روزنامه خراسان

هدر رفت؛ به اندازه همه ذخیره پشت سدها

گروه اجتماعی - کاهش 10 درصدی در مصرف آب بخش کشاورزی؛ هدف بسیار مهمی که رهبر معظم انقلاب نیز بار دیگر اخیرا بر آن تاکید کردند تا امیدوار باشیم تلاش‌ها برای اجرایی شدن برنامه‌های مرتبط با آن افزایش یابد. ما در گزارش پیشین در تاریخ ۲۳ بهمن (در صفحه اقتصاد)، از نگاه مسئولان و کارشناسان، یکی از راهکارهای مدیریت این حوزه را بررسی کردیم و امروز  در دومین گزارش به ابعاد دیگری از آن اشاره می‌کنیم. ارتقای بهره وری، واجب فراموش شده هرچند این روزها جای‌جای کشورمان را برف و باران فراگرفته و زمستانمان را پربرکت کرده، اما کم‌بارشی‌های چند سال اخیر، وضعیت قرمز دشت ها و منابع آبی زیرزمینی، تغییر اقلیم، گرمای زمین و صدها ترس و نگرانی دیگر داریم که وادارمان می‌کند به فکر آینده آبی کشور باشیم. انتقال آب از خلیج‌فارس و عمان به فلات مرکزی و سیستان و بلوچستان، حفر چاه‌های آب ژرف و تقویت دیپلماسی برای گرفتن حقابه‌های بین‌المللی‌مان، کارهای خوب و امیدبخشی است؛ اما آن‌چه شاید از همه این‌ها مهم‌تر و در دسترس‌تر است، صرفه‌جویی معقول و کاهش میزان مصرف آب در بخش های مختلف است که البته شاید بهتر باشد نامش را به جای صرفه‌جویی، ارتقای بهره‌وری بگذاریم تا به آن رویکرد منفی نداشته باشیم. توصیه رهبری چه بود؟ دیدار دهم بهمن‌ماه امسال کارآفرینان، تولیدکنندگان و دانش‌بنیان‌ها با رهبر معظم انقلاب، حاوی نکات مهمی بود که بخشی از آن به ارتقای بهره‌وری در کشور مربوط بود. یکی از توصیه‌های ایشان، در حوزه مصارف آب بود و در این باره گفتند: «... بنده یک وقتی چند سال قبل از این گفتم، که حدود 90 درصدِ آبِ کشور صرف کشاورزی می‌شود. [آب مصرفیِ] صنعت و مصارف خانگی و امثال این‌ها 10 درصدِ آبِ کشور است، 90 درصد مربوط به کشاورزی است. ما اگر بتوانیم از این 90 درصد، 10 درصد را صرفه‌جویی بکنیم، به قدر همه‌ آبی که امروز صرف صنعت و صرف شرب خانگی و بقیّه‌ مصارف می‌شود، آب بازیافت کرده‌ایم...». آمار جزئی میزان مصرف ها آن‌چه رهبر انقلاب درباره میزان مصرف آب مطرح کرده‌اند، مستند به گزارش‌های متعدد وزارت نیرو و کارشناسان است که تازه‌ترینش نیز آبان ماه امسال توسط وزارت نیرو منتشر شد و طبق آن «سهم حدود 90 درصدی (89.7 درصد) بخش کشاورزی در مصرف آب کشور همچنان برقرار است و در کنار آن، سهم بخش شرب حدود 8.2 درصد و سهم بخش صنعت حدود 2.1 درصد است». داده‌های مرکز آمار ایران درباره مصرف آب در سال 1400 هم چیزی نزدیک به همین اعداد است، با اندکی کم و زیاد. اولویت کاهش مصرف در بخش کشاورزی در این که فرسودگی شبکه توزیع آب شرب و مصرف بی‌رویه همه ما در بحران آبی موثر است و باید اصلاح شود شکی نیست، در این نیز که نباید با توسعه صنعت در فلات مرکزی و مناطق خشک، منابع آبی زیرزمینی را با خطر بیشتری مواجه کرد، تردیدی وجود ندارد، اما تفاوت میزان مصرف این دو بخش با بخش کشاورزی، آن‌قدر زیاد است که هر عقل سلیمی می‌پذیرد، حتما و قطعا باید کاهش سهم 90 درصدی آن را با جدیت دنبال کرد؛ آن هم وقتی که می‌دانیم بخشی از این مصرف، در واقع نه مصرف، که هدررفت است. میزان هدررفت چقدر است؟ اکو ایران در گزارش اخیر خود به استناد داده‌های مرکز آمار ایران نوشته است که: در سال 1400، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی کشور، 82  میلیارد مترمکعب آب بوده که این رقم باتوجه به میزان ضایعات زنجیره تامین در بخش کشاورزی نشان از هدررفت 23 میلیارد مترمکعب آب در این بخش می‌دهد. به تعبیر دیگر آبی که در بخش کشاورزی ما فقط در یک سال، هدر رفته است، حدود 1.5 میلیارد مترمکعب بیشتر از کل آبی است که هم‌اکنون پس از بارش‌های خوب اخیر، در پشت سدهای کشور ذخیره شده است (21میلیارد و 650 میلیون مترمکعب، حجم آب ذخیره پشت سدها، تا 23 بهمن 1401). می‌دانیم که خودکفا شدن در برخی محصولات غذایی، راهکاری جز افزایش سطح زیرکشت در کشور ندارد، می‌دانیم که نمی‌شود به سادگی روی آب مصرفی در میلیون‌ها هکتار زمین کشاورزی نظارت کرد و این را هم می‌دانیم که تغییر پیشه کشاورزان و شیوه تامین اقتصادی زندگی آن‌ها آسان نیست، اما این را هم می‌دانیم که بحران آب جدی است و روز به روز جدی‌تر خواهد شد.         نیازمند اجرای «الگوی کشت»، «تقویم زراعی» و ...  دکتر «حسین دهقانی سانیچ»، رئیس موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، در گفت و گو با خراسان می گوید: واقعیت این است که کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار سخت و زمان‌بر است؛ اما آن‌چه انجامش ساده‌تر است، قابل اندازه‌گیری است و دولت هم از آن حمایت می‌کند، ارتقای راندمان در بخش کشاورزی است که به طور طبیعی در کاهش مصرف آب هم تاثیر مستقیم خواهد داشت.  وی در ادامه می‌گوید: آن‌چه به عنوان آب مصرفی در بخش کشاورزی مطرح می شود مربوط به تبخیر و تعرق واقعی است که با آب کاربردی، آبیاری و برداشتی متفاوت است و نباید آن‌ها را با هم اشتباه گرفت.  به گفته دکتر دهقانی، ممکن است کاهش مصرف آب در سه بخش دیگر با نتایجی مانند کاهش مصرف برق و سایر هزینه‌ها منجر شود اما این‌که حتما به کاهش مصرف آب هم بینجامد قطعی نیست و نمی‌توان به تحقق آن اطمینان داشت، هرچند که تلاش برای انجامش بی نتیجه نیز نیست. رئیس موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی راهکارهایی را هم برای انجام این تلاش پیشنهاد می‌کند. به گفته او، طبق مطالعات و بررسی‌های انجام شده می‌توان با اقداماتی مانند «افزایش ماده آلی خاک»، «اجرای الگوی کشت»، «تدوین تقویم زراعی»، «کاهش تبخیر در مزارع» و «انتخاب مناسب ارقام و پایه های گیاهی»، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی را محقق کرد.    
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
واقع‌گرایی در سیاست خارجی چه می‌گوید؟ (شهروند) درباره یک ملاقات پنهان در یک مکان مخفی! (یادداشت روز) (کيهان) هم‌صدایی گروسی با رژیم صهیونیستی (تجارت) قبل از خشکیدن جوهر قطعنامه اقدام هسته‌ای می‌کنیم (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
«ChatGPT» همه فن حریف یا تسخیرگر جهان؟ «سنای آمریکا» علیه امیرکبیر نخستین پیمان شکنی واشنگتن در حق تهران درخواست مجدد توانگر از دولت برای رفع محدودیت های اینترنتی معمای رشد 77 درصدی بدهی شرکت های دولتی به نظام بانکی سفر به دنیای پروبیوتیک ها صحنه سازی برای دفن جنایت! مردم و آینده انقلاب و نظام فروش خاک بحرین به صهیونیست ها!  افت ۲۲ شاخص از ۲۸شاخص کسب و کاراستان هدر رفت؛ به اندازه همه ذخیره پشت سدها نسخه «غریب» برای مسائل امروزی