یارانه نقدی در برابر دلار زانو زد

آرمان امروز: مجتبي کاوه –  از زماني که احمدي نژاد يارانه نقدي 45هزار و 500 توماني را وارد عرصه اقتصادي کشور کرد بيش از 12 سال مي گذرد اما آنچه او به عنوان طرح هدفمندي يارانه ها به اجرا درآورد طي اين سال ها، با وجود به روز رساني هايي که دولت هاي بعد در آن ايجاد کردند، تغيير قابل توجهي در وضعيت معيشتي اقشار هدف ايجاد نکرده است. بررسي ضريب جيني به عنوان يکي از شاخص هاي مهمي که بهبود معيشت اقشار آسيب پذير و کاهش فاصله آنها با دهک هاي بهره مند را نشان مي دهد، حکايت از آن دارد که طي 8 سال دولت روحاني ضريب جيني همواره افزايشي بوده و در دولت سيزدهم نيز با اين که اميدهاي فراواني به کاهش ضريب جيني مي رفت اين شاخص همچنان ميل به صعود دارد. اين اتفاقات در حالي روي داده که دولت هاي بعد از احمدي نژاد يارانه هاي نقدي ديگري هم علاوه بر يارانه نقدي 45 هزار و 500 توماني به اقشار کم درآمد، دستمزد بگيران، بازنشستگان و قشرهاي تحت حمايت سازمان بهزيستي و کميته امداد پرداخت کرده اند.
سقوط آزاد ارزش يارانه احمدي نژاد در 12 سال
يارانه اي که احمدي نژاد به بيش از 78 ميليون ايراني پرداخت مي‌کرد در آن مقطع زماني که دلار به طور ميانگين 1200 تومان قيمت داشت حدود 37 دلار مي ارزيد. در پايان دوره احمدي نژاد هم که دور اول تشديد تحريم را شاهد بوديم و دلار تا 3500 تومان صعود کرده بود ، يارانه نقدي 45 هزار و 500 توماني با حدود 13 دلار برابري مي کرد. اين يارانه که در حال حاضر نيز به حدود 70 ميليون نفر پرداخت مي شود با جهش هاي اخير دلار و عبور آن از مرز 35 هزار تومان با يک اسکناس يک دلاري و 3 سکه 1 سنتي برابر شده است! سقوط  بيش از 27 برابري ارزش پول ملي در 12 سال دلايل متعددي داشته اما خروجي آن در بحث يارانه ها روشن است؛ يارانه نقدي در برابر دلار زانو زده است.
ذوب شدن يارانه روحاني و رئيسي در کوره دلار


آمارهاي يارانه اي مي گويد در دوره 8 ساله  90 تا 98 که تنها يک نوع يارانه نقدي به حساب افراد واريز مي‌شد، کل مبلغي که دولت در سال ‌بايد به يارانه بگيران بيش از 78 ميليون نفري پرداخت مي کرد حدود 42 هزار ميليارد تومان بود. پس از افزايش قيمت بنزين از 1000 تومان به 3000 تومان در سال 98، دولت روحاني 60 ميليون نفر از 78 ميليون نفر يارانه‌بگير را واجد دريافت يارانه معيشتي تشخيص داد که اين تشخيص با اعتراض هاي فراواني از سوي حذف شدگان روبرو شد اما اين اعتراض ها راه به جايي نبرد.  دولت روحاني يارانه هايي براي جبران گراني بنزين در نظر گرفت که براي خانوار يک نفره 55 هزار، دو نفره 103 هزار، سه نفره 138 هزار، چهار نفره 172 هزار و پنج نفره و بالاتر 205 هزار تومان در هر ماه پرداخت مي شود. بنابراين طي دو سال پاياني دولت روحاني رقم کل يارانه پرداختي به حساب افراد افزايش يافت و دولت نيز ميزان پرداخت يارانه‌هايش را به 70 هزار ميليارد تومان در سال رساند.  دولت سيزدهم نيز با حذف ارز 4200توماني و اصلاح نظام يارانه اي کالاهاي اساسي ، يارانه اي به يارانه هاي قبل افزود که براي هر نفر از خانوارهاي دهک‌هاي اول تا سوم 400 هزار تومان و براي هر نفر از خانوارهاي دهک‌هاي چهارم تا نهم، 300 هزار تومان است. اين يارانه ها زماني وضع شدند که دلار 25 هزارتومان ارزش داشت و يارانه 300 هزار توماني با 12 دلار و يارانه 400 هزار توماني با 16دلار قابل معاوضه بودند.
اين درحاليست که ارزش يارانه هاي مذکور هم در برابر دلار 35هزار توماني به شدت نزول کرده است به صورتي که يارانه 172 هزار توماني خانوار 4 نفره اکنون 4 دلار مي ارزد و يارانه هاي 300 و 400 هزار توماني هم اين روزها با 8 و نيم دلار و 11 و نيم دلار برابري مي‌کند.
لطفا به دوره کوپن برگرديد!
با اين اوصاف به نظر مي رسد سياست هايي که يارانه نقدي را بهترين راهکار براي رنگين کردن سفره اقشار آسيب پذير مي دانست در برابر افزايش تورم و جهش نرخ دلار کاري از پيش نبرده و شايد بهتر باشد هر چه زودتر به دوران کوپن برگرديم. البته خبرها حکايت از آن دارد که طرح کالابرگ آنچنان هم اولويت ندارد و دولتمردان به ادامه همين سياست شکست خورده يارانه نقدي در سال آينده چشم دارند. شاهد مثال آن که رييس سازمان برنامه و بودجه اخيرا گفته است به احتمال زياد همين ميزان يارانه براي سال آينده ادامه داشته باشد.«مسعود ميرکاظمي» رييس سازمان برنامه و بودجه در رابطه با تصميم گيري براي ادامه دار بودن پرداخت يارانه 400 هزار توماني و يا ارائه کالابرگ در لايحه بودجه 1402 گفت: هنوز به اين مرحله نرسيده ايم. فعلا کار بر روي منابع و مصارف در حال انجام است. بايد درآمد‌ها و منابع و حقوق‌ها و ... مشخص شود. بحث يارانه‌ها در تبصره 14 مورد بررسي قرار ميگيرد و هنوز به اين مرحله نرسيده ايم. وي در ادامه گفت: ولي احتمال زياد همين ميزان يارانه براي سال آينده ادامه داشته باشد. رييس سازمان برنامه و بودجه در پاسخ به اين سوال که احتمال دارد در لايحه بودجه 1402 کالابرگ منتفي شود و يارانه نقدي 400 هزار توماني ادامه دارد شود گفت: بر روي سامانه بايد کار شود و سامانه آمادگي پيدا کند و به شکل نمونه در يک استان و يا شهري اجرايي شود، اگر موفقيت آميز باشد و مردم استقبال کنند حتما در لايحه بودجه 1402 لحاظ خواهد شد.