کرده است، دولت از سیاست انتشار اوراق برای تأمین اعتبارات عمرانی استفاده کرده و اخیرا نیز بانک مرکزی سازوکار بازار باز پولی را اجرایی کرده که می‌تواند در ساماندهی بازار پول نقش مهمی ایفا کند. وی همچنین 10 دی‌ماه سال 99 گفت: اوراق را به جایگاه واقعی آن رساندیم و اعتماد مردم برای خرید اوراق دولتی جلب شده است، اوراق دولتی را جایگزین پول نقد کردیم و ریالی از بانک مرکزی استقراض نکردیم اما نسبت به این مسائل کمتر صحبت میشود. ما اصلا استقراضی از بانک مرکزی نمی‌کنیم و نکردیم. * ادعای وزیر اقتصاد: دولت یک ریال هم برای بودجه ۹۹ استقراض نکرد وزیر اقتصاد گفت: دولت یک ریال برای اجرای بودجه سال ۹۹ از بانک مرکزی استقراض نکرده و بانک مرکزی تنها برای ایفای تعهدات برخی از اجزای بودجه، ارز را خریداری کرده و در مقابل پول تزریق کرده است. فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی در واکنش به خبر چاپ پول توسط بانک مرکزی طی سال گذشته و استقراض دولت از این بانک برای اجرای قانون بودجه سال 99 گفت: دولت یک ریال برای اجرای بودجه سال 99 از بانک مرکزی استقراض نکرده است و بانک مرکزی تنها برای ایفای تعهدات برخی از اجزای بودجه، ارز را خریداری کرده و در مقابل پول تزریق کرده است. وی ادامه داد: به‌عنوان مثال بر اساس تبصره 4 بودجه سال 99 صندوق توسعه ملی تعهداتی را بر عهده داشته و باید این تعهدات را ایفا می‌کرده است اما ارزی را که در خارج از کشور داشته است نتوانست به داخل منتقل کند تا قابل معامله شود، بنابراین بانک مرکزی ارز را از بازار خریداری کرد و به ازای آن به دستگاه‌هایی که باید از آن محل پول واریز می‌کرده است، وجوهی را پرداخت کرد. دژپسند اظهار کرد: بر این اساس موضوع کاملاً متفاوت از این است که بگوییم دولت برای تأمین مالی خود از بانک مرکزی استقراض کرده است و این ۲ موضوع ماهیتی کاملا متفاوت دارند. اگر بتوانیم هرچه زودتر آن وجوه را به داخل کشور منتقل یا قابل حواله و معامله کنیم، همان مقدار ارز قابل معامله و مبادله شده و به تاجر ما حواله داده میشود و متناسب با آن هم ریال جمع خواهد شد، بنابراین استقراض از بانک مرکزی صحیح نیست. *** خلق پول با‌ها باید به ابرپروژه‌های ملی هدایت شود حسن درودیان، کارشناس اقتصاد درباره افزایش نقدینگی در دولت حسن روحانی اظهار داشت: در 7سال اخیر 3 هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور افزوده شده است. وی افزود: سوال اینجاست که این پول را چگونه باید مدیریت کرد؟ اگر این پول برای بخش‌های توسعه‌ای و تولید مصرف نشود، به اقتصاد ضربه خواهد زد. اگر نتیجه خلق پول صرف آن ۲ بخش مذکور نشود، قطعا گرفتار جریان‌های سفته‌باز تورمی خواهیم شد. مدرس دانشگاه تهران اظهار داشت: برنامه اصلی ما در این زمینه این میشود که پولی که توسط سیستم بانکی ایجاد میشود، در قالب یک رژیمی بتواند برای اولویت‌های اقتصادی که پیش‌تر هدف‌گذاری شده است اختصاص یابد. باید جایی در ترازنامه بانک‌ها باز کنیم که به طور مشخص مثلا یک پروژه ملی مشخص را تامین کنند. وی در تشریح این موضوع گفت: مثلا یک پروژه ریلی یا یک پروژه پالایشگاهی یا یک پروژه نوسازی بافت فرسوده؛ البته باید پیوست‌های اقتصادی آن تهیه شود، سودآوری مشخصی داشته باشد و سود سپرده بانکی را پوشش دهد. اگر بتوانیم این را حل کنیم، می‌توانیم مساله تامین مالی را در اقتصاد کشور حل کنیم و تشکیل سرمایه ثابت هم رشد قابل توجهی خواهد یافت.