ادامه اما و اگرها درباره ماجرای ابر ۵ کیلومتری گاز متان در جنوب تهران آدرس ناسا از محل تجمع گاز متان و اصرار شهرداری تهران به تکذیب!

صفحه رسمی «ناسا» با انتشار گزارشی از مناطق ابرانتشار گاز متان در کره زمین، نقطه‌ای در جنوب تهران را به عنوان یکی سه نقطه اصلی تولید این گاز آلاینده بسیار مخرب معرفی کرده است؛ جایی از تهران که «زباله‌های تولیدشده در شهر تهران، در آنجا انباشت و بازیافت می‌شود».
مجتمع پردازش و بازیافت زباله (پسماند) در اطراف فرودگاه امام، مدت‌هاست محل انتشار بوی نامطبوع است؛ به‌طوری‌که شدت بو به قدری است که مسافران فرودگاه در اتوبان تهران-قم، آن را احساس می‌کنند.
همچنین طی سه سال گذشته، در روز‌های سرد سال، «بوی نامطبوع» برای ساعاتی کل شهر تهران را در برمی‌گرفت که یکی از عوامل انتشار، همین انباشت زباله در جنوب پایتخت اعلام می‌شد، اما هیچ‌ وقت این پرونده به سرانجام نرسید.
ناسا محل تجمع گاز متان را از کجا پیدا کرد؟


«ناسا» اما در ماموریتی به نام «امیت» (EMIT) که با هدف بررسی منبع گردوغبار معدنی سطح زمین انجام می‌شود درحال نقشه‌برداری از شیوع مواد معدنی مهم در بیابان‌های غبارزای سیاره زمین است که می‌تواند درک دانشمندان را از اثرات غبار موجود بر آب و هوا را ارتقا دهد. اما امیت قابلیت مهم دیگری نیز دارد: تشخیص محل انتشار و ابرانتشار گاز متان که از گاز‌های گلخانه‌ای بسیار قوی (اثر تخریبی بسیار بالا بر لایه ازون و افزایش دمای سطح زمین) است.
براساس گزارشی که «ناسا» -اداره کل ملی هوانوردی و فضا در آمریکا- به تازگی منتشر کرده است، داده‌های امیت از زمان نصب در ایستگاه فضایی در ماه ژوئیه، بیش از ۵۰ ابرساطع‌کننده را در آسیای مرکزی، خاورمیانه و جنوب غربی آمریکا شناسایی کرده است. ابرساطع‌کننده‌ها، تاسیسات و تجهیزاتی هستند که در سطح بالایی متان منتشر می‌کنند و معمولا در بخش سوخت ها‌ی فسیلی، زباله یا کشاورزی فعالیت می‌کنند. کاهش انتشار متان برای محدود کردن گرمایش زمین بسیار کلیدی است.
در نقشه‌برداری ناسا، متان نور مادون قرمز را در الگویی منحصر به فرد جذب می‌کند و طیف‌سنج تصویربرداری امیت قادر است با دقت بالا آن را تشخیص دهد. در مقایسه با دی‌اکسید کربن، متان بخشی از گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی را تشکیل می‌دهد، اما براساس تخمین‌ها، در به دام انداختن گرما در جو زمین در طول ۲۰ سال پس از انتشار حدود ۸۰ درصد تاثیرگذارتر است. با این وجود، درحالی که دی‌اکسید کربن می‌تواند برای قرن‌ها باقی بماند، متان حدود یک دهه باقی می‌ماند؛ به این معنا که اگر انتشار آن کاهش یابد، اتمسفر در بازه زمانی مشابهی پاسخ می‌دهد و منجر به کندتر شدن گرمایش در کوتاه مدت می‌شود؛ بنابراین ناسا معتقد است که شناسایی منابع نقطه‌ای انتشار گسترده گاز متان می‌تواند گامی مهم در این فرآیند باشد.
در گزارش هواشناسی خبری از گاز متان نیست
این شرایط در حالی است که شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در حالی هوای دیروز پایتخت را با شاخص آلاینده‌های بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس اعلام کرد که دو روز بعد از انتشار گزارش اداره کل هوانوردی و فضایی امریکا NASA درباره شناسایی ابر ۵ کیلومتری متان در آسمان جنوب تهران، در گزارش این واحد تخصصی وابسته به شهرداری تهران، هیچ اشاره‌ای درباره آلاینده متان CH۴ به عنوان یکی از آلاینده‌های هوای مناطقی از پایتخت وجود نداشت.
در گزارش تفکیکی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران برای روز جمعه ۶ آبان، اشاره شده بود که شاخص کیفیت هوا بابت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس بوده و آلاینده‌های مورد بررسی در ۳۵ ایستگاه پایتخت هم شامل مونوکسید کربن CO، ازن O۳، دی‌اکسید نیتروژن NO۲، دی‌اکسید گوگرد SO۲، ذرات با قطر کمتر از ۲.۵ PM و ذرات با قطر کمتر از ۱۰ PM بود، اما در این فهرست هیچ خبری از میزان گاز متان CH۴ (این گاز گلخانه‌ای با قدرت مخرب ۸۰ برابر بیشتر از دی‌اکسیدکربن در طول ۲۰ سال) نبود.
روز چهارشنبه نیز خبرگزاری یورونیوز در گزارشی به نقل از اداره کل هوانوردی و فضایی امریکا خبر داد که محققان ناسا، ظرف ۵ ماه گذشته و به دنبال نصب طیف سنج تصویربرداری (EMIT) در ایستگاه فضایی بین‌المللی با قابلیت تشخیص گاز‌های گلخانه‌ای از جمله متان و دی‌اکسیدکربن، موفق به شناسایی ۵۰ ابر ساطع‌کننده متان در چند منطقه جهان از جمله آسیای مرکزی (ترکمنستان) خاورمیانه و جنوب غربی ایالات متحده (حوزه پرمین، جنوب شرقی نیومکزیکو و یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان) شده‌اند که به استناد تصاویر ثبت شده توسط این طیف‌سنج، یکی از این کانون‌ها شامل ابری از گاز متان به طول ۵ کیلومتر، در آسمان جنوب تهران و بر بالای یک مجتمع دپوی زباله شناسایی شده و طبق تصاویر به دست آمده، این ابر ۵ کیلومتری در هر ساعت حدود ۸۵۰۰ کیلوگرم متان به هوا می‌فرستد.
تنها مرکز وسیع دپوی زباله در جنوب تهران با مختصاتی که مورد اشاره گزارش ناساست، سایت آرادکوه و متعلق به شهرداری تهران است که به گفته مسوولان شهری، از ۶۰ سال قبل به دفع و دفن زباله روزانه شهروندان تهرانی اختصاص یافته و به دلیل حجم بالای دفع و دفن، حداکثر تا ۱۰ سال آینده باید این سایت تعطیل شود، چون ظرفیت بسیاری از بخش‌های آن رو به پایان است.
سازمان پسماند شهرداری تهران تکذیب کرد
اما به دنبال انتشار گزارش ناسا البته حسین حیدریان، معاون پردازش و دفع سازمان پسماند شهرداری تهران در گفتگو با یک پایگاه خبری با تکذیب ایجاد ابر متان به دلیل دپوی زباله در جنوب تهران گفت: «اگر دپوی زباله عامل ایجاد ابر متان بود باید در طول ۶۰ سال گذشته هم دیده می‌شد در حالی که تراکم این گاز همیشه زیر ۵ درصد بوده و ابری در این میزان تراکم ایجاد نمی‌شود.
در حال حاضر بیشتر زباله‌هایی که به آرادکوه می‌رسد پردازش می‌شود و بخش آلی زباله را به صورت هوازی تبدیل به دی‌اکسیدکربن می‌کنیم. البته چون اطلاعات ناسا براساس تصاویر ماهواره‌ای است، ممکن است ابر مشاهده شده ابرمتان نباشد که این موضوع باید بررسی شود، اما قطعا مربوط به مجموعه آرادکوه نیست و فعالیت‌های این مجموعه چنین ابری را ایجاد نکرده است.»
تکذیب شهرداری تهران درباره ارتباط دپوی زباله‌ها با انتشار گاز متان در حالی است که سال گذشته و در اولین هفته آبان‌ماه، علی سلاجقه؛ رییس سازمان حفاظت محیط زیست در بازدید از سایت ۱۲۰۰ هکتاری آرادکوه که بزرگ‌ترین سایت بازیافت زباله خاورمیانه محسوب می‌شود اعلام کرد روزانه ۵۲۰۰ تن زباله با ۶۴ درصد رطوبت از سراسر تهران وارد سایت آرادکوه می‌شود.
مدیرعامل سازمان پسماند گفت منتظر گزارش مکتوب است
همچنین در ادامه نیز مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تهران در واکنش به خبر منتشر شده مبنی بر تشکیل ابر پنج کیلومتری گاز متان در جنوب تهران گفت: هنوز گزارش مکتوبی از سوی نهادهای بالادستی محیط زیست در خصوص صحت این خبر نداشته‌ایم.
زیزی در حاشیه مراسم بهره‌برداری از نخستین مرکز MRF تهران در جمع خبرنگاران در خصوص انتشار خبری مبنی بر تشکیل ابر پنج کیلومتری گاز متان در جنوب تهران که ادعا می‌شود از سوی ناسا منتشر شده، تصریح کرد: این موضوع صرفا در حد یک گزارش خبری منتشر شده و پرسش ما از دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران و محیط زیست تهران با این پاسخ مواجه شد که هنوز به صورت مکتوب از دستگاه‌های بالادستی در این خصوص چیزی منتشر نشده و این مسئله تنها در حد یک خبر است که نیاز به بررسی دارد.
وی افزود: ما اقدامی که در کهریزک موجب تولید گاز متان شود انجام نداده‌ایم. البته بحث پسماند تر در مجموعه آرادکوه وجود دارد که هوادهی برای آن انجام می‌شود؛ اما اقدامی که گاز متان در این مجموعه تولید کند ما نداشته‌ایم.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تهران ادامه داد: محل‌های مختلفی در کهریزک وجود دارد که می‌تواند در این مسئله عامل باشد. البته اگر اصل موضوع تایید شود ولی هنوز گزارشی در این خصوص به صورت مکتوب نداشته‌ایم.
عزیزی درخصوص انتشار بوی نامطبوع در اطراف مجموعه آرادکوه نیز گفت: ظرف یک سال گذشته گزارشی در این خصوص نداشته‌ایم. اقدامات موثری در این راستا انجام شده ولی اگر ادعا کنیم به صورت کلی بو وجود ندارد، نادرست است. ما مدیریت پسماند را در این مجموعه انجام می‌دهیم به شکلی که نیمی از زباله‌های ورودی دفن می‌شود بخشی تفکیک و بخشی نیز برای زباله سوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
متان چیست؟
متان، ترکیبی از کربن و هیدروژن، عنصر اصلی گاز طبیعی مورد استفاده در منازل و مصارف صنعتی است که نوعی از گاز‌های گلخانه‌ای محسوب می‌شود و علاوه بر سوخت‌های فسیلی، مصرف کود حیوانی در بخش کشاورزی، بخارات حاصل از تجزیه لاشه جانداران، دفن و دفع پساب خانگی و صنعتی تصفیه نشده هم از کانون‌های تولید این گاز گلخانه‌ای است.
سازمان جهانی هواشناسی، در آخرین گزارش خود هشدار داد که در سال ۲۰۲۱، میزان انتشار دی‌اکسیدکربن، متان و نیتروز اکسید NO۲ که از گاز‌های گلخانه‌ای مخرب به شمار می‌روند، به بالاترین حد خود از سال ۱۹۸۴ تاکنون رسیده است.