عقب‌نشینی رئیس کل از اصلاح نرخ سود
گروه اقتصاد کلان: در شرایطی که بسیاری از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در نشست خبری اخیر خود افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی را برداشت کردند اما روز گذشته علی صالح آبادی افزایش 5 درصدی سود بانکی را صراحتا رد کرد. به گزارش «تجارت»، کارشناسان بر این باورند که در شرایطی که اقتصاد با تورم دو رقمی بالا روبرو هستند بانک مرکزی نباید نرخ سود بانکی را به شکل دستوری پایین نگه دارد و نرخ سود باید با نرخ تورم هماهنگی داشته باشد تا انگیزه برای سپرده‌گذاران ایجاد شود. روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی گفته بود:«معتقد به اصلاح نرخ سود بانکی هستیم اما این موضوع منوط به تصمیم گیری در شورای پول و اعتبار است که پیگیر آن هستیم.» اما بسیاری اظهارات جدید او را عقب نشینی از وعده اصلاح نرخ سود بانکی تعبیر می‌کنند. صالح آبادی در سخنان جدید خود گفته است «فعلا هیچ نرخی برای سود سپرده تعیین نشده است.» این اظهارات رئیس کل بانک مرکزی نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد که فعلا نباید برای اصلاح و تغییر سود بانکی انتظاری داشت و روال پیشین ادامه خواهد داشد.
یک معضل تاریخی
مسائل نظام بانکی، فهرست بلندبالایی است که حل آنها به تدبیر، اراده و البته منابع قابل اتکایی نیاز دارد اما یکی از مهم‌ترین این مسائل، چگونگی تعیین نرخ سود اعم از نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی است. چالش تعیین نرخ سود بانکی در کشور ما قدمتی طولانی دارد. با تسلط دولت بر بازارهای مختلف در ایران اعم از بازار کالا، سرمایه، کار و پول، دولتمردان در طول دهه‌های گذشته اصرار پایان‌ناپذیری بر کنترل نرخ‌ها داشته‌اند. دولت‌های مختلف در ایران با نحله‌های فکری متفاوت در دوران تلاطم بازارها تلاش کرده‌اند به شکل دستوری و سرکوب قیمت‌ها، بازار را آرام کنند.
شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل ازکارافتادن تعیین نرخ سود در قانون بانکداری بدون ربا و قوانین و مقررات پس از آن نادیده گرفتن رابطه مستقیم این نرخ با نرخ تورم است. قانون‌گذاران مجلس انقلابی سال‌های نخست انقلاب و ایده‌پردازان سال‌های بعد به دلایل مختلف از پذیرش رابطه نرخ سود با نرخ تورم سر باز زده‌اند و از آن چشم‌پوشی کرده‌اند. طبق آمارهای رسمی بانک مرکزی متوسط نرخ تورم در چند دهه گذشته در ایران رقمی معادل ۲۰ درصد بوده است. در یک محاسبه ساده می‌توان دریافت در چنین شرایطی تمامی کسانی که به هر دلیل تصمیم گرفته‌اند منابع خود را در بانک‌ها و در قالب سپرده‌های بانکی بلندمدت نگهداری کنند چنانچه نرخ سود سپرده‌گذاری آنها کمتر از نرخ تورم باشد به همان میزان متضرر شده‌اند به همین دلیل بخشی از تلاطم قیمتی بازارهای ارز، طلا، مسکن و خودرو در سال‌های گذشته به تعیین دستوری نرخ سود بازمی‌گردد، زیرا در میان این تعداد سپرده‌گذار که شمار آنها به میلیون‌ها نفر می‌رسد عده‌ای تسلیم این نرخ سود دستوری نشده‌اند و با سپرده‌های خرد و کلان برای حفظ ارزش پول خود به بازارهای یادشده هجوم آورده‌اند و سهم قابل توجهی در به هم ریختن بازارهای مختلف داشته‌اند. صرف‌نظر از تعدادی از این افراد که سفته‌بازان حرفه‌ای هستند، قاطبه این افراد را کسانی تشکیل می‌دهند که پس از سال‌ها زحمت، پس‌اندازی را برای خود دست‌وپا کرده‌اند و نمی‌توانند شاهد بر باد رفتن اندوخته‌های خود باشند.
اظهارات جدید صالح آبادی درباره نرخ سود
رئیس کل بانک مرکزی افزایش پنج درصدی نرخ سود بانکی را رد کرد و گفت: فعلا هیچ نرخی برای سود سپرده تعیین نشده است. به گزارش ایسنا، علی صالح‌آبادی در همایش تحول دیجیتال بانک و بیمه، اظهار کرد: در شرایط تحریم یکی از مواردی که آمریکا از آن استفاده می‌کند حکمرانی دلار است، این کشور به دلیل اشرافی که روی حکمرانی دلار دارد که اگر یک دلار در دنیا جابه‌جا شود، بر آن نظارت می‌کند و ما هم می‌خواهیم حکمرانی ریال را تقویت کنیم که هم نظارت بر آن آسان‌تر شود و هم جلوی پولشویی و فساد گرفته شود. وی ادامه داد: استفاده از هوش مصنوعی و قرارداده‌های هوشمند و زنجیره بلوک در شبکه بانکی به تحقق حکمرانی دیجیتالی ریال کمک می‌کند، همچنین سفته و برات الکترونیکی در شبکه بانکی به کار گرفته می‌شود.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: نیاز مشتری به فناوری‌های دیجیتال به معنای رهاشدگی نیست و باید با ابزارهای الکترونیکی در این خدمات نظارت شود. صالح‌آبادی با بیان اینکه استفاده از فناوری‌های دیجیتال موجب شده شعبه‌های بانکی کشور به ۲۰ هزار شعبه کاهش پیدا کند، گفت: روند کاهش شعبه‌ها همچنان ادامه دارد و ما دنبال این هستیم که مردم به این وضعیت عادت کنند.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ۹۰ درصد افراد بالای ۱۸ سال از فناوری‌های بانکی استفاده می‌کنند، گفت: در شبکه بانکی کشور ماهانه بیش از ۳.۵ میلیارد تراکنش انجام می‌شود و سطح دسترسی شبکه بانکی کشور به فناوری‌های دیجیتال ۹۹.۹۹ درصد است.
وی بیان کرد: شمولیت بانکی در حوزه تسهیلات دارای یک عقب‌ماندگی تاریخی است و باید از فناوری‌های دیجیتال در این زمینه هم استفاده بیشتر شود و در محیط آزمایشی بانک مرکزی موضوع لندتک‌ها دنبال می‌شود و همچنین مجوزهای بانک مرکزی در جهت نوآوری تسهیل می‌شود. رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: برای کنترل سود سپرده‌های بانکی و جلوگیری از خلق پول در شبکه بانکی هم از فناوری‌های دیجیتال استفاده می‌شود. بانک مرکزی برای تحول دیجیتال نقشه راه دارد و نیاز به زیرساخت‌ها و فناوری‌ها برای اجرای تحول دیجیتال در شبکه بانکی مشاهده می‌شود. او در جمع خبرنگاران نیز با اشاره به برنامه بانک مرکزی در خصوص افزایش نرخ سود سپرده بانکی، گفت: فعلا هیچ نرخ مشخص جدیدی برای سود سپرده تعیین نشده است.
بر این اساس فعلا نمی‌توان گمانه زنی‌ها مبنی بر افزایش پنج درصدی سود بانکی را تایید کرد. وی افزود: در خصوص افزایش سود سپرده و تسهیلات بایستی در شورای پول و اعتبار تصمیم گیری شود و اعداد مطرح شده در رسانه‌ها صرفا در حد شایعه است.
صالح‌آبادی بیان کرد: سیاست رسمی بانک مرکزی تقویت بازارهای رسمی است، امسال ۴۶ میلیارد دلار در سامانه نیما تامین ارز انجام شده در حالی که سال قبل حدود ۳۷ میلیارد دلار تامین ارز واردات در سامانه نیما صورت گرفته بود. به گفته وی، معاملات ارزی در کانال‌های تلگرامی عمق به شدت کمی داشته و در برخی موارد معاملات واقعی نیست.
همچنین برخی از این معاملات حالت قمار دارد. بر این اساس نیازهای ارزی در حوزه خدمات در بازار متشکل ارزی تامین خواهد شد.
