روزنامه آرمان ملی
1401/10/07
باید مراقب قطعنامه احتمالی آژانس بود
آرمان ملی- احسان انصاری: «اگر برجام به هر دلیلی به نتیجه نرسد شرایط اقتصادی پیچیده‌تر خواهد شد. در شرایط کنونی کشوری که منابع عظیم گازی در اختیار دارد با مشکل گاز مواجه است که اتفاق تأمل برانگیزی است. این موضوع نشان می‌دهد که ما باید نوع نگاهمان را به مسائل منطقه و جهان تغییر بدهیم. ما باید این واقعیت را بپذیریم که برخی سیاست‌های خارجی که در گذشته در پیش گرفته‌ایم به نتیجه مورد دلخواه نرسیده است. این وضعیت هم در منطقه وجود دارد و هم در عرصه بین‌المللی. در چنین شرایطی عقلانیت سیاسی حکم می‌کند که ما باید نوع نگاهمان را به تحولات جهانی تغییر بدهیم. من فکر می‌کنم این اتفاق هرچه زودتر باید رخ بدهد.»؛ جملات بالا اظهارات دکتر علی بیگدلی، تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «آرمان ملی» درباره تحولات اخیر پیرامون برجام است. بیگدلی در این گفت‌وگو به مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی مذاکرات ایران و غرب می‌پردازد که در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید. اظهارات و مواضع مقامات آمريکا بيانگر اين است که تمايل اين کشور براي ادامه مذاکرات و احياي برجام نسبت به گذشته کاهش پيدا کرده است. اين در حالي است که وزير امور خارجه نسبت به آينده مذاکرات ابراز اميدواري کرده است. ارزيابي شما از مواضع مقامات ايران و آمريکا درباره آينده برجام چيست؟پنجره‌هاي برجام هنوز بسته نشده و نمي‌توان عنوان کرد برجام به پايان خود رسيده است. واقعيت اين است که اعتراضاتي که در ماه‌هاي گذشته در ايران رخ داد در سياست خارجي ايران تأثيرگذاشته است. اتفاقي که در اين مدت رخ داد اين بود که کشورهاي اروپايي و به خصوص آلمان مواضع تندي عليه ايران اتخاذ کرده‌اند و رويکرد ديگري را در پيش گرفته‌اند. اين موضوع در گذشته وجود نداشت و پس از اعتراضات در ايران به وجود آمد. به همين دليل مواضع کشورهاي اروپايي درباره اتفاقات داخلي ايران روي فضاي برجام تأثير گذاشته است. اين در حالي است که آمريکا با احتياط بيشتري نسبت به کشورهاي اروپايي به خصوص آلمان و فرانسه درباره برجام رفتار مي‌کند. اين موضوع نشان مي‌دهد که آمريکايي‌ها علاقه‌مند هستند که مذاکرات هسته‌اي دنبال شود. آمريکا تمايل ندارد در منطقه خاورميانه جنگي رخ بدهد. دليل اين موضوع نيز اين است که اگر اين اتفاق رخ بدهد مشکلات و چالش‌هاي زيادي براي آمريکا و کشورهاي اروپايي به وجود خواهد آمد. از سوي ديگر طرح موسوم به «ابراهيم» است که از سوي کشورهاي عربي و با حمايت کشورهاي غربي دنبال مي‌شود و به نظر مي‌رسد شرايط براي به رسميت شناختن اسرائيل توسط عربستان سعودي نيز در حال فراهم شدن است و اين اتفاق ممکن است در آينده رخ بدهد. آمريکا دوست ندارد اين موقعيت را از دست بدهد و به همين دليل هنوز همه پنجره‌هاي احياي برجام بسته نشده است. ايران نيز به دليل شرايط اقتصادي به احياي برجام نياز دارد. در نتيجه در شرايطي که ايران و آمريکا همچنان به ادامه مذاکرات تمايل دارند نمي‌توان عنوان کرد که برجام به پايان راه خود رسيده است. از نظر روابط بين‌الملل نيز هيچ کشوري در چنين شرايطي عنوان نمي‌کند که مذاکرات را قطع کرده يا به دنبال مذاکرات در آينده نيست. ايران و آمريکا نيز اين موضوع را اعلام نکرده‌اند. به همين دليل اين احتمال وجود دارد که با توجه به نيازي که طرفين به احياي برجام دارند در آينده مذاکرات از سر گرفته شود.
مذاکره‌کنندگان تيم فعلي مي‌گفتند که تلاش خواهند کرد امتيازات بيشتري نسبت به برجام دولت روحاني از غرب بگيرند. آيا در شرايط کنوني زمينه براي امتيازگيري بيشتر وجود دارد؟
در گذشته برخي درخواست‌ها خارج از قواعد و ضوابط برجام بود که يکي از آنها لغو تحريم‌هاي مرتبط با سپاه پاسداران بود که اين موضوع ارتباطي با تحريم‌هاي ذيل برجام نداشت. به همين دليل نيز ايران و مراکز تصميم‌گيري در ايران مواضع خود را اصلاح کردند. در شرايط کنوني آمريکا عنوان مي‌کند که حاضر است تحريم‌هايي که ذيل برجام است را لغو کند به شرط اينکه ايران به نقطه‌اي بازگردد که مورد نظر آمريکا و کشورهاي اروپايي است. موضوع ديگري که حائز اهميت است و احتمالا منجر به بستن قرارداد خواهد شد اين است که رئيس‌جمهور بعدي آمريکا که ممکن است از بين جمهوري خواهان باشد دوباره اقدام ترامپ براي خروج از برجام را تکرار نکند و از برجام خارج نشود. در شرايط کنوني ايران با دو رويکرد به ادامه مذاکرات نگاه مي‌کند. رويکرد نخست خوش‌بيني و اميدواري براي ادامه مذاکرات است و رويکرد دوم نيازي است که به احياي برجام و لغو تحريم‌ها براي اقناع افکار عمومي دارد. در شرايط کنوني نرخ ارز در کشور روند صعودي به خود گرفته است و به همين دليل ايران به دنبال اين است که با احياي برجام و لغو تحريم‌ها از اين روند جلوگيري کند. مسئولان به خوبي به اين نکته آگاهي دارند که آزاد شدن پول‌هاي بلوکه شده ايران مي‌تواند تا حدود زيادي در آرام کردن فضاي اقتصادي کشور و نرخ دلار و ارز تأثيرگذار باشد.
پس از وقوع اعتراضات در ايران کشورهاي غربي يک رويکرد حقوق بشري نسبت به ايران در پيش گرفته‌اند. اين موضوع به چه ميزان روي مذاکرات و روند احياي برجام سايه افکنده است؟
واقعيت اين است که کشورهاي غربي با وقوع اعتراضات در ايران که به دليل نارضايتي‌هاي انباشته شده رخ داد موضوع حقوق بشري را عليه ايران مطرح کردند. کشورهاي غربي مي‌توانستند در گذشته نيز اين رويکرد را در پيش بگيرند و اتفاق جديدي نبود که به تازگي رخ داد. در شرايط کنوني نيز به دليل اعتراضاتي که در داخل ايران رخ داد اين رويکرد را در پيش گرفتند تا فشارهاي بيشتري به ايران وارد کنند. اگر حقوق بشر را به عنوان يک ابزار عليه ايران قلمداد کنيم کشورهاي غربي هنوز به ديپلماسي و مذاکره باور دارند و فقط جمهوري اسلامي را به رسميت مي‌شناسند. در غير اين صورت سفارتخانه‌ها را در ايران مي‌بستند و سفراي خود را فرامي‌خواندند که تاکنون چنين اتفاقي رخ نداده است.
آيا رويکردي که دولت در پيش گرفته و ابزارهايي که براي احياي برجام در اختيار دارد براي احياي برجام کافي است؟آيا رويکرد دولت سيزدهم به سمتي است که بايد به فکر جايگزيني براي برجام بود؟
اگر واقع بينانه به موضوع نگاه کنيم نه دولت و نه وزارت امورخارجه تصميم گير نهايي درباره احياي برجام است و تصميمات در ساختار کلي نظام و مراکز اصلي تصميم‌گيري در نظام صورت مي‌گيرد. به همين دليل رويکردي که دولت و رئيس‌جمهور و وزارت امور خارجه در اين زمينه در پيش گرفته‌اند در اولويت‌هاي بعدي قرار مي‌گيرد. نکته مهم در اين زمينه اين است که مراکز تصميم‌گيري در ايران بايد تشخيص بدهند که يکي از دلايل التهابات و اعتراضات اخير به دليل تنگناهاي اقتصادي است. براي عبور از اين تنگناهاي اقتصادي نيز بايد فضاهاي جديدي در منطقه و در عرصه بين‌المللي به وجود بيايد. اين در حالي است که اگر مذاکرات هسته‌اي به نتيجه برسد و برجام احيا شود نيز همه مشکلات اقتصادي و داخلي ايران حل نخواهد شد و کساني که چنين باوري دارند اشتباه مي‌کنند. واقعيت اين است که تا زماني که ايران نوع نگاهش را به مسائل منطقه و جهان تغيير ندهد اين وضعيت وجود دارد. تنها در شرايطي که ايران نگاهش را نسبت به تحولات منطقه‌اي و جهاني تغيير ندهد نمي‌توان تغيير وضعيت کنوني اميدوار بود. برجام يک مسأله موقتي است که به پرونده هسته‌اي و تحريم‌هاي ايران ارتباط پيدا کرده است. اين در حالي است که آژانس نيز نسبت به وضعيت پرونده هسته‌اي ايران ابراز نگراني کرده است. آقاي گروسي بايد هر سه ماه يک بار به شوراي امنيت سازمان ملل گزارش بدهد. اگر ايران بخواهد به روند کنوني خود ادامه بدهد در نشست آينده آژانس که چهارمين نشست پس از سه نشست گذشته به شمار مي‌رود قطعا عليه ايران قطعنامه تنبيهي صادر خواهد شد و پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل ارسال خواهد شد.
اگر برجام به هر دليلي به نتيجه نرسد چه چشم‌اندازي پيش روي کشور مي‌بينيد؟
اگر برجام به هر دليلي به نتيجه نرسد شرايط اقتصادي پيچيده‌تر خواهد شد. در شرايط کنوني کشوري که منابع عظيم گازي در اختيار دارد با مشکل گاز مواجه است که اتفاق تأمل برانگيزي است. اين موضوع نشان مي‌دهد که ما بايد نوع نگاهمان را به مسائل منطقه و جهان تغيير بدهيم. ما بايد اين واقعيت را بپذيريم که برخي سياست‌هاي خارجي که در گذشته در پيش گرفته‌ايم به نتيجه مورد دلخواه نرسيده است. اين وضعيت هم در منطقه وجود دارد و هم در عرصه بين‌المللي. در چنين شرايطي عقلانيت سياسي حکم مي‌کند که ما بايد نوع نگاهمان را به تحولات جهاني تغيير بدهيم. من فکر مي‌کنم اين اتفاق هرچه زودتر بايد رخ بدهد. اگر اراده‌اي در اين زمينه مشاهده نمي‌شود شايد به دليل بي‌دقتي باشد. اين در حالي است که اگر برخي بي‌دقتي‌ها از بين نرود وبه همين روند خود ادامه بدهيم اين احتمال وجود دارد که در آينده با چالش‌هاي ديگري مواجه شويم.
سایر اخبار این روزنامه
باران هم هوا را نشست
«علی دایی» و حاشیه‌های غیرفوتبالی!
«علی دایی» و حاشیه‌های غیرفوتبالی!
حق عقب‌گرد نداریم
حق عقب‌گرد نداریم
باید مراقب قطعنامه احتمالی آژانس بود
باید مراقب قطعنامه احتمالی آژانس بود
بازار کاغذ «سلطان»بردار نیست
معجزه خودروی آب‌سوز
آب که سربالا رود
نگاه‌های مختلف به احیای برجام
200 شهید در تهران ؛ 400 شهید در استان‌ها
کاری از اروپایی‌ها ساخته نیست
مردم با جان خود پای جبهه حق ایستاده‌اند
