پرواز ابدی بدلکاری که پایش روی زمین بند نبود

مرگ «ارشا اقدسی» موجی از بهت و افسوس را در جامعه هنری به همراه داشت. درگذشت این هنرمند جوان، حتی بیش از حادثه غمباری که برای «پیمان ابدی» رخ داد، باعث افسوس مردم ایران شد.
ارشا اقدسی چند روز پس از حادثه‌ای که سر فیلمبرداری یک فیلم خارجی در لبنان برای او به وجود آمد، دار فانی را وداع گفت. نام وی از زمانی که با مرحوم «ابدی» همکاری می‌کرد مطرح شد و پس از درگذشت «ابدی» وی معروف‌ترین بدلکار سینمای ایران شد؛ مردی که در هنر با خلاقیت‌های خاص و با ادبی که همه از او سراغ داشتند به چهره‌ای مشهور و معروف تبدیل شده بود. نام ارشا اقدسی در بسیاری از پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی داخلی و خارجی به عنوان بدلکار ثبت شده بود و حضور وی در آخرین پروژه کاری پیش از مرگش که در لبنان بود، نشان از مقبولیت فعالیت‌های او در سطح بین‌المللی داشت.
از کتک‌خور‌ها تا بدلکار‌ها
سابقه بدلکاری در سینمای ایران به دوران فیلمفارسی بازمی‌گردد؛ زمانی که اغلب بدلکاران سینما را با عنوان «کتک‌خورها» می‌شناختند. وظیفه کتک‌خور‌ها این بود که در سکانس‌های مهیج فیلمفارسی به عنوان نوچه «بدمن» وارد دعوا شده و از قهرمان فیلم حسابی کتک بخورند. به گفته مجید علیزاده، رئیس انجمن بازیگران و بدلکاران سینما، عملاً تا پیش از سریال «سربداران» حرفه بدلکاری در سینمای ایران به رسمیت شمرده نمی‌شده است. در سال‌های بعد از انقلاب که سینما از ستاره‌های فیلمفارسی خالی می‌شود، کم‌کم سایر بازیگران نیز فرصت دیده شدن پیدا می‌کنند ولی با وجود این باز هم بدلکار‌ها همچنان در سایه باقی می‌مانند. علیزاده درباره وضعیت شغلی بدلکاران می‌گوید: «در گذشته هیچ وسیله‌ای برای کار‌های اکشن وجود نداشت و ما هیچ امنیتی در فیلم‌ها نداشتیم. به یاد می‌آورم یک سکانس را باید از کوه به پایین می‌افتادم که سکانس خطرناکی بود، اما باز هم این نقش را بازی کردم چراکه به سینما عشق می‌ورزیدم. من در سینما درآمد آنچنانی نداشتم بلکه عشق به سینما بود که باعث شد تا الان این کار را ادامه دهم، خانه دوم من سینماست، هر چند دیگر سنی از من گذشته است، اما باز هم به کار خود در سینما ادامه می‌دهم. در سینمای امروز بی‌معرفتی‌های بسیاری وجود دارد، ما را که می‌بینند انگار که می‌خواهیم مانند مار آن‌ها را نیش بزنیم و به بدلکاران نقش نمی‌دهند، بعد وقتی فیلم را می‌بینیم متوجه می‌شویم بازیگران شناخته‌شده‌ای حضور ندارند و این پول است که نقش اول را در فیلم‌ها بازی می‌کند.» وی همچنین می‌گوید: «در حال حاضر تنها ۵۰درصد از ابزار مورد نیاز این حرفه را تهیه کرده‌ایم و ۵۰درصد از آن را نداریم. باید شرایطی فراهم شود تا بتوانیم بهترین امکانات را برای حوزه بدلکاری تهیه کنیم تا کسی صدمه نبیند. متأسفانه بار‌ها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌نگاری کرده‌ایم تا امکانات مناسبی را فراهم کنیم، اما هیچ کمکی در این زمینه به ما نمی‌شود.»


مردان ابدی
در کنار هنرمندان قدیمی که بعضاً سینما را با کتک‌خور بودن در فیلمفارسی آغاز کرده‌اند، نسل جدید بدلکاران سینما در ایران با نام «ارشا اقدسی» گره خورده است. نام ابدی پس از آن در ایران شهره شد که مشخص شد این جوان روزگاری در سریال محبوب «هشدار برای کبری ۱۱» بدلکاری می‌کرده است. ابدی که سال‌ها آلمان زندگی کرده بود، به ایران بازگشت و از سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را در سینمای ایران آغاز کرد. وی اولین مدرسه بدلکاری در ایران را راه‌اندازی کرد و ورزش‌هایی مانند «بانجی چامپینگ» را رواج داد. با وجود پرکاری ابدی و گروهی که آموزش داده بود، این بدلکار جوان متأسفانه در سال ۱۳۸۸، طی یک حادثه سر صحنه فیلمبرداری، جان خود را از دست داد. با درگذشت ابدی، شاگردان او کار استاد را ادامه دادند، یکی از اعضای این گروه، جوانی به نام ارشا اقدسی بود؛ پسری که می‌خواست برای ادامه تحصیل به ایتالیا برود، اما آشنایی‌اش با پیمان ابدی، مسیر زندگی وی را تغییر داد. به جرئت می‌توان گفت که پس از درگذشت مرحوم ابدی، هیچ بدلکاری در سینمای ایران به شهرت و محبوبیت اقدسی نرسید. حضور وی در برنامه‌های تلویزیونی از جمله برنامه «خندوانه» بر دایره محبوبیت این هنرمند افزوده بود.
واکنش‌ها به مرگ اقدسی
فاصله چند روزه میان خبر اتفاق ناگوار برای ارشا اقدسی تا مرگ این هنرمند، باعث شد تا اغلب هنرمندان ایرانی با انتشار تصاویر وی در شبکه‌های اجتماعی، ضمن ابراز امیدواری برای بهبود بدلکار مشهور ایرانی، از نزدیکی و دوستی خود با اقدسی سخن بگویند. مرگ این هنرمند نیز باعث شد چهره‌های مختلف در پیام‌های خود از این ضایعه دردناک ابراز تأسف کنند.
حسین انتظامی در پیامی درگذشت ارشا اقدسی را تسلیت گفت. در پیام رئیس سازمان سینمایی در پی درگذشت این بدلکار شناخته شده آمده است: «ارشا اقدسی نقش پررنگی در اعتلای حرفه بدلکاری و رشد و بالندگی آن داشت و صحنه‌های ماندگاری از خود به یادگار گذاشت. روانش شاد. درگذشت این هنرمند محبوب را به خانواده و دوستان و همکارانش تسلیت می‌گویم.» حمید شاه‌آبادی معاون سیما نیز درگذشت ارشا اقدسی، بدلکار جوان را تسلیت گفت و نوشت: «مرحوم ارشا اقدسی با وجود شهرت جهانی و کار در پروژه‌های بین‌المللی، اما همواره در خدمت سینما و تلویزیون ایران بود که نشانه تعهد وعشق او به مردم و کشورش بود، همچنان که معاونت سیما نیز این افتخار را داشت که از تخصص و توان او در ده‌ها سریال، برنامه و مسابقه بهره ببرد.»
احسان علیخانی، مجری و تهیه‌کننده برنامه «عصرجدید» نیز در دلنوشته‌ای با اشاره به اینکه مدت‌ها با مرحوم اقدسی در برنامه «عصر جدید» همکاری داشته است، می‌نویسد: «از دیروز دارم فکر می‌کنم به این زود رفتنت، این هم حتماً یکی دیگه از دیوونه‌بازی‌هاته ارشا... دو سال به عنوان مربی شرکت‌کننده‌های عصرجدید، کنارم بودی. چقدر دعوا کردی با همه سرِ کار! یادته سرِ اجرای ویژه خودت برای آتش‌نشانان که با بچه‌ها ساختینش و تو قسمت‌هایی شو دوست نداشتی، نشستی جلوم عین بچه‌ها، گریه کردی و خواستی که یه روزِ دیگه دوباره ضبط کنیم؟ من می‌خندیدم که «ارشا مهم نیست» ولی اونقدر برات مسئله جدی بود و اصرار کردی که گفتم «باشه... فردا دوباره ضبط می‌کنیم»، بغلم کردی و عین بچه‌ها وسط گریه، خندیدی! مگه میشه این دیوونه‌بازی‌ها و عشقت به کار و رشته‌ت، فراموشم بشه؟!»
مرگ ارشا اقدسی که به گفته علیخانی در تلاش برای ثبت جایزه سیمرغ بدلکاری در جشنواره فجر بوده است، باز هم نشان داد هنرمندان عرصه بدلکاری تا چه حد در معرض خطر هستند و تا چه میزان هنرشان نادیده گرفته می‌شود.