عدم مدیریت درست در روند واکسیناسیون در کشور

بیش از 2‌ماه است که سالــــمندان به‌عنوان اولویت‌های فاز دوم واکسیناسیون، در صف‌های کوتاه و بلند مراکز سلامت می‌ایستند تا واکسن تزریق کنند.با اینکه روند واکسیناسیون در ابتدا، قابل‌قبول بود اما در میانه کار، در شرایطی که هنوز خیلی‌ها دوز اول را دریافت نکرده و بسیاری دیگر در روزهای نزدیک به تزریق دوز دوم‌شان قرار داشتند، محموله واکسن تمام شد و مراکز دست خالی ماندند.
حدود 2 هفته، واکسیناسیون به‌طور کاملا قطره ‌چکانی در تعداد بسیار محدودی از این مراکز انجام می‌شد. حالا در این مدت بسیاری از سالمندان از ترس ابتلا به کرونا و جاماندن از واکسیناسیون مراجعه‌های متوالی‌ای به مراکز سلامت داشتند.تجمع‌های گسترده در مقابل این مراکز اما با اضطراب و استرس‌های فراوانی برای سالمندان که خود مبتلا به انواع بیماری‌های زمینه‌ای هستند همراه است که سلامت روان آنها را به خطر می‌اندازد.
>واکسیناسیونی که مدیریت نمی‌شود
واکسیناسیون سراسری در دنیا از آذر ماه سال گذشته آغاز شد و ۲۱ بهمن ماه یعنی دو ماه بعد هم ایران به مجمع جهانی تزریق‌کنندگان واکسن کرونا پیوست.بر اساس آخرین گزارش نیویورک تایمز در ۱۸ جولای از تاریخ دو دسامبر سال ۲۰۲۰ تاکنون بیش از دو میلیارد و ۵۴۰ میلیون دز واکسن در جهان توزیع شده است که از این تعداد واکسن توزیع شده در جهان، ۱۴ میلیون را امارات متحد تزریق کرده و ۱۱ کشور دیگر نیز بیش از ۵۰ درصد جمعیت‌شان دز اول و بیش از ۴۰ درصد دیگر دز دوم را تزریق کردند و ۵۶ کشور دیگر هم ۲۰ درصد جمعیت‌شان دز اول را دریافت کردند.


این در حالی است که ایران با تزریق نزدیک به ۵ میلیون دز واکسن پس از کشورهای جامائیکا، بوتسوانا، بنگلادش و الجزایر با تزریق دز اول واکسن به ۴.۸ درصد از جمعیت کشور در جایگاه ۱۲۲ واکسیناسیون جهانی قرار دارد که بخشی از این مسئله به عدم پایبندی کشورهای طرف قرارداد به تعهدهایی است که در رابطه با تحویل واکسن به ایران داده بودند.
با وجود آنکه همان مقدار کم واکسن به تدریج وارد ایران شد و برای اولویت‌بندی افراد، سند ملی واکسیناسیون در نظر گرفته شد تا همه اقدامات طبق آن جلو رود، اما شاهد چالش‌های جدی در این زمینه بودیم، با وجودی که هنوز واکسیناسیون بخشی از کادر درمان به اتمام نرسیده بود، واکسیناسیون پاکبان‌ها شروع شد که حتی پیش از آن به اولویت تزریق آنها در سند ملی نیز اشاره نشده بود و در زمان تزریق هم تخلف‌های شهرداری و شورای شهر برخی استان‌ها اتفاق افتاد و کمی بعدتر روند واکسیناسیون پاکبان‌ها به یکباره متوقف ماند، همچنین در فضای مجازی و حتی تعداد کمی از رسانه‌ها خبر ثبت‌نام حضوری واکسن منتشر شد که باعث ازدحام جمعی از سالمندان جلوی درب پایگاه‌های سلامت شد و با تکذیب دیرهنگام از طرف وزارت بهداشت رو به رو شد یا خبر فروش واکسن برای کسانی که در تزریق واکسن عجله دارند، توسط معاون وزیر بهداشت مطرح شد که آنهم بعد از چند ساعت توسط وزارت بهداشت تکذیب شد، بخش زیاد این اتفاقات عامل سردرگمی مردم در جریان واکسیناسیون شد، حتی کمی بعد که به دلیل بدقولی‌های کشورهای چین، روسیه، هند و همچنین کووکس برای تحویل واکسن و تزریق دوز دوم به مشکل برخوردیم، از طرف برخی مسئولان در حوزه سلامت، استفاده از واکسن برکت به جای دوز دوم مطرح شد که با واکنش‌ها و نقدهایی مواجه شد و در آخر هم تکذیب شد.
در کنار تمام این اتفاقات، وزیر بهداشت گاه صحبت‌هایی را مطرح می‌کرد که بعدتر محقق نشد و همین سردرگمی و نگرانی مردم را دو چندان کرد، همچون صحبتی که در ۲۶ اردیبهشت سال جاری، یعنی حدود یک ماه پیش مطرح کرد که «۱۴ میلیون نفر در کشور تا یک ماه آینده واکسن کرونا می‌زنند» در حالی که از ۲۱ بهمن ماه سال گذشته تا امروز ۵ میلیون و ۲۸۱ هزار و ۲۷۵ دُز واکسن تزریق شده است.
همچنین با وجود تمام تلاش‌های داخلی برای به ارمغان رساندن تولید داخل واکسن کرونا و صدور مجوز اضطراری برای اولین واکسن کرونا با نام کووایران برکت، برخی شائبه‌هایی مبنی بر عدم شفافیت مراحل مطالعاتی این واکسن مطرح می‌شود و اینکه نتایج کارآزمایی آن به درستی بررسی نشده است که باید در این زمینه به مردم اطمینان خاطر داده شود.
در کنار تمام این اتفاق‌ها که باعث ایجاد مشکل در روند واکسیناسیون و ایجاد نگرانی برای مردم شده، خبرهایی از فروش واکسن کرونا با قیمت‌های مختلف نیز گاه به گوش می‌رسد، تا جایی که عضو کمیته علمی کرونا و رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مصاحبه‌ی خود با یکی از خبرگزاری‌ها به آن اشاره کرد و گفته بود: «گزارش‌هایی که در این رابطه منتشر می‌شود، نشان دهنده‌ی آن است که چون مردم نسبت به روند واکسیناسیون معترض هستند، به هر طریقی که بتوانند تزریق را انجام دهند، برای خرید واکسن یا تهیه‌ی آن به روش‌های غیرقانونی اقدام می‌کنند، حتی گزارش‌هایی از فروش واکسن فایزر در بخش خصوصی با رقم‌هایی از ۱۰ میلیون تومان تا ۶۰ میلیون تومان بسته به اینکه چقدر بتوانند از افراد پول بگیرند، وجود داشت تا به آنها واکسن تزریق کنند، که این موارد باید مورد بررسی قرار بگیرد. من فکر می‌کنم همه‌ی اینها به این موضوع برمی‌گردد که مردم نگران هستند و اگر دست‌شان به واکسن برسد، سعی می‌کنند برای خود و خانواده تهیه کنند، هر کسی هم بر اساس وضع مالی که دارد، این کار را انجام می‌دهد.»
همه موارد ذکر شده سبب شده تا مردم حالا با سردر گمی در خصوص تزریق واکسن مواجه شوند.
>سردرگمی مردم برای تزریق واکسن
اوایل اردیبهشت بود که فاز دوم واکسیناسیون کرونا در ایران آغاز شد. قرار بود جمیعت بیش از 8میلیون نفری بالای 60سال در این طرح واکسینه شوند؛ طرحی که از همان ابتدا هم مشکلات خودش را داشت و از نبود ‌برنامه و بی‌توجهی به شرایط جسمی و روانی سالمندان در این فاز، حکایت داشت. هرچند در این میان، تاخیر در راه‌اندازی سامانه ثبت‌نام در پایگاه salamat.gov.ir و سازوکارهای متفاوت برای تزریق، تا تجمعات گسترده در مراکز بهداشتی کوچک و اضطراب‌هایی که عمدتا با شرایط جسمی و روحی -روانی همراه است را هم باید اضافه کرد.
واکسیناسیون در مراکز تجمیعی هم دردسرهای متعددی را برای سالمندان به منظور مراجعه به مراکز جدید رقم زد و حالا آنها باید با توجه به انبوه جمعیت مراجعه‌کننده از چند مرکز کوچک دیگر، ساعت‌ها انتظار ورود به مرکز تزریق را به جان می‌خریدند. هرچند توقف در روند واکسیناسیون تجمع را کم کرد اما از ابتدای هفته با اعلام سخنگوی ستاد ملی کرونا مبنی بر توزیع واکسن‌های جدید و از سرگیری واکسیناسیون، ماجرای تجمع‌ها از سر گرفته شد.
براساس اعلام وزارت بهداشت، فعلا برای دوز اولی‌ها، واکسنی تزریق نمی‌شود اما در همین مراکز تجمیعی، روزانه بیش از 200 تا 300نفر برای دریافت دوز دوم سرگردان مانده‌اند و در بیشتر این مراکز به‌دلیل ازدحام جمعیت، واکسیناسیون به کندی پیش می‌رود یا در برخی ساعات اصلا انجام نمی‌شود.
حالا سرگردانی و آشفتگی مقابل مراکز تجمیعی واکسیناسیون برای دریافت دوز دوم واکسن همچنان ادامه دارد و نشان‌دهنده نبود مدیریت واکسیناسیون در کشور است البته وزارت بهداشت در روزهای گذشته اعلام کرد که محموله یک‌میلیون دوزی واردشده تنها برای دوز دومی‌هاست اما در 3روز گذشته جمعیت زیادی از سالمندان با مراجعه حضوری به مراکز تجمیعی واکسیناسیون، در انتظار تزریق واکسن ماندند.با وقوع تجمع‌های گسترده در مقابل این مراکز، در نهایت روز گذشته وزارت بهداشت اطلاعیه‌ای منتشر کرد: «زمان مراجعه برای تزریق دوز دوم واکسن کووید-۱۹ از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت به نشانی اینترنتی behdasht.gov.ir و همچنین پیامک، اطلاع‌رسانی
می‌شود.»در این اطلاعیه، تاکید شد: افرادی که نخستین دوز واکسن کووید-19 را دریافت کرده‌اند، تا قبل از دریافت پیامک یا اطلاعیه رسمی وزارت بهداشت از مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی خودداری کنند. وزارت بهداشت همچنین خطاب به سالمندان اعلام کرد که تاخیر چندروزه حتی تا چندهفته و برای برخی از واکسن‌ها تا چندماه، تاثیر منفی در اثربخشی و ایمنی‌زایی واکسن نخواهد داشت. این اطلاعیه‌ها اما از اضطراب مردم کم نکرد. آنها نگران جاماندن از دوز دوم واکسن‌ هستند. این شرایط برای آنها که دوز اول را تزریق نکرده‌اند حادتر است.این در حالی است که فعلا برای دوز دومی‌ها تزریق انجام می‌شود، آن‌هم نه با مراجعه حضوری و صف‌های طولانی. همه موارد ذکر شده نشان از عدم مدیریت وزارت بهداشت و مسئولان ذیصلاح بر روند واکسیناسیون در کشور حکایت دارد؛ آن هم در شرایطی که خیلی از کشور‌ها روند واکسیناسیون را به اتمام رسانده و یا به سرعت در حال طی کردن این روند هستند اما مسئولان ما همچنان بار مسئولیت خود را بر گردن دیگری می‌اندازند! و هیچکس پاسخگو نیست.