« ابتکار» ابعاد مختلف احتمال آزادسازی واردات لوازم خانگی را بررسی کرد پایان انحصار؟

کیمیا نجفی
سیاوش غیبی‌پور درخصوص لغو ممنوعیت واردات می‌گوید: باید یک تعادل در مسئله واردات رعایت شود تا هم تولید سرکوب نشود و هم انحصار از بین برود.
طی سال‌های اخیر بارها در بخش‌های مختلف گلایه‌هایی نسبت به اعمال محدودیت در واردات برخی کالاها مطرح شده است. به عنوان نمونه سال 97 به دلیل از سرگیری تحریم‌های ایالت متحده آمریکا علیه اقتصاد ایران و مشکلات ارزی کشور، واردات بسیاری از کالا از جمله خودرو ممنوع اعلام شد که این مسئله با انتقاد و واکنش‌های بسیاری مواجه شد.
از ممنوعیت واردات لوازم خانگی گرفته تا مواد اولیه و خودرو با انتقادهای بسیاری روبه‌رو بود. به گفته کارشناسان ممنوعیت واردات، اقتصاد را با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌کند و سبب افزایش قاچاق، گرانی و انحصار فروشندگان و تولیدکنندگان می‌شود. فعالان اقتصادی معتقدند ممنوعیت‌های وارداتی نه تنها به بازار و تولید داخل کمکی نمی‌کند، بلکه فساد و قاچاق را افزایش می‌دهد.


واردات تا ابد نمی‌تواند ممنوع بماند
حال پس از مدت‌ها زمزمه لغو ممنوعیت واردات به گوش می‌رسد. سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه واردات کالاهایی که تولید بالا دارند و رقابت‌پذیر هستند، مثل لوازم خانگی، باید آزاد شود و این موضوع در دست بررسی است، گفت: بر اساس آیین نامه واردات خودرو که جزئیات آن به زودی اعلام می‌شود، سقف قیمت خودروهای وارداتی ۲۰ هزار دلار است.
بر اساس گزارشی از ایسنا امید قالیباف درباره نتیجه بررسی لغو ممنوعیت واردات چهار یا پنج کالا، گفته است: «واردات کالاهایی که تولید بالا دارند و رقابت‌پذیر هستند، مثل لوازم خانگی، باید آزاد شود و این موضوع در دست بررسی و در پروسه تصمیم‌گیری است. واردات تا ابد نمی‌تواند ممنوع بماند. خط قرمز این است که به تولید داخل ضربه نخورد. اما اگر واردات کالا منجر به بهبود کیفیت و قیمت بهتر شود، اقدام به لغو ممنوعیت واردات می‌کنیم.» وی با بیان اینکه آیین نامه واردات نهایی شده به زودی جزئیات آن اطلاع‌رسانی و واردات انجام می‌شود، اظهار کرد: «با کشورهای مختلف برای واردات رایزنی شده است. هدف‌گذاری واردات هم برای کم درآمدها است و دو سقف ۱۰ و ۲۰ هزار دلار تعیین شده است. بنابراین خودروی وارداتی بالای ۲۰ هزار دلار نخواهیم داشت. باید به این نکته توجه شود که خودروهای اقتصادی بی کیفیت و زشت نیستند، بلکه با کیفیت و مناسب هستند. ۵۰ درصد تقاضا در دنیا را خودروهای اقتصادی تشکیل می‌دهد و خودروسازانی که در اشل جهانی کار می‌کنند هم روی دهک ۱۰ برنامه‌ریزی نمی‌کنند.»
چراغ سبز دولت به پایان انحصار
سیاوش غیبی‌پور، تحلیلگر مسائل اقتصادی با اشاره به صحبت‌ها برای لغو ممنوعیت واردات به «ابتکار» گفت: به نظر می‌رسد دولت تصمیم دارد به انحصار در بسیاری از بخش‌ها پایان دهد. در گذشته شوروی سابق می‌خواست کالاها را از طریق تولید داخل تامین کند و تردد آزادی تجارت در آن زمان بسیار ضعیف بود. پس از متلاشی شدن این دوره و باز شدن درهای اقتصادی مشخص شد که انحصار به کیفیت‌، کارایی و بهره‌وری هیچ کمکی نکرده است. این نشان می‌دهد هر جا که محدودیت تجاری اعمال شود الزاما منجربه پیشرفت نخواهد شد.
وی ادامه داد: اکنون بحث آزادسازی واردات خودرو و لوازم خانگی مطرح شده است. در این دوبخش هر انحصاری که شکسته شود هم قیمت‌ها واقعی خواهد شد و هم فاصله قیمتی با کشورهای دیگر کمتر می‌شود. این در حالی است که وقتی پای کالای وارداتی به اقتصاد باز شود تولیدکنندگان داخلی تلاش می‌کنند تا پا به پای تولیدکنندگان خارجی رقابت کنند پس در نتیجه کیفیت کالاها افزایش می‌یابد.
این کارشناس اقتصادی افزود: در این میان باید گفت که واردات هم حد و اندازه‌ای دارد. اگر بگوییم همه چیز در هر اندازه‌ای وارد شود در آن صورت هم تولیدکننده داخلی فرصت بازسازی خود را نخواهد داشت. پس واردات باید تدریجی باشد به‌گونه‌ای که تعادل بازار حفظ شود.
غیبی‌پور با اشاره به شرایط بازار لوازم خانگی گفت: در بازار لوازم خانگی وقتی تجارت بسته باشد قیمت در داخل کاهش نمی‌یابد و تغییری در کیفیت هم ایجاد نمی‌شود. در این شرایط تولیدکنندگان انحصاری، حاکم بازار شده و مصرف‌کنندگان زیان می‌کنند. در این حوزه می‌توان گفت که تجارت خارجی می‌تواند قیمت تولید داخل را هم اصلاح کند. در صورت آزادسازی واردات لوازم خانگی هم قیمت‌ها شفاف می‌شود و هم با افزایش کیفیت رفاه مصرف‌کننده را به دنبال خواهد داشت.
وی تاکید کرد: به طور کلی نه باید توصیه کرد که درهای تجارت خارجی را ببندیم و به صورت بسته به تولید داخل اکتفا کنیم و نه باید توصیه کرد که آنقدر درهای واردات باز باشد که تولید داخلی سرکوب شود.
غیبی‌پور در پایان گفت: طی سال‌های گذشته درهای تجارت خارجی در مناطق آزاد باز بود این در حالی است که در مناطق آزاد باید درهای صادرات بدون قید و شرط باز ‌باشد اما در آنجا آنقدر واردات انجام شد که دیگر تولید و صنعت معنای خود را از دست داد. پس باید یک تعادل در مسئله واردات رعایت شود تا هم تولید سرکوب نشود و هم انحصار از بین برود.