طراوت قرآن در مصلای تهران

مریم سادات گوشه
خبرنگار
 نمایشگاه قرآن کریم از ابتدای تولدش در اسفند ماه 1372 تاکنون روزهای پرفراز و نشیبی را پشت‌سر گذاشته است. نمایشگاهی که به قول یکی از بانیانش که 30 سال در خدمت نمایشگاه قرآن کریم بوده از ابتدا در سطحی محدود و با بخش های کوچکی آغاز به کار کرد و اکنون بیست و نهمین دوره خود را با شکوه تمام عیاری در سطح بین‌المللی برگزار می‌کند.
عباس نظری راد که از پیشکسوتان و بانیان تشکیل نمایشگاه قرآن کریم است و پیشتر هم مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و قائم مقام نمایشگاه‌های بین‌المللی قرآن کریم بوده درباره تاریخچه نمایشگاه قرآن کریم به «ایران» می‌گوید: «نمایشگاه قرآن کریم از جمله فعالیت‌های نمایشگاهی در حوزه دینی بوده است که در سال‌های آغازین دهه دوم انقلاب اسلامی در وزارت فرهنگ و ‌ارشاد اسلامی برپا شد. طرح برگزاری نمایشگاه در واقع به پیشنهاد احمد مسجد جامعی در زمان تصدیشان در معاونت امور فرهنگی آن وزارتخانه بود. پیشنهاد و‌طرح نخستین نمایشگاه قرآن کریم در واقع در آذر ماه از سوی ایشان به عنوان معاون امور فرهنگی وقت وزارت فرهنگ و‌ارشاد اسلامی مطرح شد و‌ بلافاصله ستادی مرکب از چند تن از مدیران کل معاونت و چند نفر از دوستان دیگر از بیرون وزارتخانه آغاز به کار کرد و در اسفند ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و دو در محل کانون ‌پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب به مدت 10روز توسط دفتر مجامع معاونت امور فرهنگی به مدیریت مرحوم‌ طاهر حدیثی برگزار شد.»


او درباره برگزاری نمایشگاه دوم می‌گوید: «نمایشگاه دوم در محل مجلس شورای اسلامی برگزار شد و از آن ‌به بعد تا سال 1384 در همان محل کانون پرورش فکری کودکان بر پا شد. سه دوره اولیه نمایشگاه قرآن توسط دفتر مجامع برگزار شد و از نمایشگاه سوم به بعد این مسئولیت به مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران واگذار شد. بدین جهت فعالیت‌های قرآنی معاونت امور فرهنگی نیز با تشکیل مدیریتی در مؤسسه نمایشگاه‌ها که در آن سال‌ها مسئولیت آن با من بود، متمرکز شد. با گسترش این فعالیت‌ها مدیریتی باعنوان قرآنی و به صورت یکی از معاونت‌های مؤسسه نمایشگاه‌ها پیش‌بینی شد و مسئولیت آن معاونت به آقای برزین ضرغامی سپرده شد.»
نمایشگاه قرآن در سال‌های اولیه در سطحی محدود و با چهار پنج بخش، از جمله بخش‌های مکتوب، هنری، رایانه‌ای، کودک و ‌نوجوان، مجامع و ‌محافل آغاز شد که با توجه به استقبال مردم و‌ حمایت مسئولین بخش‌های آن به مرور اضافه شد. نظری در ادامه با اشاره به این موضوع تصریح می‌کند: «عنوانش هم تغییر پیدا کرد. از جمله بخش‌هایی که به مرور اضافه شد، می‌توان به بخش‌های خادمان قرآن کریم، بین‌الملل، بانوان، فروش، بزرگداشت‌ها، مؤسسات و نهادهای دولتی و بخش خصوصی اشاره کرد. با آغاز فعالیت بخش بین‌الملل، عنوان بین‌المللی نیز به نام نمایشگاه اضافه شد و پس از آن عترت نیز به آن اضافه شد. بخش خادمان از نمایشگاه سوم به بعد به بخش‌های دیگر اضافه شد. نمایشگاه با هدف ترویج و‌تبلیغ فرهنگ دینی، حمایت از دست‌اندرکاران حوزه‌های مختلف قرآن کریم، معرفی و عرضه آثار برجسته قرآنی، ارتباط و تعامل فعالان قرآنی با اقشارمختلف جامعه، آشنایی بیش از پیش جامعه و مسئولین با آخرین و ‌تازه‌ترین آثار و‌تولیدات قرآنی و ترویج اقتصاد فرهنگ دینی کار خود را آغازکرد.»
نظری نکات مهم برگزاری نمایشگاه را احتیاط مدیران عنوان کرد و افزود: «از جمله نکات قابل توجه در ابتدای کار قداست خاصی بود تا مدیران با احتیاط وارد این حوزه شوند و در واقع ترسی وجود داشت که نکند آنگونه که باید و شاید نتوانند حق مطلب را ادا کنند. نکته قابل توجه دیگر تازه کار و ناشناخته بودن عنوان و نام قرآنی کار نیز سبب شد که از نمایشگاه اول آنطور که باید و شاید استقبال نشود. تاجایی‌که خاطرم هست معاون هنری وقت آقای مسجد جامعی زنگ زدند و‌گفتند با کلیه مدیران تماس بگیرید و از آنان بخواهید تا حداقل خودشان در نمایشگاه باشند. یکی دیگر از نکات قابل توجه نمایشگاه اول و دوم این بود که آن موقع‌ها کار چندان و آثار زیاد نفیسی بویژه در حوزه هنر و جود نداشت و ما مجبور بودیم تا برخی از کارها را سفارش دهیم و آنها را خریداری کنیم که خوشبختانه نمایشگاه با درایت، ‌زحمات و حمایت‌های نمایشگاه قرآن کریم در همه زمینه‌ها چه به لحاظ کیفی و چه کمی توسعه و گسترش بسیار بیشتر پیدا کرد و متقابلاً جامعه نیز از آن استقبال بیشتری کرد. استقبال جامعه تاحدی گسترش یافت که ما مجبور بودیم در بخش‌های ساختمانی مختلف محل کانون پرورش تغییراتی ایجاد کنیم که جا دارد دراین خصوص یادی هم از مرحوم مهندس حسین وزیری معاونت پژوهشی آن سال‌های کانون کنم که به ما اجازه تغییرات و دخل و تصرف در ساختمان کانون را داد و در نتیجه استقبال از نمایشگاه به حدی رسید که مجبور بودیم با حمایت نیروی انتظامی شب‌ها ابتدای خیابان حجاب از سر کارگر تا بلوار را ببندیم. حتی بخشی از سازمان آب را برای پشتیبانی نمایشگاه استفاده کنیم و یا مدت زمان نمایشگاه را برای بیست و هفت روز و ‌با ساعات کاری بیشتر داشته باشیم.»
پس از آن موفقیت وگسترش فعالیت‌های نمایشگاه و استقبال اقشار مختلف مردم باعث شد تا پس از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در تهران، این ‌نمایشگاه هرماهه در یکی از مراکز استان‌ها برگزار شود. این مدیرپیشکسوت قرآنی با اشاره به این موضوع در ادامه افزود: «برپایی بسیار موفق نمایشگاه‌های استانی قرآن کریم در کرمان، سنندج، همدان ، گلستان، مازندران و حتی شهرستان‌های بزرگی چون کاشان و برپایی فصلی نمایشگاه‌های قرآن کریم در خارج از کشور بیانگر استقبال و موفقیت نمایشگاه بود.اجرای نمایشگاه در کشورهایی چون قطر، لبنان، سوریه، دمشق، حلب و لاذقیه نمونه‌ای از نمایشگاه‌های خارجی فصلی بود. مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران به لطف خدا توانست نمایشگاه‌های قرآنی را حتی در اروپا و کشورهایی چون انگلستان، لندن و ‌منچستر برگزار کند. از جمله ویژگی‌های برجسته آن همراه شدن و ‌حضور مستقیم فعالین حوزه‌های مختلف قرآنی در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و دستاوردهای محتوایی و آثار تولیدی آن می‌باشد.»
او ایجاد معاونت قرآنی کنونی را از جمله دستاوردهای نمایشگاه قرآن کریم دانست و افزود: «با توجه به گسترش فعالیت‌های قرآنی در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستاوردهای قابل توجه آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر آن داشت تا این فعالیت را در قالب یک سازمان و ‌مرکز در چارت تشکیلاتی خود پیش‌بینی کند. بدین جهت مرکز توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی از سال یکهزار و سیصد و هشتاد و دو با حمایت وزیر وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را آغاز کرد و فعالیت‌های قرآنی از مؤسسه نمایشگاه‌ها منفک و به مرکز توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی منتقل شد. در ابتدا مسئولیت آن‌ به آقای ضرغامی و ‌پس از آن مدتی بنده افتخار مدیریت آن را داشتم. با آغاز دولت نهم پس از مدتی خواجه پیری به آن مرکز آمدند و پس از مدتی حمید محمدی مسئولیت آن مرکز را به عهده گرفتند. در زمان مدیریت ایشان و وزارت جناب آقای صفارهرندی مرکز توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی به معاونت فعالیت‌های قرآنی این وزارتخانه تبدیل شد.»
نظری در پایان در خصوص ارزیابی نمایشگاه به عنوان کسی که بیش از سی سال از عمر خود را در حوزه‌های نمایشگاهی و بالاخص نمایشگاه‌های فرهنگی هنری گذرانده و ‌به عنوان‌ کسی که با شروع این فعالیت در سمت‌های گوناگون با این‌کار عجین شده تصریح کرد: «به جرأت و با ضرس قاطع می‌گویم نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از جمله نمایشگاه‌ها و‌کارهای فرهنگی بسیار موفق پس از انقلاب بوده است. بخصوص کاری که ورود آن در ابتدا به جهت قداستی که داشت شهامت می‌خواست و افق و آینده آن هم چندان روشن نبود.  آن موقع هیچ تجربه‌ای هم وجود نداشت. به‌راستی که دستاوردهایی قابل توجه و بسیار ارزشمندی هم در پی داشته است.»