اعتیاد در نوجوانان

فاطمه رسولی‪-‬ شاید خیلی‌ها ترجیح می‌دهند که فرزندشان یک بیماری داشته باشد تا این که معتاد باشد، اعتیاد به مواد مخدر، بلایی است که واقعا خانه و خانواده را می‌سوزاند، آنهم نه یک آن، بلکه ذره ذره جان فرد معتاد و همه اعضای خانواده او را می‌گیرد.
نوجوانی که معتاد است، چه آینده‌ای پیش رو خواهد داشت؟ دزدی و قتل و اعدام؟ مرگ در کنار خیابان؟ پس امیدها و آرزوهای پدر و مادرش چه می‌شود؟ دانشگاه؟ شغل خوب؟ ازدواج؟ فرزند؟
وقتی با خانواده‌های معتادان در رابطه با پیامدهای اعتیاد صحبت می‌شود آن‌ها مسائلی مثل فقر، طلاق، بیکاری، مشکلات روانی، مشکلات خانوادگی و ... را مطرح می‌نمایند. اما اگر از دید کلان‌تر به موضوع نگاه شود شاید با مسائل مهم‌تری نیز مرتبط باشد به عنوان نمونه مصرف مواد یکی از مشکلات اصلی جهان کنونی است که در حال حاضر بیش از سرطان یا ایدز دلمشغولی متخصصان بهداشت جهانی را برانگیخته است.
اعتیاد در نوجوانان می‌تواند تاثیر عمیقی را روی زندگی آن‌ها بگذارد. نوجوانانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند سلامتی و امنیت خود را به خطر می‌اندازند. بنابراین صحبت کردن با آن‌ها راجع به عواقب و خطرات سوء مصرف مواد می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشند.


اعتیاد در واقع یک وابستگی جسمی یا روانی به استعمال یک ماده یا یک فرآیند است. این فرآیند یا ماده ممکن است هر چیزی باشد، از جمله اعتیاد نوجوانان به اینترنت بازی و سرگرمی، وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و کامپیوتر، خرید، کار، خوراک، اعتیاد به گل، اعتیاد به تریاک و اعتیاد به شیشه و...
اگر چه اعتیاد به همه موارد ذکر شده بااهمیت است و نیاز به پیگیری والدین دارد، ولی مهم‌ترین موضوع در این رابطه بحث اعتیاد نوجوانان به موادمخدر است.
مطالعات زیادی در زمینه آسیب‌شناسی پدیده اعتیاد انجام شده است و محققان عوامل مختلفی را در ارتباط با شیوع اعتیاد در دوره نوجوانی معرفی کرده‌اند. در حقیقت دوره نوجوانی دوره‌ای پر از تعارضات و نوسانات است.
یکی از ویژگی‌های دوره نوجوانی هویت‌یابی، کم‌رنگ شدن روابط نوجوان با خانواده، افزایش گرایش به دوستان هم‌سن و الگویابی از آن‌ها است. می‌توان گفت مهم‌ترین عوامل موثر در اعتیاد نوجوانان به مواد مخدر عوامل اجتماعی، اقتصادی، روانی، سیاسی و طبیعی هستند.
بسیاری از والدین این عقیده را دارند که اعتیاد نوجوانان در واقع نوعی سرکشی و کوشش برای ایجاد جلب‌توجه بیشتر است.
اما این علت فقط شامل عده معدودی از نوجوانانی است که در دام اعتیاد گرفتار می‌شوند. باید این نکته را دانست که خطری که این گروه سنی را تهدید می‌کند، تا این حد ساده و تک بعدی نیست، بلکه می‌تواند عوامل مختلف دیگری مانند یکنواخت شدن زندگی، مشکلات ارتباطی، افسردگی، کنجکاوی، اقدام برای کاهش وزن، استرس، اعتماد به نفس پایین، تجربه‌های جدید، فشار فکری و روانی زیاد و سابقه خانوادگی را شامل شود. > ۵دلیل عمده گرایش نوجوانان به مواد مخدر
- اضطراب و استرس در نوجوانان
اضطراب و استرس بالا یکی از عوامل مهم در گرایش نوجوانان به مواد مخدر است. اضطراب نوجوانان می‌تواند ناشی از موارد متعددی همچوت مشکلات تحصیلی، مشکلات خانوادگی و غیره باشد. احساس آرامش و خوشی کاذب بعد از مصرف باعث می‌شود تا نوجوانان به مصرف مواد علاقه نشان دهند. بهتر است که والدین در زمینه استرس فرزندان خود هوشیار باشند و قبل از اینکه آن‌ها به راه اشتباه بروند، درمان استرس در نوجوانان خود را در اولویت قرار دهند.
- عصبانیت و پرخاشگری عامل اعتیاد در نوجوانان
خشونت و پرخاشگری نوجوانان ازویژگی‌هایی است که به ویژه در میان پسران نوجوان به دلیل اقتضای سن و جنسیت آن‌ها بروز می‌کند؛ خانواده‌ها باید تمام تلاش خود را بکنند تا با روش‌های تربیتی مناسب نوجوانان خود را به آرامش دعوت کنند و خشم و پرخاشگری آن‌ها را کنترل کنند. در صورتی که پرخاشگری نوجوانان کنترل نشود، به سمت گروه‌های بزهکار و مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند. مهارت کنترل خشم و عصبانیت از مهم‌ترین مهارت‌های مورد نیاز نوجوانان است که باید به آن‌ها آموزش داده شود.
- زمینه خانوادگی اعتیاد در نوجوانان
اولین الگوی افراد در زندگی، والدینشان هستند. بچه‌ها از والدین خود الگو‌برداری می‌کنند و شخصیت خود را بر مبنای رفتار والدین می‌سازند. در صورتی که سابقه اعتیاد در خانواده وجود داشته باشد، احتمال قرارگرفتن نوجوان در معرض اعتیاد نیز افزایش پیدا می‌کند.
- وسوسه‌ها و فشار گروه همسالان
دوستان از مهم‌ترین عوامل تاثیر‌گذار در تصمیمات نوجوانان هستند. آن‌ها برای اینکه در جمع همسالان خود پذیرفته شوند، هرکاری می‌کنند و سعی می‌کنند تا خود را به انواع گوناگون با گروه همسالان هماهنگ نمایند. توصیه می‌شود که والدین همواره بر گروه دوستان فرزندشان نظارت کافی را اعمال کنند. برقراری روابط صمیمانه با نوجوان از وابستگی آن‌ها به گروه همسالان و دوستان ناباب می‌کاهد.
- اعتماد به نفس پایین در نوجوانان
نوجوانی دوره ورود از کودکی به بزرگسالی است و به همین دلیل تغییراتی که از لحاظ فیزیکی، روانی و اجتماعی برای فرد به وجود می‌آید در اعتماد به نفس او تاثیر می‌گذارد. نوجوانان در این دوران اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و برای کاهش فشارهای روانی ذهنی خود به سمت مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند. همچنین بسیاری از دختران نوجوان برای کاهش وزن به مصرف موادی همچون شیشه روی می‌آورند. تناسب اندام از جمله مواردی است که مستقیما به اعتماد به نفس مربوط می‌شود.