مرثیه‌ای برای بحران آب وخاک

فتح اله دهقان ‪-‬ جبر جغرافیا جهان را به مناطق مختلف وگوناگون، برخوردار وعدم برخوردار از نعمت آب مایه حیات تقسیم نموده است. مناطقی از جهان به مشیت افریدگار وبه لطف جغرافیا از نعمت فراوانی آب برخوردارند. مناطق خشک ونیمه خشک نیز بخش زیادی از کره زمین را در بر می‌گیرد.
برخورداری وعدم برخورداری از نعمت باران، زندگی شخصی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... متفاوتی را برای ساکنان این مناطق شکل داده است. به عنوان مثال، نحوه وسبک زندگی، خوراک، پوشاک، مسکن، قیافه وشمایل اخلاق ورفتار و...مردمان این مناطق متفاوت است.
بنا به جبر جغرافیا وبه گواه تاریخ، ایران کشوری خشک ونیمه خشک است.
ایرانیان قدیم با نبوغ خدادادی خود برای حل این معضل، قنات را ابداع کردند که درنوع خود شاهکار جهان بشریت است.


با تغییر وتحولات محیر العقولی که با پیشرفت علوم در جهان صورت گرفت و سیستم جهان را به کلی تغییر داد، این تغییرات بنیادی امکاناتی را در اختیار بشر قرار دادواز طرفی معایبی نیز به همراه داشت.
جوامعی از ساکنین کره خاکی با درک صحیح وبه موقع شرایط وبا چیره دستی از این امکانات برای پیشرفت و توسعه سرزمینشان بهره بردند وهم اکنون از نتایج آن متنعمند، بخشی نیز در خواب خرگوشی بودند واز قافله عقب ماندند. ایران نیز که بر اثر جبر جغرافیا کشوری خشک ونیمه خشک است، عقل سلیم حکم می‌کرد که با تشخیص به موقع واستفاده از تکنولوژی ومدیریت صحیح وبهینه، منابع آب خود را مدیریت نموده تا به بحران بی‌آبی کنونی گرفتار نشود.
القصه، با پذیرفتن این مهم که ما فرصت‌های طلایی برای مدیریت منابع آب وخاک را از دست دادیم، اما، هنوز هم با استفاده از پتانسیل قوی، نیروی انسانی خلاق، متخصصین وفن سالاران این مرز وبوم وبهره‌گیری واستفاده از تکنولوژی نو وتجربیات جهانی، می‌شود از خسارات کاست، اگر بپذیریم که خشکسالی معضل اصلی کشور «خشک شدن چشمه کوهرنگ وصادر کردن نخیلات جنوب به کشورهای عربی براثر بی‌آبی، در فرهنگ این خطه بریدن نخل حکم کشتن را دارد، نشانگر عمق فاجعه در حال وقوع است» و اگر اراده‌ای واقعی برای حل این معضل که شیرازه و بنیان ملک را در هم خواهد نوردید وجود داشته باشد.
تردیدی نیست که مدیریت اشتباه و تصمیمات غلط در حوزه‌های مختلف مرتبط به ویژه در حوزه‌های آب و خاک، به عریان‌ترین شکل ممکن قابل مشاهده است و این موضوع به عنوان بسترهای اولیه زندگی در کشوری با قدمت تمدنی چندین هزار ساله، حیات روزمره جمعیت ۸۵ میلیونی را به خطر جدی انداخته است.
اکنون وقت بررسی علل و عوامل موضوع گذشته است و در سوابق مطالعاتی موجود، راه حل‌ها هویدا است و لازم است که مسئولان و دستگاه‌های مسئول به صورت اورژانسی و در یک برنامه کوتاه مدت و میان مدت اقدامات عملی برای توقف خطر نابودی منابع آب و خاک کشور را عملیاتی کنند.