بگیر و ببند بخاطر «کوه زباله»
ملیحه محمودخواه-برخی از سراوانی‌ها امسال روزه‌شان را در کنار زباله‌ها افطار می‌کردند تا صدایشان را به مسئولان برسانند. آنها می‌خواهند زباله‌ای به این جنگل وارد نشود. لندفیل سراوان مطابق با استانداردهای زیست‌محیطی و بهداشتی بهسازی و تکمیل شود و روستاییانی که از این همه دپوی زباله در طول 40 سال آسیب دیده‌اند، خسارت پرداخت کنند.
آنها از آب آلوده خسته شده‌اند. از اینکه می‌بینند درختان جنگل هر روز بی‌برگ‌تر شده‌اند، غصه می‌خورند و دل‌شان آتش می‌گیرد برای محصولات کشاورزی که تولید می‌کنند، اما نگران سلامت آن هستند.
جنگل سراوان و کوهی از زبالهشاید باورش برای شما هم سخت باشد، اما جنگل‌های زیبایی که درختان چند میلیون ساله اجدادمان را تاکنون نگه داشته و درختانش برایمان نفس ساخته‌اند، امروز در محاصره زباله‌ها گرفتار شده‌اند، حالا دپوی جنگل سراوان یک مشکل کوچک در یک استان سرسبز نیست، حالا این مشکل به بحرانی ملی تبدیل شده است که اگر جلوی آن گرفته نشود، خودبه‌خود به یک بحران بین‌المللی تبدیل می‌شود.
همین ماجرا باعث شده مردمی که در این محدوده زندگی می‌کنند بارها دچار مشکلات سرطانی، پوستی و گوارشی شوند، این به غیر از هجوم پشه و مگس‌هایی است که همه فصول سال میهمان ناخوانده مردم سراوان هستند . همین زباله‌ها شیره درختان را کشیده‌اند و درختانی که سال‌ها سروقامت ایستاده‌اند تا زمین را جای بهتری برای زندگی کرده باشند، حالا برگ‌هایشان کم شده و ساقه‌هایشان سفت‌تر از قبل جای ردوبدل‌کردن هوا به برگ‌ها نمی‌دهد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که عمر این درختان دیگر به پایان رسیده است.
حجم زباله‌ای که در سراوان دپو شده است، برابری می‌کند با ۱۲هکتار زمین به ارتفاع ۹۰ متر، یعنی در سطحی به عمق ۱۰سانتی‌متر. چیزی حدود ۲۲هزار زمین فوتبال که متاسفانه هر روزه ۲هزارتن زباله بر این کوه زباله افزوده می‌شود.
۴۳۲هزار لیتر به‌صورت روزانه (۱۵۴میلیون لیتر سالانه) شیرابه سمی تولید می‌شود که بخشی از آن وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و چرخه تولید محصولات کشاورزی را آلوده کرده است و بخش عمده دیگر آن از طریق رودخانه به تالاب انزلی و سپس دریای خزر وارد می‌شود.
نکته مهم در ماجرای دپوی این زباله‌ها در سرسبزترین استان کشور این است که گیلان یک استان تولیدکننده محصولات کشاورزی است که به‌واسطه آلودگی آب و خاک آن عوارضش علاوه بر مردم گیلان، مردم استان‌هایی که واردکننده محصولات کشاورزی استان گیلان هستند نیز درگیر می‌کند.
همچنین اگر روند آلودگی دریای خزر با همین سرعت ادامه پیدا کند، قاعدتا ابعاد فجایع این آلودگی بین‌المللی خواهد شد.
این مشکل ریشه‌دار استعلیرضا اسلامی، کارشناس بهداشت در استان گیلان به «شهروند» توضیح می‌دهد که سال‌هاست پسماندهای زباله شهر رشت و شهرستان‌های پیرامون این مرکز استان در جنگل سراوان سرازیر می‌شود.
او با تاکید بر اینکه در بحث مدیریت پسماند باید چند نکته را در نظر داشته باشیم، ادامه می‌دهد: «اول آنکه در بحث زباله باید تلاش کنیم کاهش تولید داشته باشیم و اگر تولیدی وجود داشته باشد، باید برنامه‌هایی برای مدیریت آن داشته باشیم.»
او با تاکید بر اینکه مردم در تفکیک زباله تلاشی ندارند و تنها 25درصد از زباله در استان گیلان تفکیک می‌شود، ادامه می‌دهد: «این نکته ضعف بزرگی است که به افزایش میزان زباله منجر می‌شود.»
او با اشاره به اینکه روزانه بیش از هزار و 600 تن زباله به مرکز دپوی سراوان سرازیر می‌شود، ادامه می‌دهد: «متاسفانه کوه عظیمی از زباله در این جنگل انباشته و سبب شده است که هم جنگل‌ها که از مرغوب‌ترین جنگل‌های دنیاست دچار آسیب شوند و هم مردمی که در این محدوده زندگی می‌کنند از آثار بد این زباله‌ها در امان نباشند.»
او می‌گوید: «سال‌هاست که کارشناسان اعلام کرده‌اند درختانی که در محدوده دپوی زباله‌ها قرار دارند، هم کم‌برگ شده‌اند و هم ساقه‌هایشان خشک شده، در واقع شیرابه زباله‌ها سبب می‌شود هم ریشه درختان از آنها تغذیه کنند، هم شیرابه‌ها به سمت زمین‌های پایین‌دست حرکت‌کنند و وارد آب‌های زیرزمینی شوند. این شیرابه‌ها حتی تا تالاب انزلی نفوذ پیدا کرده‌اند.»
او با تاکید بر اینکه استان گیلان مهد کشاورزی ایران است و آب‌های رودخانه‌ها گاهی برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شود، ادامه می‌دهد: «استفاده از این محصولات در بلندمدت می‌تواند مشکلات گوارشی زیادی ایجاد کند. از سوی دیگر در برخی از موارد بروز بیماری‌های پوستی را بین اهالی این منطقه شاهد بوده‌ایم که نتیجه همین شیرابه‌ها به شمار می‌رود.»
این کارشناس حوزه بهداشت توضیح می‌دهد که تفکیک زباله از مبدا، احداث زباله‌سوز و راه‌اندازی تصفیه‌خانه شیرابه ازجمله راهکارهایی است که سال‌ها در دستور کار متولیان پسماند گیلان قرارگرفته، اما هر سه راهکار مذکور تاکنون صرفا موضوعات و دستورات جلسات مسئولان را تشکیل داده که مصداق آن عدم‌فرهنگ‌سازی تفکیک زباله از مبدا، ابهامات در ساخت زباله‌سوز سراوان یا حوضچه و تصفیه‌خانه شیرابه‌ای است که تنها کسانی که از نزدیک آنها را دیده‌اند، درک می‌کنند چه فاجعه‌ای در قبال مدیریت پسماند به‌ویژه حل بحران زباله سراوان رخ‌داده است.
تخصیص بودجه برای حل مشکل سراوانمهرداد گودرزوند چگینی، نماینده گیلان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌گو با خبرنگار روزنامه شهروند به تخصیص بودجه 100میلیاردی از سوی رئیس‌جمهوری برای حل مشکل زباله سراوان می‌گوید: «در دو سال گذشته پیگیر این بودیم که برای حل این معضل بودجه اختصاص دهیم.»
او با تاکید بر اینکه در سفر رئیس‌جمهوری به استان گیلان همه نمایندگان بحث دپوی زباله سراوان را به عنوان مشکل اول استان اعلام‌کردند، ادامه می‌دهد: «رئیس‌جمهوری بیش از 100میلیارد تومان برای حل مشکل سروان اختصاص دادند که هرچه زودتر مدیران شهری باید با این بودجه تلاش کنند مشکل دپوی زباله استان را برطرف کنند.»
گودرزوند با تاکید بر اینکه در بودجه سال 1400 و 1401 نیز برای حل مشکلات استان‌های شمالی به‌خصوص استان گیلان بودجه خوبی در نظر گرفته شده است، ادامه می‌دهد: «یک‌هزارمیلیارد تومان برای حل مشکلات استان‌های شمالی کشور در نظر گرفته شده است که سهم استان گیلان از این بودجه می‌تواند تا حدود زیادی مشکلات استان را مرتفع کند.»
به اعتقاد این نماینده مجلس حل مشکل سراوان نیاز به اراده و اقدامات دستگاه‌های اجرایی و داشتن برنامه مدون و سریع برای دفع زباله دارد که هم در بلندمدت و هم در کوتاه‌مدت بتوانند در واقع کاری که باید 40 سال پیش انجام می‌شد، اجرایی کنند.
این نماینده مجلس معتقد است که زباله همانقدر که مخرب است، می‌تواند مفید هم باشد و باید برنامه‌ای برای تبدیل آن به کود عالی وجود داشته باشد و در این میان شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از امکانات سایر استان‌هایی که مشکلی مشابه ما دارند، می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
او علاوه‌بر این مشکل به سهل‌انگاری و کوتاهی مدیران گذشته نیز اشاره کرده و می‌گوید: «از سال 1380 کشور برای حل مشکل استان بودجه تخصیص داده بود، اما سهل‌انگاری این مدیران سبب شد که حالا با انبوهی از زباله روبه‌رو شویم که می‌تواند ده‌ها مشکل را با خود به همراه بیاورد. این در حالی است که دپوی زباله مربوط به یکصد سال پیش در دنیاست و در واقع این روش زباله منسوخ شده است.»
تا پایان سال زباله‌ای در سراوان نخواهیم داشتاسدالله عباسی، استاندار استان گیلان نیز اعلام کرده که مردم این منطقه تاکنون مشکلات زیادی را تحمل و خویشتنداری کردند و حق دارند که ناراحت باشند، اما من به عنوان استاندار قول می‌دهم که پای کار هستم و به وعده‌ها نیز عمل می‌کنیم و کاری به گذشته ندارم، چون آنها باید پاسخگو باشند.
نماینده عالی دولت در گیلان در ادامه توضیح می‌دهد که به همه مدیران دستور داده شد که در این بخش و درخصوص مشکل زباله و پسماند با جدیت عمل کنند و سعی ما بر این است تا به تعهدات‌مان به مردم پایبند باشیم و در این مسیر هیچ بهانه‌ای از مدیران را نمی‌پذیریم.
استاندار گیلان به راه‌اندازی نیروگاه زباله‌سوز ۶۰۰ تنی رشت نیز اشاره و تاکید می‌کند که منابع ارزی برای ورود تجهیزات این زباله‌سوز انجام شده و برای سال‌جاری نیز یک‌هزار و ۲۰۰میلیارد تومان اعتبار برای ساماندهی زباله و پسماند در گیلان اختصاص یافته که امید است با توجه به اعتبارات اختصاص یافته، روند پیشرفت فیزیکی نیروگاه زباله‌سوز افزایش بیشتری یابد، چون تاکنون فقط حدود ۲۰ تا ۳۰درصد این نیروگاه پیشرفت فیزیکی داشته است.
عباسی از ساماندهی تصفیه شیرابه تا پایان اردیبهشت‌ماه جاری خبر داد و بیان می‌کند که با راه‌اندازی این تصفیه‌خانه، شیرابه زباله به آب مورد استفاده کشاورزان تبدیل می‌شود و طی حدود چهار ماه اخیر نیز با توجه به فعالیت‌هایی که نجام شده، حداقل حدود ۴۰۰ تن زباله بازیافت می‌شود و هدف ما این است که تا پایان سال‌جاری حدود یک‌هزار و ۱۰۰ تن زباله بازیافت شود، چون این کار یک‌روزه انجام نمی‌شود.
