پایان همه‌گیری کرونا با اُمیکرون؟! / دو سناریوی محتمل از آینده ویروس کرونا
شهروندآنلاین- کم‌خطر؛ «اُمیکرون» با این فریب دست به مرزگشایی جدید زد. «دلتا» به هر گوشه و کناری سرکش کشید. تعدادی از قربانیانش را راهی بخش‌های مراقبت‌های ویژه کرد. تعدادی را هم مجبور کرد تا تسلیم مرگ شوند. آمارها سه‌رقمی شدند و ترس بر جان همگان نشست. رمق به جان پرستاران نماند و سازمان بهشت زهرا از روزهای پُر کارش گفت.
روزهای نفسگیر داشت به خط پایانش میرسید. تعداد مبتلاها کاهش چشمگیر داشت و آمار فوتی‌ها هم روزبه‌روز کمتر شد. در همین گیرودار خبرها از ورود «اُمیکرون» گفتند یعنی شروع روزها و ماه‌های پیک ششم. گمانه‌زنی‌ها سویه جدید را ضعیف‌تر از «دلتا» پیش‌بینی کردند.
«مثل یک سرماخوردگی است. فوتی و بستری ندارد.» همین ساده‌انگاری «اُمیکرون» را جری کرد تا بخش مراقبت‌های ویژه را دوباره راه‌اندازی کند. تعداد مبتلاها رکورد زد و بستری‌ها هم افزایشی بود. سویه‌ای که قرار بود فوتی به خود نبیند دوباره به آمارهای سه رقمی جان بخشیده.
جهان هم آرام ننشست و شروع کرد به تولید واکسن. سال 2021 شاهد تولید بیش از 9میلیارد دوز واکسن بود. دوزهایی که این احتمال را قوت می‌بخشیدند که 50درصد شهروندان جهان واکسینه شوند. هرچند 92کشور حتی نتوانستند آمارشان را به 40درصد برسانند. 36کشور هم پوشش واکسیناسیون‌شان به 10درصد رسید. با این تفاسیر هنوز جمعیت میلیاردی جهان در گروه واکسن‌نزده‌ها هستند و این یعنی شرایط بروز جهش جدید.
شیوع گسترده اُمیکرون و ظهور سویه جدید«اُمیکرون» سویه‌ای مرموز. گونه‌ای که جولان می‌دهد و قربانیانش را انتخاب می‌کند شاید به امید ظهور سویه‌ای جدید. «اُمیکرون» پایان بازی خطرناک کووید نیست. سویه‌ای که پیش‌بینی‌ها از احتمال تکامل دوباره آن خبر می‌دهند؛ تکامل برای تبدیل شدن به گونه‌ای بالقوه و خطرناک.
احتمالی که سازمان جهانی بهداشت هم بر آن صحه می‌گذارد؛ ممکن است سویه‌های بیشتری در آینده شکل بگیرد. به گفته مدیرکل سازمان جهانی بهداشت ویروس به‌طور بالقوه می‌تواند دوباره تکامل یابد و گونه بالقوه خطرناک‌تری را تشکیل دهد. سویه‌ای جدید با مشکلات بیشتر. هرچند تدروس ادهانوم‌قبریسوس معتقد است پاسخ به ویروس نمی‌تواند تنها روی واکسن متمرکز شود. «باید سایر درمان‌ها هم پیگیری شود.»
و اما هشدار مدیرکل سازمان جهانی بهداشت؛ کووید می‌تواند یک‌بار دیگر جهش یابد. شیوع گسترده اُمیکرون شرایط را برای یک نوع دیگر، حتی عفونی‌تر از آن باز می‌کند تا درنهایت سویه جدید ظهور کند.» به گفته او اُمیکرون ممکن است شدت کمتری داشته باشد، اما گفتن از بی‌خطر بودنش، گمراه‌کننده است و هزینه بیشتری دارد.
کووید-19 به جهان چنگ و دندان نشان داد و حریف طلبید. جهان هم آرام ننشست و شروع کرد به تولید واکسن. سال 2021 شاهد تولید بیش از 9میلیارد دوز واکسن بود. دوزهایی که این احتمال را قوت می‌بخشیدند که 50درصد شهروندان جهان واکسینه شوند. هرچند 92کشور حتی نتوانستند آمارشان را به 40درصد برسانند. 36کشور هم پوشش واکسیناسیون‌شان به 10درصد رسید. با این تفاسیر هنوز جمعیت میلیاردی جهان در گروه واکسن‌نزده‌ها هستند و این یعنی شرایط بروز جهش جدید.
به گفته معاون درمان ستاد کرونای استان تهران 50درصد بستری‌ها زیر 50سال‌اند. رویه‌ای که در سویه‌های دیگر کمتر به چشم می‌خورد. «15 تا 20درصد از ابتلاها در افراد زیر 10 سال است.» «اُمیکرون» رویه سویه‌های دیگر را در پیش نگرفته و کودکان را هم راهی بیمارستان می‌کند.
زیرسویه برابر با سویه اصلیآمار جدید سازمان جهانی بهداشت؛ علایم زیرسویه اُمیکرون موسوم به BA.2 شدیدتر از سویه اصلی نیست. یکی از مقامات ارشد سازمان جهانی بهداشت به نمونه‌های آزمایشگاهی گرفته‌شده از افراد در کشورهای مختلف استناد می‌کند. به گفته «ماریا ون کرخوف» تفاوتی در شدت بیماری‌زایی BA.1- سویه اولیه اُمیکرون- در مقایسه با زیرسویه BA.2 دیده نشده. «سطح شدت بیماری‌زایی که به خطر بستری‌شدن در بیمارستان مربوط می‌شود، مشابه است. این موضوع واقعا مهم است، زیرا در بسیاری از کشورها گردش قابل توجهی از موارد ابتلا به BA.1 و BA.2 وجود دارد.» البته یافته‌های کارشناسان سازمان جهانی بهداشت مبنی بر برابر بودن شدت بیماری‌زایی BA.1 و BA.2 خبر خوشی است. به‌خصوص برای کشورهایی مانند دانمارک که انتشار هر دو عامل بیماری‌زا را به طور گسترده تجربه کرده است.
یافته‌های کارشناسان سازمان جهانی بهداشت مبنی بر برابر بودن شدت بیماری‌زایی BA.1 و BA.2 خبر خوشی است. به‌خصوص برای کشورهایی مانند دانمارک که انتشار هر دو عامل بیماری‌زا را به طور گسترده تجربه کرده است.
همدستی اُمیکرون و دلتا«10 تا 15درصد مبتلایان مربوط به «دلتاست».» خبری که یکی از مقامات ستاد مقابله با کرونا از آن گفت. سویه‌ای که شهره است به درگیری ریه و فرستادن برخی از بیماران به کام مرگ. سهم مبتلایان به «اُمیکرون» هم 80تا 85درصد را به خود اختصاص می‌دهد.
تهران در ابتلا روند افزایشی به خود گرفته و شمارش معکوس برای رسیدن به قله پیک ششم شروع شده. هنوز فاصله کوتاهی با قله پیک باقی مانده، اما فوتی‌ها همچنان سه رقمی است. امروز چهارم اسفند 227نفر تسلیم کووید-19 شده‌اند. البته 15هزار و 340بیمار هم به فهرست مبتلایان اضافه شده است. با این تفاسیر 6میلیون و 998هزار و 975 نفر آمار بیماران کووید-19 است. 3هزار و 984 نفر هم آمار بیماران بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌هاست.
سیصدو‌سی‌وهفت شهرستان رنگ قرمز کرونایی به خود گرفته‌اند. 64 شهرستان در وضعیت نارنجی‌اند. 47 شهرستان هم رنگ زرد دارند. اگرچه وضعیت آبی به هیچ شهرستانی تعلق نگرفته است. به گفته معاون درمان ستاد کرونای استان تهران 50درصد بستری‌ها زیر 50سال‌اند. رویه‌ای که در سویه‌های دیگر کمتر به چشم می‌خورد. «15 تا 20 درصد از ابتلاها در افراد زیر 10 سال است.» «اُمیکرون» رویه سویه‌های دیگر را در پیش نگرفته و کودکان را هم راهی بیمارستان می‌کند.
هرچند مرگ‌ومیر کرونایی در کودکان بسیار کم است. به گفته نادر توکلی بیشترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا همچنان در سنین بالای 60 سال است. «روال مرگ‌ومیر همچنان همان الگوی سنی قبلی را دارد. بیشتر مرگ‌ها در سنین بالای 60 سال اتفاق می‌افتد.»
«اُمیکرون» سر دوراهی گمانه‌زنی‌ها«اُمیکرون» جولان می‌دهد و هنوز خبری از محدودیت‌های کرونایی نیست. در آستانه نو شدن سال مراکز تجاری مملو از شهروندانی است که برای استقبال از سال نو تدارک می‌بینند. مدتی است نه از محدودیت تردد خبر است و نه محدودیت‌های بین‌استانی.
در این میانه گمانه‌زنی‌هایی هم وجود دارد مبنی بر جهش «اُمیکرون» برای پرده‌برداری از سویه جدید. هرچند یکی از اعضای کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا معتقد است گمانه‌زنی دیگری هم وجود دارد. به اعتقاد مسعود مردانی گمانه‌زنی از پایان همه‌گیری با «اُمیکرون» است. تحقق این گمانه یک معنی دارد؛ کرونا به یک بیماری عمومی بدل می‌شود به مثابه سرماخوردگی و آنفلوآنزا. مردانی بر این باور است در شرایط فعلی پیش‌بینی‌کردن درباره اینکه کدام‌یک از گمانه‌زنی‌ها محقق می‌شود برای مردم مضر است. «اگر بگوییم «اُمیکرون» آمده تا به همه‌گیری پایان دهد، اغلب مردم ماسک‌ها را دور ریخته راهی شمال می‌شوند. این یعنی بدآموزی.»
او ایمنی گله‌ای را راهکاری رد شده در دنیا می‌داند. «آیا ایمن گله‌ای جهان را نجات می‌دهد؟ این سوال در هاله‌ای از ابهام است. اگر چنین بود کشورها شهروندان‌شان را در معرض ابتلا قرار می‌دادند تا به ایمنی گله‌ای دست بیابند.» مردانی معتقد است باید به شهروندان امید داد. اگرچه در کنار امید باید هشدار هم داد که «اُمیکرون» احتمال فوت دارد و به همین سادگی‌ها نیست.
پیش‌بینی نکنیم، امید بدهیمبه باور او به هر میزان سرعت انتقال ویروس افزایش یابد، احتمال جهش کروموزومی بیشتر می‌شود. «این جهش می‌تواند هم بدتر از سویه «اُمیکرون» باشد، هم بهتر از این سویه. دقیق نمی‌توان گفت این جهش بهتر یا بدتر از «اُمیکرون» است.»
به اعتقاد او اگر بر تحقق گمانه‌زنی ظهور سویه جدید که عفونی‌تر از «اُمیکرون» است پافشاری کنیم، یعنی ترویج ناامیدی. به باور او در چنین شرایطی شهروندان واکسن‌زده و مبتلاشده ناامید می‌شوند. «یک عده‌ای دست به خودکشی می‌زنند و افسرده‌ها، افسرده‌تر می‌شوند. باید همه جوانب را در نظر گرفت.»
به گفته مردانی 20میلیون تا امروز درگیر شده‌اند. «تعداد ابتلاها تا ماه پیش بین 600 تا 700 نفر بود و امروز بالای یک میلیون نفر است. اگر 10درصد این میزان بستری شوند، یک بخشی احتمال فوت دارند.» به باور مردانی نبود محدودیت‌ها به معنای رسیدن به ایمنی گله‌ای نیست.
او ایمنی گله‌ای را راهکاری رد شده در دنیا می‌داند. «آیا ایمن گله‌ای جهان را نجات می‌دهد؟ این سوال در هاله‌ای از ابهام است. اگر چنین بود کشورها شهروندان‌شان را در معرض ابتلا قرار می‌دادند تا به ایمنی گله‌ای دست بیابند.» مردانی معتقد است باید به شهروندان امید دارد. اگرچه در کنار امید باید هشدار هم داد که «اُمیکرون» احتمال فوت دارد و به همین سادگی‌ها نیست.
