رویکرد سازنده ایران در وین

چهار روز مذاکره ایران با ۱+۴ در نهایت روز پنج شنبه به پایان رسید و با دو متن پیشنهادی که تیم مذاکره‌کننده ایرانی به طرف‌های مقابل درباره لغو تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای کشورمان داد، عملاً بازی چند ساله غرب در همین آغازین دور مذاکره با شکست مواجه شد و این برخلاف شش دور مذاکره‌ای بود که پیش از این در دولت روحانی انجام گرفته بود، چرا که در گذشته این ایران بود که باید منتظر می‌ماند تا ببیند طرف غربی برای دور بعدی مذاکرات، چه سناریویی را برای او طراحی کرده و به اجرا می‌گذارد.
تیم هسته‌ای ایران در دولت آقای رئیسی با دستور کار مشخص وارد مذاکرات وین شد و فضای سنگین هتل «کوبورک» نتوانست در اراده آن‌ها نسبت به خواسته‌های ملت ایران ذره‌ای خلل ایجاد کند یا آن‌ها را در مقابل تیم مقابل، دچار لکنت زبان کند و با وعده‌های دروغین طرف غربی، به یکباره متن برجام را نخوانده تأیید نماید.
آنچنان که ظریف مسئول مستقیم مذاکرات وین در پشت تریبون مجلس قرار می‌گیرد و بودن کلمه «تعلیق» در متن برجام را توهّم مخالفان برجام می‌داند و تازه پس از پنج سال از امضای چنین سند مهمی، آن هم زمانی که خود را بازنده بازی امریکا و غربی‌ها می‌بیند، اعتراف می‌کند که او و تیمش دقت لازم را در امضای این سند نکرده و در متن سند سه بار از واژه تعلیق استفاده شده است، تازه می‌فهمیم که رفتار تیم قبلی در مذاکرات هسته‌ای یا ناشی از اعتماد مطلق به غرب بوده یا حکایت از توهّم خود فهمی و اشتباه نهاد‌های نظارتی همچون مجلس شورای اسلامی به اعتبار اینکه تیم هسته‌ای روحانی کار خود را خوب بلد است و نیازی به نظارت موشکافانه ندارد، بوده است. از همین رو بود که وقتی تیم هسته‌ای جدید قصد عزیمت به «وین» را کرد کسانی که قافیه را در طول این سال‌ها به غرب باخته بودند و به جای بازی «برد- برد» با برد غرب و باخت خود مواجه شده بودند، توپخانه خود را به سمت تیم هسته‌ای جدید نشانه رفتند و با خبرسازی‌ها و شانتاژ تبلیغاتی، به دنبال ترسیم وضعیتی بودند تا علایم نگران‌کننده‌ای را به جامعه پمپاژ کند.
آنچه در هفته‌های اخیر در بستر مطالبه به حق مردم در اصفهان، چهارمحال بختیاری و دیگر نقاط کشور در اعتراض به مشکلات آبی رخ داد و فضای این مناطق را نیمه امنیتی کرد باید در قالب سناریوی طراحی شده برای تأثیر‌گذاری بر حوزه سیاسی و تصمیم گیر نظام دانست تا ایران با یک شکنندگی امنیتی در فضای داخلی، پای میز مذاکره بنشیند.


ممکن است بنگاه خبری غرب و همراهان رسانه‌ای آن‌ها در داخل با پرداختن برخی اخبار دروغ یا برجسته کردن برخی اقدامات از قبیل همراهی یک تیم مثلاً ۴۰ نفره در کنار هیئت مذاکره‌کننده که اتفاقاً از نقاط قوت و کار کارشناسی شده این دور از مذاکرات ایران بود، بخواهند از ارزش کار تیم هسته‌ای کشورمان بکاهند، اما آن‌ها خوب می‌دانند ایران در این دور از مذاکرات، بدون توجه به حواشی، صرفاً بر روی خواسته به حق خود که در طول این چند سال غربی‌ها همواره از آن طفره می‌رفتند، متمرکز شده است و با این اقدام، توپ را در میدان طرف مقابل انداخت. در این دور از مذاکرات، تیم مذاکره‌کننده ایرانی به جای آنکه با اتمام یک دور از مذاکره و بازگشت به تهران با فشار به مراجع تصمیم گیر نظام و سایش شروط کشورمان برای ادامه مذاکرات - همانگونه که در دولت روحانی همواره شاهد آن بودیم- با هوشمندی و اقتدار دو متن پیشنهادی خود را به ۱+۴ ارائه داده است و اکنون منتظر می‌ماند تا آن‌ها روی پیشنهادات ایران فکر کرده و با نگاه به دادن امتیاز در مقابل اخذ امتیاز، دور بعدی مذاکرات آغازشود.
تیم هسته‌ای ایران در این مذاکرات بر رویکرد سازنده خود تأکید و عنوان کرده است متون پیشین را فقط به عنوان یک پیش نویس قابل مذاکره می‌داند و نه متنی که مبنای عمل برای مذاکرات پیش رو باشد.
همچنین هیئت ایرانی تأکید کرده که تمام تدابیر جبرانی جمهوری اسلامی اعم از غنی‌سازی ۶۰ درصد که در پی خروج امریکا از برجام اتخاذشده است، در چارچوب حقوق مصرّح ایران و همچنین منطبق با متن توافق هسته‌ای بوده است.
برخلاف برخی جوسازی‌های رسانه ای، نشست «وین» در فضایی حرفه‌ای و صریح برگزار شده و همه شرکت‌کنندگان به ویژه چین و روسیه با حمایت‌های خود بر عزم برای دستیابی به موفقیت و پیشبرد مذاکراتی نتیجه محور، تأکید کرده بودند.
به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی با اقدام پیشدستانه خود در ارائه دو متن پیشنهادی، برنده دور اول مذاکرات بوده است، اما در عین حال نباید از برخی رفتار‌های سه کشور اروپایی و اظهارات روز گذشته وزیر خارجه امریکا و سخنگوی کاخ سفید و تلاش برای بدل زدن به راهبرد ایران غفلت کرد؛ بنابراین در این خصوص باید به این دو نکته توجه ویژه داشت:
۱-آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا روز جمعه در یک کنفرانس مجازی به میزبانی خبرگزاری رویترز با اعتراف به اینکه امریکا با خروج از برجام منزوی شده، ادعا کرد ما همچنان معتقدیم که بهترین مسیر پیش رو دیپلماسی و بازگشت متقابل به پایبندی به برجام است.
وی همچنین اذعان کرد که تصمیم برای خروج از این توافق، یک اشتباه فاجعه بار بود. اعتراف به «انزوا» و «اشتباه فاجعه بار» در صورتی که امریکا از گذشته عبرت گرفته باشد و در مسیر آینده مذاکرات با درخواست‌های فرا برجامی سنگ اندازی نکند، ارزشمند است. اما اگر باز دیده شود که امریکا با هدایت سه کشور اروپایی به جای اعاده حقوق ملت ایران، حرف‌های گزاف بزند و تلاش کند که ملت ایران از حق خود در مقابل توافق هسته‌ای بی بهره بماند، طبیعی است که اظهار ندامت آن‌ها برای ما پشیزی ارزش ندارد. ضمن اینکه اولین شرط ندامت، بازگشت به اصلاح رفتار است. امریکایی‌ها از سندی که خودشان با اختیار آن را امضا کرده بودند در کمتر از دو سال خارج شدند و پس از آن، شدید‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند، طبیعی است که رفتار ما در غنی‌سازی ۶۰ درصدی برای جبران چنین رفتار‌هایی بوده است و لازمه بازگشت به برجام و انجام تعهدات طرفین، لغو تحریم‌ها و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران است. در این صورت است که به گفته‌های مقامات امریکایی می‌توان اندک حسن نیتی داشت. هرچند ۴۲ سال دشمنی آن‌ها با ملت ایران گویای چیز دیگری است.
۲- مقامات امریکایی در خصوص ایران دچار سردرگمی شده‌اند، چراکه یک شکاف گسترده‌تر میان نهاد‌های حکومتی در امریکا دیده می‌شود. از یک سو جمهوری‌خواهان با هرگونه توافق جدید یا برداشتن تحریم‌ها مخالف هستند و از سوی دیگر، دموکرات‌ها بین نیاز به حل مسائل مربوط به ایران و فقدان دیدگاه راهبری در دولت «بایدن» گیر افتاده‌اند. امریکایی‌ها به‌دنبال توافقی موقت با ایران هستند تا ضمن تأثیرات این توافق بر امنیت شان در خاورمیانه، یک آرامش نسبی که می‌تواند با فروکش کردن بحث هسته‌ای ایران رقم بخورد، سناریوی خروج از عراق و سوریه همچون خروج از افغانستان، برای آن‌ها خواری و ذلت را به ارمغان نیاورد.
باید به این نکته توجه داشت که امروز امریکا و اروپا بیش از ایران به مذاکرات «وین» و توافق حاصل از آن نیاز دارند؛ بنابراین تیم جدید هسته‌ای کشورمان باید در حرکت مهره‌های شطرنج خود کاملاً دقیق، هماهنگ با بخش‌های مختلف نظام، حساب شده و محکم حرکت کند که در این صورت می‌توانیم شاهد شکست دشمن و پیروزی نهایی جبهه حق بود.