چرا برخی می‌گویند «هر کس مثل ما نیست از کشور برود»؟ مسئله راندن و ماندن

گروه فرهنگ و هنر – نمی‌دانیم چه شده که چندی است گهگدار این جمله را می‌شنویم که یکی می‌گوید هر کسی که فلان چیز را نمی‌خواهد جمع کند و از کشور برود. انگار که این کشور متعلق به جریانی خاص باشد و تنها کسانی که همان عقیده را داشته باشند می‌توانند در این کشور زندگی کنند. البته هر بار هم پس از بلند شدن صدای اعتراض افکار عمومی، گوینده این جمله گفته‌هایش را تکذیب می‌کند.
بسیاری می‌گویند که در شرایط کنونی کشور که تحریم‌ها فشار فزاینده‌ای بر مردم وارد کرده و مشکلات اقتصادی رقم‌شان را گرفته و برخی سوءمدیریت‌های محیط‌زیستی زندگی‌شان را تحت‌الشعاع قرار داده، باید بیش از هر زمان دیگر وحدت را حفظ کرد. اما در همین حین توسط برخی افرادی که تریبونی در اختیار دارند، می‌شنویم که هر کس دنبال فلان چیز است جمع کند و از کشور برود. دو سال پیش بود که زینب ابوطالبی، مجری شبکه افق، در جریان برنامه سخنانی گفت که واکنش‌های بسیار تندی به همراه داشت. او گفت: «اگر کسی اعتقاد ندارد جمع کند از ایران برود، اگر هم اعتقاد دارد باید جدی وارد میدان شود». گرچه بعدتر عوامل این برنامه گفتند که این جمله که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد تنها تکه‌ای بریده شده از حرف‌های این مجری بود و مجری هم از گفته‌هایش عذرخواسته بود اما همان زمان هم بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که این‌گونه گفته‌ها تنها به دو قطبی کردن جامعه منتهی خواهد شد. داوود صفایی، مدرس ارتباطات و روزنامه‌نگار، همان زمان در بخشی از گفت‌وگو با «ابتکار» درباره این صحبت‌های ابوطالبی گفته بود: «این افراد جایگاهی ندارند که مردم را تهدید کنند یا بگویند مردم کشور را ترک کنند. این حرف را شاه 45 سال پیش زد و بسیار هم تقبیح شد و حالا بعد از این همه تجربه که جامعه به دست آورده دوباره همان حرف‌ها را فرد دیگری تکرار کرده است».
حالا پس از دو سال دوباره جمله مشابهی را شنیده‌ایم، البته نه از زبان یک مجری، بلکه از زبان بک نماینده مجلس شورای اسلامی. سیدکاظم موسوی، نایب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس یازدهم، درباره ممنوعیت عینک آفتابی اظهار کرد: در خصوص ممنوعیت ورود عینک آفتابی، اگر مردم از آن استفاده پزشکی می‌کنند و توسط پزشک معالج توصیه به استفاده از آن شده است، در این مورد اشکالی ندارد. اگر یک مکانیسم در چارچوب قانون برای استفاده از عینک آفتابی تبیین شود، استفاده از آن اشکالی ندارد. اگر عینک آفتابی نیاز مردم باشد، اشکالی ندارد البته با توجه به شرایطی که گفتم و اینکه ارز بر نباشد ورود آن به کشور هیچ اشکالی ندارد.
او در رابطه ممنوعیت ورود ابزارآلات موسیقی به دیده بان ایران گفت: ورود آلات موسیقی به کشور به صلاح نیست چون کشور ما جمهوری اسلامی است. چرا باید با وجود این همه شهدا و علمایی که داریم آلات موسیقی به کشور وارد شود؟ موضوع آلات موسیقی و لوازمی از این قبیل آقندر مهم نیستند که ما حتی برای آن وقت و ارزی خرج کنیم.


موسوی با تاکید بر این موضوع که صلاح نیست آلات موسیقی به کشور وارد شود، گفت: بنده صلاح نمی‌دانم که این لوازم به کشور وارد شود. بنده و همکارانم به عنوان خادم مردم دغدغه شب و روز ما فقط معیشت مردم است. آلات موسیقی که جزء کالای اساسی نیست که ما ورودش را الزامی بدانیم. عینک افتابی و یا آلات موسیقی باشد یا نباشد هیچ تفاوتی در زندگی مردم ایجاد نمی‌کند.
موسوی در این مصاحبه گفت: اگر افرادی که به دنبال آلات موسیقی یا امیال شخصی‌خودشان هستند، کشورهای دیگر هستند می‌توانند از ایران بروند.
این گفته‌های موسوی موجی از اعتراضات را خصوصا در فضای مجازی به دنبال داشت. مهرزاد دانش، مدیرکل اسبق چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشت: «آقا اجازه؟ من هدفون دارم. موقع بارش هم چتر روی سرم می‌گیرم. برای ماشینم هم آفتاب‌گیر گرفته‌ام. اجازه هست ایران باشیم؟»
مصطفی داننده، روزنامه‌نگار، نیز نوشت: «موسوی نماینده مجلس: کسی‌که به دنبال آلات موسیقی و عینک آفتابی است، از ایران برود. چند وقت دیگر می‌گویند آن‌هایی که هوای بدون مازوت می‌خواهند از ایران بروند. چند وقت دیکر می‌گویند آن‌هایی که اینترنت می‌خواهند از ایران بروند.» کاربر دیگر نوشت: «فقط یک خوزستانی که باید در تابستان در حرارت ۵۰ درجه‌ای کار و فعالیت کند می‌فهمد که ممنوعیت واردات عینک آفتابی یعنی چه». کاربری هم نوشت: «چرا برخی مسئولان فکر می‌کنن هر کی مثل اونا فکر نکنه باید کشور رو ترک کنه و بره؟!»
پس از این واکنش‌ها موسوی در مصاحبه‌ای دیگر اظهارات قبلی خود را تکذیب کرده و گفته است که «در آن گفت‌وگو، خبرنگار از من مصرانه درباره استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات وسایل موسیقی سوال می کرد که من هم پاسخ دادم: آیا تامین کالاهای اساسی مردم و نان شب مردم مهم‌تر است یا مواردی که شما سوال می‌کنید؟»
نمی‌دانیم چرا اصلا کسی که نماینده همه مردم کشور است باید چنین جمله‌ای از ذهنش عبور کند چه برسد که آن را بیان کند و بعد بخواهد تکذیبش کند.
به هر حال به نظر می‌رسد چندی است که گروهی خواسته یا ناخواسته در حال القا کردن وجود دوقطبی در کشور هستند که نتیجه‌اش تقسیم مردم به دو دسته خودی و غیر خودی است که غیرخودی‌ها باید بروند. غلامرضا منتظری، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس، در گفت‌و‌گو با ایسنا، در واکنش به اظهاراتی از این دست که منتقدان را به راحتی دعوت و تشویق به مهاجرت می‌کنند، گفت: به هر جهت در عرصه‌های مختلف هنری و برای خلق هر اثر هنری نیازمند امکانات و ظرفیت‌های خاص آن حوزه هنری هستیم، بدون تردید بدون امکانات تولید اثر رخ نخواهد داد، در بحث موسیقی سازها و ابزار مختلفی استفاده می‌شود، اما آنچه مهم است پیام و محتوای آن موسیقی است، برای مثال در موسیقی سنتی از تار و سنتور استفاده می‌شود، آن تار و سنتور که مشکل ندارد ما باید ببینیم چه محتوا و پیامی به وسیله این موسیقی به جامعه هدف منتقل می‌شود؟
او افزود: همیشه در حوزه فرهنگ مسئله اصلی ما پیامی است که از آن اثر منتقل می‌شود، پیامی که می‌تواند فرد را به پیشرفت و تعالی و یا سقوط و تنزل دعوت کند، ما در حوزه هنر و فرهنگ اجازه برخورد سلیقه‌ای نداریم و باید به قوانین و استانداردها پایبند باشیم، چه خوش‌مان بیاید و چه بدمان بیاید، اگر قرار باشد بر اساس سلیقه‌های شخصی جامعه را اداره کنیم موضوع حکمرانی شکل نمی‌گیرد.
نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس بیان کرد: البته ما در حوزه‌های هنری، فرهنگی و ادبی برخی ملاحظات شرعی نیز داریم که مبنای تشخیص آن مراجع، حوزه‌های علمیه و دستگاه‌های دینی هستند، در واقع در اینگونه حوزه‌ها دستگاه‌های تخصصی باید نظر دهند یعنی نظر شخص نمی‌تواند مبنا قرار بگیرد، اگر به محتوا و پیام آثار نقدی داریم، نقدمان را عالمانه و صادقانه مطرح کنیم، در خصوص اینکه می‌گویند افراد از ایران بروند، باید توجه کنیم که نمی‌توان برای دیگران تعیین تکلیف کرد، اگر نقدی عالمانه و صادقانه وجود دارد مطرح کنند، چرا می‌گویند افراد از ایران بروند؟
منتظری گفت: مبنا باید معیار و ضوابطی قلمداد شود که از سوی دستگاه‌های تخصصی و مراجع ذی‌ربط تعیین و تصویب شده است، این معیار است، سلیقه‌ها نمی‌توانند معیار باشند، برای مثال من به عنوان یک شخص این حق را دارم که تمایلی به شنیدن یک نوع موسیقی نداشته باشم ولی اجازه ندارم نظر خود را به جای معیار مبنا قرار دهم، در شرایطی که مقام معظم رهبری همه را دعوت می‌کنند به اینکه تلاش کنید نخبگان و سرمایه‌های اجتماعی ما حفظ شوند و به دغدغه‌های آن‌ها توجه شود چراکه این‌ها سرمایه‌های کشور هستند، آن وقت چرا توصیه می‌کنید افراد از کشور بروند؟ دلیلی برای این کار وجود ندارد.
وی در پایان اضافه کرد: به هر شکل تمام عرصه‌های هنری، سینما، موسیقی، هنر های تجسمی و یا خوشنویسی هرکدام برای خلق اثر به الزامات و به ابزار خاصی نیاز دارد، برای مثال در خوشنویسی بدون قلم «نی» نمی‌توان خطی بنویسیم، در حوزه موسیقی هم برای خلق اثر امکانات و لوازم خاص این حوزه مورد نیاز است.