روزنامه ایران
1401/10/05
جهان عرب روی امریکا حساب باز نمی‌کند
عماد هلالات / در تمامی نظرسنجی‌های صورت گرفته در «مرکز مطالعات واشنگتن برای خاور نزدیک» این امر قابل مشاهده است که بیش از نیمی از مردم جهان عرب دیگر به طور واضح این گونه پاسخ می‌دهند که نمی‌توانند به امریکا تکیه کنند. همچنین با وجود فرایند عادی‌سازی روابط بین دولت‌های عربی با رژیم صهیونیستی شاهد ایجاد شکاف بین ملت‌ها و دولت‌های جهان عرب هستیم به گونه‌ای که مردم جهان عرب به صورت ویژه مخالف روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی هستند. از سویی دیگر بسیاری از کشورهای جهان عرب نسبت به ایران بی تفاوت هستند و عده بسیار کمی در مورد ایران نظر مثبت یا منفی دارند (بجز بحرین). این باعث میشود که در دوره جدید نسبت به کشورهای عربی نگاه ویژه‌تری از گذشته کرد و روابط فرهنگی و سیاسی را با این کشورها گسترش داد.نظرسنجی‌های صورت گرفته در امارات در مورد روسیه، چین و ایالات متحده
نظرسنجی جدید ویژه افکار عمومی در امارات متحده عربی که به سفارش مؤسسه واشنگتن و از 20 ژوئیه تا 11 اوت 2022 توسط یک شرکت تجاری منطقه‌ای انجام شد، نشان می‌دهد که شهروندان این کشور عربی همانند عربستان سعودی در حال حاضر چین را در صدر روابط خود می‌بینند. همچنین چین و روسیه را از نظر اهمیت برای کشورشان از ایالات متحده جلوتر می‌بینند. این نظرسنجی درست پس از شرکت پرزیدنت بایدن در نشست سران کشورهای عربی خلیج فارس در جده عربستان سعودی انجام شد. تنها 28 درصد از اماراتی‌ها انتظار داشتند که سفر او تأثیرات مثبتی بر منطقه داشته باشد.
روسیه، چین و اتحادیه اروپا از نظر اهمیت جلوتر از ایالات متحده یا هند
سؤال کلیدی این بود که: «برای کشورهای مختلف خارج از منطقه ما، صرفنظر از اینکه شما سیاست‌های آنها را چگونه می‌بینید، به نظر شما چقدر برای کشور ما روابط خوب با هر یک از آنها مهم است؟» روسیه (55 درصد) و چین (52 درصد) تقریباً در مقام اول، به عنوان بسیار مهم یا تا حدودی مهم، در رتبه اول قرار دارند. اتحادیه اروپا با 48 درصد در رتبه بعدی قرار دارد. ایالات متحده (44 درصد) و هند (42 درصد) پس از آنها قرار دارند. هند صدها هزار کارگر میهمان در امارات دارد. (شکل 4)
پس از پرسش‌های عمومی‌تر و خنثی‌تر، این نظرسنجی شامل یک سؤال بود که این سؤال را عمداً صریح مطرح می‌کرد: «این روزها نمی‌توانیم روی ایالات متحده حساب کنیم، بنابراین باید بیشتر به روسیه یا چین به عنوان شریک نگاه کنیم اکثریت (60 درصد) اماراتی‌ها - تقریباً همسو با همسایگان سعودی خود - اکنون با این ارزیابی موافق هستند. (شکل 1)
نگرش مردم بحرین نسبت به ایران، امریکا و رژیم صهیونیستی
نظرسنجی ویژه از شهروندان بحرینی که به سفارش مؤسسه واشنگتن و توسط یک شرکت تجاری منطقه‌ای مستقل از 17 ژوئیه تا 10 اوت 2022 انجام شد، یافته‌های قبلی را تأیید می‌کند که اکثریت شیعه این کشور کوچک به طور قابل توجهی بیشتر از هموطنان سنی خود برای روابط خوب با ایران ارزش قائل هستند. اما در مورد اکثر مسائل دیگر مورد نظرسنجی، از جمله روابط با ایالات متحده یا اسرائیل، این دو جامعه عموماً امروز چشم به چشم یکدیگر هستند.
دیدگاه‌ها در مورد ایران بر اساس فرقه متفاوت است، اما هر دو در توافق هسته‌ای جدید اختلاف دارند
در پاسخ به سؤالی درباره روابط با سایر کشورها، تنها 17 درصد از سنی‌های بحرین می‌گویند که روابط خوب با تهران برای کشورشان مهم است. در مقابل، رقم مشابه برای شیعیان بحرینی 42 درصد است که به مراتب بالاترین میزان در میان جوامع عرب خلیج فارس است که در سال‌های اخیر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با این حال، در مورد توافق هسته‌ای احیا شده با ایران، این شکاف فرقه‌ای به طور قابل توجهی کمتر آشکار است. در میان اهل سنت، 40 درصد این را یک تحول مثبت می‌دانند. در میان شیعیان، این رقم به طور متوسط به 51 درصد افزایش می‌یابد. (شکل 2)
دیدگاه‌های متفاوت درباره اسرائیلی‌ها
بحرین به همراه امارات متحده عربی، مراکش و سودان یکی از امضاکنندگان اصلی توافقنامه ابراهام بودند که دو سال پیش روابط رسمی خود را با اسرائیل آغاز کردند. امروز، 37 درصد از مردم بحرین موافق توافق هستند، اما 60 درصد، با این ادعا موافق نیستند: «افرادی که می‌خواهند با اسرائیلی‌ها ارتباط تجاری یا ورزشی داشته باشند، باید اجازه داشته باشند که این کار را انجام دهند» درخصوص این توافقنامه‌ها، تنها 23 درصد از بحرینی‌ها می‌گویند که تأثیر مثبتی بر منطقه آنها دارد. (شکل 3)
این ارقام بسیار شبیه به آنهایی است که در امارات متحده عربی و عربستان سعودی در نزدیکی آن نظرسنجی شده و در طول سال گذشته تغییرات بسیار کمی داشته است. شگفت‌آورتر اینکه در بحرین و در دو کشور دیگر خلیج فارس، تفاوت بسیار کمی بین سنی‌ها و شیعیان، یا بین نسل جوان‌تر و قدیمی‌تر، در پاسخ به این پرسش‌های بحث‌برانگیز وجود دارد.
نگاه مصری‌ها به قدرت‌های بزرگ
هنگام سنجش اهمیت حفظ روابط خوب با کشورهای خارجی خارج از منطقه «صرفنظر از اینکه شما در مورد سیاست‌های آنها چه فکر می‌کنید»، چین در رتبه اول قرار گرفت و 64 درصد گفتند که این روابط «بسیار» یا «تا حدودی» مهم است و پس از آن ایالات متحده در رده دوم قرار دارد (58 درصد)، روسیه (52 درصد) و اتحادیه اروپا (46 درصد). تنها یک‌سوم برای روابط با هند ارزش قائل بودند، زیرا می‌دانستند هند اخیراً به یکی از صادرکنندگان اصلی گندم به مصر در زمینه کمبود گندم ناشی از جنگ در اوکراین تبدیل شده است.
پس از مطالعه، ابهام در دیدگاه‌ها در مورد روابط با ایالات متحده نیز به وجود آمد. تقریباً نیمی از مصری‌ها (47 درصد) با بیان صریح جمله زیر موافق بودند: «این روزها نمی‌توانیم به ایالات متحده تکیه کنیم، بنابراین باید به روسیه یا چین به عنوان شریک نگاه کنیم.» این نرخ در مقایسه با 37 درصد ثبت شده هنگام پرسیدن این سؤال در نوامبر 2021، ده درصد افزایش یافت. هنگامی که به طور خاص در مورد دیدار بایدن از منطقه پرسیده شد، تنها یک‌چهارم مصری‌ها این دیدار را تا حدودی مثبت ارزیابی کردند. در مورد روابط با رژیم صهیونیستی 82 درصد مصری‌ها آن را غیر مفید برای مصر می‌دانند و نگاه منفی نسبت به رژیم صهیونیستی دارند.
این نظرسنجی‌ها توسط «مرکز مطالعات واشنگتن برای خاورنزدیک» اجرا شده است و فارغ از اینکه می‌توان به آن اعتماد کرد یا خیر، دیدگاه بسیار جالبی را در مورد ملت‌های جهان عرب نسبت به امریکا، روسیه و چین و همچنین رژیم صهیونیستی می‌دهد.
اکثر ملت‌های جهان عرب با واژه اینکه نمی‌توان به امریکا تکیه کرد موافق هستند، امری که نشان دهنده افول هژمونی امریکا در میان مردم جهان عرب است.
این نظرسنجی‌ها نشان داد که مسأله فلسطین همچنان به عنوان مسأله مادر در بین جهان عرب و مسلمانان مشاهده میشود و به رغم عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با این رژیم، ملت‌های این کشورها مخالف روابط با رژیم صهیونیستی هستند. امارات، عربستان و بحرین نمونه بارز این نظرسنجی می‌باشند.
