روزنامه جوان
1402/01/14
امیدآفرینی پیش‌نیاز پیشرفت ملی
توصیه به «امیدآفرینی» یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌های بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی بود. اهمیت این سخنان که در روز اول سال جدید بیان شد، از این جهت است که براساس سنت معمول در آغاز هر سال رهبر معظم انقلاب مهم‌ترین و کلان‌ترین مسائلی را که لازم است در طول سال آینده مورد توجه مردم و مسئولان قرار گیرد، بیان می‌دارند. بر همین اساس امیدآفرینی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که لازم است در سال پیش‌رو مورد توجه قرار گیرد. البته اگر به بیانات حضرت آیت الله خامنه‌ای در سال‌های قبل و حتی در اوایل انقلاب نیز نگاهی داشته باشیم، مسئله امیدآفرینی و مقابله با ایجاد یأس در مردم و مسئولان همواره مورد تأکید ایشان قرار گرفته و در زمان‌های مختلف بر ضرورت این امر تأکید داشته‌اند. ایشان در سال‌های گذشته به مناسبت‌های مختلف تلاش دشمنان برای ایجاد ناامیدی در کشور را برملا کرده و ضرورت ایجاد امید در میان مردم را مورد تأکید قرار داده‌اند. اول فروردین امسال رهبر معظم انقلاب ضمن برملا کردن تلاش‌های دشمن در جنگ ترکیبی علیه مردم ایران تبلیغات‌چی‌های خارجی و دنباله‌رو‌های آن‌ها در داخل را خناسانی معرفی فرمودند که وسوسه می‌کنند، حقایق را دگرگون نشان می‌دهند و هدفشان سست کردن اراده ملت است. ایشان هدف این تبلیغات چی‌ها را خاموش کردن امید‌ها اعلام کردند که می‌خواهند شعله امید را در دل جوانان ما خاموش کنند و جوانان را مأیوس کنند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یأس را به معنای بن‌بست دانستند و تأکید کردند که وقتی جوان از پیشرفت و آینده مأیوس شد، احساس بن‌بست می‌کند و از کسی که احساس بن‌بست، می‌کند، نمی‌شود توقع داشت درست کار کند.پیشرفت ملت‌ها با امید
امید یکی از پیش نیاز‌های مهم پیشرفت ملت‌ها محسوب میشود. می‌توان گفت که هر ملتی با دو نوع دشمن بیرونی و درونی روبه‌رو است. دشمن بیرونی، تمام عوامل فیزیکی هستند که مانع حرکت رو به جلوی یک ملت می‌شوند، از سختی‌های مسیر توسعه تا سنگ‌اندازی‌هایی که دشمنان یک ملت در این مسیر انجام می‌دهند در این چارچوب قرار می‌گیرند. از سوی دیگر دشمن درونی نیز وجود دارد که خطرناک‌تر از دشمن بیرونی محسوب میشود و آن زمانی است که یک ملت از ترس همان دشمنان بیرونی به نوعی دچار یأس‌شده و دست از تلاش بردارد تا دشمنان بیرونی بدون هیچ مقاومتی بر آن مسلط شوند.
مشخص است که هیچ پیشرفتی بدون سختی به دست نمی‌آید، اما زمانی که به ملت به عنوان یک ید واحد نگاه می‌کنیم هر زحمتی در برابر آن کوچک می‌نماید. از سوی دیگر قابل‌تصور است که دشمنان ملت‌ها نیز تمام تلاش خود را انجام دهند تا هر کدام از افراد این ملت را از سختی‌های مسیر پیشرفت و حرکت رو به جلو بترسانند و اجازه ندهند این ید واحد در برابر آن‌ها شکل بگیرد.
بر همین اساس است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی عیدانه خود در حرم مطهر رضوی تأکید داشتند که یک توصیه مهم من به همه کسانی که توانایی سخن گفتن با مردم را دارند و رسانه در اختیارشان است، چه در فضای مجازی، چه در مطبوعات و چه در صدا و سیما، امیدآفرینی است. ایشان با تأکید بر اینکه دشمن سعی می‌کند جوان‌های ما را ناامید کند، فرمودند: ما باید متقابلاً امیدآفرینی کنیم. مسائل امیدزا در کشور کم نیست؛ همین‌هایی که من گفتم و ۱۰ برابر این‌ها مطلب هست که همه موجب امید است و انسان را امیدوار می‌کند. همه موظفند امیدآفرینی کنند؛ این را جدی بگیرید. رهبر معظم انقلاب در ادامه بیانات خود برای پاسخ به سؤالی که ممکن است در خصوص مسئله امیدآفرینی ایجاد شود با تأکید براینکه امیدآفرینی، خودفریبی نیست، فرمودند: بعضی‌ها خیال می‌کنند امیدآفرینی پنهان کردن ضعف‌ها است، خودفریبی است؛ نه، ضعف‌ها هم باید بیان بشود، اشکالی ندارد، اما در کنار بیان ضعف‌ها باید امیدآفرینی هم بشود، آینده و افق روشن در مقابل چشم قرار بگیرد و نشان داده شود. ایشان در ادامه با تأکید براینکه وضع ما بحمدالله وضع خوبی است، ادامه دادند: ما امروز باید این آیه شریفه را در نظر بگیریم «وَ لا تَهِنوا»، سست نشوید، «وَ لا تَحزَنوا»، اندوهگین نشوید، «وَ اَنتُمُ الاَعلَون»، شما برترین هستید، «اِن کنتُم مُؤمِنین»؛ ایمان شما موجب علو شما است، موجب برتری شما است.
موهبت الهی
قرآن کریم امیدواری را موهبت الهی به مؤمنان می‌داند و با مقایسه میان مؤمنان و کفار می‌فرماید هم شما از طرف دشمن به رنج می‌افتید و هم دشمن از طرف شما به رنج می‌افتد و از این جهت مساوی هستید، اما برتری امیدبخش جبهه شما در مقابل دشمن این است که خدا به شما وعده پیروزی داده‌است، در حالی که همواره به جبهه مخالف شما وعده هلاکت و انقراض داده‌است.
امیرمؤمنان (ع) هم در خصوص موضوع امید با تأکید بر اینکه باید تمامی امید خود را به خدا متمرکز کرد و به احدی جز او امیدوار نشد، می‌فرمایند: به درستی که هیچ‌کس به غیر خدا امیدوار نشد، مگر اینکه ناامید و ناکام شد.
در روایتی دیگر از امیرالمؤمنین (ع) نیز آمده‌است که فرمودند: نسبت به آنچه امید نداری، امیدوارتر از آنچه به آن امید داری، باش، زیرا موسی بن عمران (ع) از شهر خارج شد تا برای امتش از خدا طلب آتش کند، خداوند با او سخن گفت و به عنوان رسالت مراجعت کرد. ملکه سبا نیز کافر از شهر خارج شد، ولی نزد سلمیان (ع) مسلمان شد و جادوگران فرعون برایش طلب عزت می‌کردند، ولی خودشان با ایمان بازگشتند.
اراده قوی با امید
مسئله امیدآفرینی و ضرورت امید داشتن در علم روانشناسی هم مورد تأکید قرار گرفته‌است. طبق یک نظریه معروف در روانشناسی، امید به معنای اراده برای رسیدن به هدف و تلاش برای موفقیت است. فردی که امید به آینده دارد، اراده‌ای قوی دارد و برای رسیدن به اهداف خود برنامه‌ریزی می‌کند. او در این راه نهایت تلاش خود را انجام می‌دهد. البته براساس دیدگاه روانشناسی، امید عناصری هم دارد: اول اینکه هدف، مهم‌ترین عنصر امید است و امید بدون هدف فایده‌ای ندارد. بعد اینکه مسیر‌های رسیدن به اهداف انتخاب می‌شوند و همچنین فردی که در این مسیر‌ها حرکت می‌کند به اهداف خود می‌رسد.
ممکن است برخی تصور کنند امید مانند خوش‌بینی است؛ در صورتی که تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. خوش‌بینی باعث داشتن حال خوب میشود، اما امید به آینده باعث عملی کردن فعالیت‌ها میشود. امید به آینده موجب میشود افراد انگیزه بیشتری برای انجام کار‌های مثبت و رسیدن به اهداف خود در زندگی داشته‌باشند. از سوی دیگر برخی از افراد نگران آینده خود هستند، زیرا نمی‌دانند در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. گاهی اوقات اتفاقات ناشناخته ممکن است به نظر بد باشند، اما در رسیدن به اهدافی که در زندگی داریم، کمک می‌کنند. امید به آینده موجب ذهن آگاهی میشود و کمک می‌کند تا از اتفاقات آینده نترسیم و برای آن‌ها آماده باشیم. امید به آینده موجب میشود تا موانع زندگی را به صورت موقعیت‌هایی برای پیشرفت ببینیم.
همه افراد در زندگی خود با شکست‌هایی روبه‌رو می‌شوند، اما اگر به آینده امید داشته‌باشند می‌توانند از هر مانعی برای پیشرفت و رسیدن به موفقیت استفاده کنند. افرادی که امید به آینده دارند از همه چالش‌هایی که روبه‌روی آن‌ها قرار می‌گیرد، استفاده می‌کنند تا به هدف مورد‌نظر خود برسند. زمانی که کار‌های این افراد به درستی پیش نمی‌رود، آن‌ها به دنبال راه‌حل‌هایی می‌گردند که پیشرفت کنند. افرادی که در زندگی امید به آینده ندارند با هر شکست در زندگی به راحتی دست از تلاش برمی‌دارند و افسرده می‌شوند.
همچنین امید موجب ایجاد حس خوب در افراد میشود. افرادی که امید به آینده دارند تنش و نگرانی کمتری در زندگی دارند. امید به افراد کمک می‌کند تا خوش‌بین باشند؛ جنبه‌های مثبت زندگی را ببینند و شادتر زندگی کنند. بیرون رفتن از نقطه امن زندگی دشوار است، اما زمانی که موفقیت به دست می‌آید، احساس شادی با خود به دنبال دارد. از سوی دیگر امید موجب میشود افراد کار‌هایی را که از انجام آن می‌ترسند، انجام دهند، حتی اگر بدانند که شکست می‌خورند.
حس امید بر بدن هم اثرگذار است
طبق تحقیقات، امید به زندگی حتی موجب ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی مثبت نیز میشود. ذهن افراد با جسم آن‌ها در ارتباط است و طبق یافته‌های محققان تغییر نگرش ذهنی موجب تغییر سطح هورمون‌های بدن میشود. امید به آینده می‌تواند درد را تسکین دهد و اثرات مثبتی بر اعمال فیزیولوژیکی بدن مانند تنفس، گردش خون و ضربان داشته باشد. ایمان و صبر از اجزای اصلی امید هستند و می‌توانند با آزاد کردن هورمون‌های اندروفین و انکفالین که اثری مانند مورفین دارند باعث کاهش درد شوند.
با توجه به همه این مسائل، لازم است که انسان امید به آینده را در خود ایجاد کند. روانشناسان برای ایجاد این توانایی راهکار‌هایی را پیشنهاد می‌دهند. اول اینکه باید توانایی‌های خود را باور داشت. برخی افراد امید به آینده ندارند؛ زیرا تصور می‌کنند توانایی رسیدن به اهداف خود را ندارند. در این شرایط بهتر است توانایی‌های خود را روی کاغذ یادداشت و برای داشتن آن ویژگی‌ها خود را تحسین کرد.
راهکار بعدی برقراری روابط حمایتی با افراد است، یعنی سعی کنیم با کسانی ارتباط برقرار کنیم که از ما برای رسیدن به اهدافمان حمایت و ما را تشویق کنند تا از توانایی‌های خود استفاده کنیم. برای این کار بهتر است به کار‌ها و رفتار‌های اطرافیان خود دقت کنیم و بفهمیم کدام فرد می‌تواند برای ما الگوی مناسبی باشد.
مسئله بعدی مشارکت در فعالیت‌های لذتبخش است: انجام کار‌های مورد علاقه، موجب ایجاد امید به آینده میشود؛ زیرا فرد می‌خواهد در آن کار‌ها موفق شود. اگر فعالیت‌های مورد علاقه خود را نمی‌دانیم، بهتر است فعالیت‌های جدید را امتحان کنیم. از سوی دیگر خود را در موقعیت‌های مختلف قرار دهیم؛ قرار گرفتن در موقعیت‌های ثابت و یکنواخت باعث ایجاد حس ناراحتی و افسردگی میشود،، اما قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که سخت و دشوار است به ما کمک می‌کند تا ناامید نباشیم. شرکت در فعالیت‌های هیجان‌انگیز موجب ایجاد امید برای رسیدن موفقیت میشود.
راهکار پایانی هم اینکه افکار و احساسات خود را یادداشت کنیم؛ یادداشت کردن افکار و احساسات موجب میشود دلیل ناامیدی خود را کشف و برای جلوگیری از آن تلاش کنیم. به گفته روانشناسان اگر این کار روزانه و قبل از خواب انجام شود، امید بیشتری برای رسیدن به اهداف ایجاد می‌کند.
سایر اخبار این روزنامه
تحول و نظام انقلابی
سال ۱۴۰۲ سال «مهار تورم و رشد تولید»
ماستمالی عمل شنیع!
«مهار تورم» امری ممکن و خلاصه همه مطالبات است
بایسته‌های تحقق مهار تورم و رشد تولید
تحول یعنی تقویت نقاط قوت و رفع نقاط معیوب
تحول مبتنی برتقویت بنیان‌های درونی
از نسل تو!
امیدآفرینی پیش‌نیاز پیشرفت ملی
«رشد تولید» می‌خواهید انباشت سرمایه را متوقف کنید
