مرحله طناب‌کشی

یوسف مولایی استاد دانشگاه  
 
 
 


«اگر طرف آمريکايي از خود انعطاف نشان دهد ايران آمادگي دارد تا وارد مرحله اعلام توافق شود»؛ اظهارنظر اخير وزير امور خارجه کشورمان که به نظر مي‌رسد ايران دو گام جلو و يک گام به عقب مي‌رود و مي‌خواهد ببيند هنوز پرونده هسته‌اي براي امتيازگيري ظرفيت باقيمانده‌اي دارد و نمي‌خواهد اين تلقي ايجاد شود که ديگر کار تمام است و پرونده بسته شود. ايران به نحوي عمل مي‌کند که هنوز علاقه‌مندي و تمايل طرف‌هاي مقابل نسبت به احيا وجود داشته باشد. درواقع بخشي از چيزهايي که مورد اختلاف بوده را مي‌پذيرد و انعطاف نشان مي‌دهد. در مورد تضمين‌ها، نحوه آزادسازي دارايي‌ها و چگونگي ليست سپاه و همچنين مسائل پادماني که مورد اختلاف ايران و آژانس هست، راه‌حل‌هاي مياني که قابل مذاکره باشد، ارائه مي‌دهد. بنابراين ما در مقطعي هستيم که به نظر مي‌رسد نه جواب مثبت و نه جواب منفي است ولي جوري جواب داده مي‌شود که طرف مقابل احساس کند ايران واقعا يک انعطافي نشان داده است ولي همان‌طور که آقاي اميرعبداللهيان گفت انتظار ايران اين است که طرف مقابل هم از خود انعطاف نشان دهد. درحقيقت دو طرف در مرحله طناب‌کشي هستند که کدام يک مي‌تواند بيشتر امتياز بگيرد و آيا محلي براي امتيازگيري هست. ولي واقعيت اين است که يکي از دو طرف نمي‌خواهد موضوع خاتمه‌يافته نه منفي و نه مثبت تلقي شود. از آنجا که هميشه گفته‌ام گزينه بعدي يا آلترناتيو عدم احيا براي هر دو طرف سنگين است و هيچکدام از دو طرف نمي‌خواهد فعلا وارد آن فاز شود. از طرف ديگر سپتامبر اجلاس آژانس است و ايران نمي‌خواهد آژانس، گزارش تند منفي صادر کند. چون قطعنامه اين بار شوراي حکام مي‌تواند تند باشد اگر ايران با آژانس به يک جايي نرسد. چه برجام احيا شود و با طرفين به جايي برسد يا نرسد، مساله اختلاف ايران با آژانس اگر حل و فصل نشود و راهي پيدا نکنند، در اجلاس بعدي قطعنامه تندي عليه ايران خواهد بود. بنابراين ايران حواسش به اين موضوع هست و نمي‌خواهد آن قطعنامه صادر شود. اما در ديپلماسي آخرين جواب تقريبا وجود ندارد و ديپلماسي يعني هنر بازي با امکانات و ادامه ديپلماسي. اگر مناسبات ديپلماسي را قطع کنيد به معناي شکست ديپلماسي است. بنابراين خود مهلت دادن يعني قابل انعطاف بودن؛ يعني ايران پيشنهادات سازنده‌اي داشته که اميدوارکننده و شايسته بررسي است پس راهي باز مي‌کنند که دوباره بتوان مذاکرات را ادامه داد.