امیرعبداللهیان: وین شکست بخورد، غرب مقصر است

«توافق در وین هیچ‌وقت تا این قدر نزدیک نبوده است.» این را هم وزیر خارجه ایران گفته و هم طرف امریکایی تأیید می‌کند. گزارش‌هایی از شال و کلاه کردن وزرای خارجه سه کشوراروپایی و ایران برای سفر به وین منتشر شده که این را هم باید به نشانه‌های نزدیک بودن توافق اضافه کرد. با این حال، حسین امیرعبداللهیان دیروز از «اندک مسائل باقی مانده حساس و مهمی» صحبت کرده که «خط قرمز» اند و ظاهراً ایران حاضر نیست سر آن‌ها کوتاه بیاید. او هشدار داد که اگر در این مسائل، طرف مقابل از خود انعطاف و ابتکار به خرج ندهد، بدون تردید مسئول شکست احتمالی مذاکرات خواهد بود. به گزارش «جوان»، نشریه پولیتیکو روز چهار شنبه از قول دو منبع بدون ذکر نام فاش کرد که احتمالاً وزرای خارجه سه کشور اروپایی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران طی روز‌های آینده به وین می‌روند و وزیران خارجه چین و روسیه هم از طریق ویدئوکنفرانس در نشست کمیسیون مشترک برجام شرکت خواهند کرد. در تهران کسی تا الان این خبر را تأیید نکرده، ولی اگر این خبر درست باشد، نشان‌دهنده این است که طی ۳۲۰ روزی که از شروع مذاکرات احیای توافق در وین در نیمه فروردین ۱۴۰۰ گذشته، طرف‌های مذاکره‌کننده هیچ موقع اینقدر به توافق نزدیک نبوده‌اند. علاوه بر خبر‌های جسته و گریخته درباره سفر احتمالی وزیران خارجه به وین طی روز‌های آتی، موضع‌گیری طرف‌های ایرانی و غربی هم نزدیک بودن توافق را تأیید می‌کند. امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی که دیروز در یورونیوز منتشر شد، گفته که «بیش از هر زمان دیگری به مذاکره نزدیک شده‌ایم.» همین نکته را جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید هم سه شنبه شب با لحنی متفاوت بیان کرد: «ما پیشرفت قابل‌توجهی داشته‌ایم و این پیشرفت ادامه دارد... تا آن موقع [انجام توافق]نمی‌خواهم ارزیابی خوش‌بینانه‌ای به شما ارائه بدهم، اما مسلماً خوب است که پیشرفت چشمگیری انجام شده است.»
همچنان «Non-Paper» می‌دهیم، مگر...
نکته جدید و البته مهمی که حسین امیرعبداللهیان به آن اشاره کرده، پیام ایران از طریق واسطه‌ها به طرف امریکایی و اروپا است. او به یورونیوز گفته که «پیشرفت در مذاکرات و نزدیک شدن به توافق را از طریق واسطه‌ها به امریکایی‌ها و به سه کشور اروپایی گفته‌ایم.» امیرعبداللهیان پیش از این چند مرتبه از پیام واسطه‌های امریکا به ایران صحبت کرده بود و دیروز در کنفرانس مطبوعاتی با همتای عمانی هم تکرار کرد که «از مقام‌های امریکایی پیام‌های زیادی درباره گفت‌وگوی مستقیم دریافت می‌کنیم»، ولی حالا این برای اولین بار است که او از پیام ایران به امریکا از طریق واسطه‌ها درباره نزدیک بودن توافق صحبت می‌کند؛ نشانه‌ای دیگر از چیزی که او در کنفرانس مطبوعاتی با وزیر خارجه عمان از آن به «رسیدن مذاکرات به نقطه حساس» تعبیر کرد. او البته گفته که تبادل پیام‌ها با طرف امریکایی همچنان از طریق Non-Paper انجام می‌شود و تلویحاً انجام هرگونه مذاکره مستقیم در وین با امریکا را رد کرد، مگر اینک به گفته او برای ایران روشن شود که چنین مذاکره‌ای «نفعی» داشته یا «دستاورد و آینده متفاوتی» را رقم بزند. او وجود چنین نشانه‌ای را رد کرد و گفت که تاکنون از طرف امریکایی هیچ اقدامی برای نشان دادن حسن‌نیت ندیده‌ایم.
اندک مسائل حساس و مهم «خط قرمز»


امیرعبداللهیان در کنفرانس مطبوعاتی دیروز با طرف عمانی گفت که در وین «اندک موضوعات مهم و حساسی باقی مانده» که لازمه هرگونه توافق، انعطاف طرف غربی درباره آنهاست. وزیر خارجه، این بحث را در گفتگو با یورونیوز هم به طور شفاف مطرح کرد. او البته در گفتگو با یورونیوز از تعبیر «انداک مسائل مهم و حساس» استفاده نکرد، ولی صریحاً گفت که «اگر طرف غربی بخواهد با آنچه بر سر میز مذاکره در وین جریان دارد واقع‌بینانه برخورد کند، در کمتر از چند ساعت می‌توانیم به مرحله توافق نهایی برسیم.» وزیر امور خارجه گفت که «ایران تا اینجای کار ابتکارات زیادی داشته و بر سر میز مذاکره در وین انعطاف‌های زیادی نشان داده است.» وی تأکید کرد: «اکنون نوبت ابتکار و انعطاف طرف غربی است.» او در کنفرانس مطبوعاتی با وزیر خارجه عمان این را روشن کرد که در صورت انعطاف نشان ندادن طرف‌های غربی بر سر اندک موضوعات حساس باقی مانده، ایران تحت هیچ شرایطی در وین از خطوط قرمز خود عدول نخواهد کرد. وزیر خارجه در گفتگو با یورونیوز، ضمن بیان همین نکته، یک گام هم پیش‌تر گذاشت و یک هشدار تلویحی هم درباره شکست مذاکرات صادر کرد: «اگر طرف مقابل انعطاف و ابتکار لازم را از خود نشان ندهد، بدون تردید مسئول شکست احتمالی مذاکرات خواهد بود.»
۳ چالش باقی مانده
مقام‌های ایرانی و غربی تاکنون نگفته‌اند که موضوعات حل نشده در مذاکرات چه چیز‌هایی است، اما از اظهارات طرف‌های ایرانی و غربی می‌توان حدس زد «بحث تضمین‌ها» و برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای که برداشته نشدن آن‌ها لغو تحریم‌های هسته‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در کنار «مسئله توالی انجام تعهدات» همچنان سه موضوع مورد مناقشه هستند. در حالی که طرف‌های ایرانی می‌گویند امریکا تاکنون هیچ طرح قابل‌قبولی ارائه نکرده که ضامن خارج نشدن دوبار از توافق باشد، به نظر می‌رسد ایران قصد دارد «برگشت‌پذیری آسان تعهدات» را به عنوان ضامن اجرای تعهدات در نظر بگیرد. علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی دیروزدر این باره نوشت: «توانمندی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران باید، چون شمشیر داموکلس همواره بر بالای سر عهدشکنان باقی بماند تا تضمینی واقعی برای اجرای تعهدات‌شان باشد.» با این حال، به نظر می‌رسد در دو موضوع دیگر همچنان اختلافات باقی است. امیرعبداللهیان در گفتگو با یورونیوز درباره تحریم‌های غیرهسته‌ای اثرگذار بر لغو تحریم‌ها، به نقش شرکت‌های امریکایی و همچنین «گردش دلار در سیستم بانکی» اشاره کرد و گفت: «طرف امریکایی در همان مذاکرات برجام هم در این چارچوب محدودیت‌هایی ایجاد کرده و به‌طور مکرر به ما اعلام می‌کنند که رئیس‌جمهور بایدن برای رسیدن به یک توافق خوب حسن نیت دارد، اما وقتی این را با رفتار آقای بایدن و طرف امریکایی مقایسه می‌کنیم و تطبیق می‌دهیم، با پارادوکس مواجه می‌شویم. از یک طرف پیام می‌دهند که ما حسن نیت داریم و از طرف دیگر همزمان، در همان روزی که این پیام را دریافت کردیم، تحریم‌های جدیدی علیه برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی ما اعمال می‌شود.»