روزنامه وطن امروز
1402/01/28
صدور رأی پرونده هواپیمای اوکراینی
گروه سیاسی: رای پرونده سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی پس از ۳ سال بررسی همه‌جانبه و برگزاری ۲۰ جلسه دادگاه صادر شد. طبق اعلام مرکز رسانه قوه قضائیه، پس از واقعه تلخ سقوط پرواز شماره پی‌اس۷۵۲ به مقصد کشور اوکراین در حوالی تهران در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۸ و درگذشت ۱۷۶ نفر از سرنشینان این هواپیما، رسیدگی قضایی همه‌جانبه به این پرونده بر اساس اصول صلاحیت سرزمینی، صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی و شخصی توسط سازمان قضایی نیرو‌های مسلح ایران آغاز شد. بررسی این پرونده یکی از مهم‌ترین، حساس‌ترین و پیچیده‌ترین فرآیند‌های قضایی چند سال اخیر کشور بوده است. از ابتدای وقوع حادثه، دادسرای نظامی بررسی‌های دقیق و همه‌جانبه را در چند مرحله آغاز و در نهایت، این پرونده با صدور قرار جلب دادرسی برای ۱۰ نفر و صدور کیفرخواست به شعبه دوم دادگاه نظامی یک تهران ارجاع شد. بعد از تشکیل ۲ جلسه از دادگاه، اولیای دم و وکلای آنها نسبت به برخی محتویات پرونده و کیفرخواست صادرشده ایراداتی را مطرح کردند که رئیس دادگاه در جهت حفظ حقوق اولیای دم، پرونده را با قرار رفع نقص به دادسرا اعاده کرد. سپس این پرونده مهم به گروه کارشناسان جدید ارجاع شد و آنها نیز بعد از بررسی‌های دقیق نظر نهایی خود را اعلام کردند و دور جدید جلسات دادگاه مجددا آغاز شد که ۱۸ جلسه (زمان تقریبی هر جلسه به طور متوسط ۵ ساعت) به طول انجامید. سرانجام پس از برگزاری مجموعا ۲۰ جلسه دادگاه که در آن در مجموع ۱۱۷ شاکی شکایت خود را ثبت کرده، ۵۵ نفر از شاکیان در جلسات دادگاه صحبت و قرائت لایحه داشتند و ۲۰ وکیل نیز به وکالت از شاکیان، شکایت و ادله مربوط را بیان کردند، شعبه دوم دادگاه نظامی یک تهران با توجه به تحقیقات مفصل انجام شده در دادسرا و دادگاه، اظهارات و گزارش‌های ضابطان نظامی و دادگستری، گزارش‌های پزشکی قانونی، نظریات علمی و تخصصی هیات‌های کارشناسی، تحقیقات بین‌المللی، اظهارات مطلعان و کارشناسان و شاکیان و دفاعیات متهمان، اقدام به صدور رای کرد. بر اساس دادنامه صادرشده، متهم ردیف اول به عنوان فرمانده سامانه دفاعی تور ام یک، به تصور اینکه ویژگی‌های هدف شبیه موشک کروز بوده، برخلاف دستور پست فرماندهی و بدون اخذ مجوز و مغایر دستورالعمل‌های مربوط اقدام به شلیک ۲ فروند موشک به سمت هواپیمای اوکراینی پرواز پی‌اس۷۵۲ کرده است. در شرح اتهامات متهم ردیف اول آمده است: براساس دستور عملیاتی مربوط، سامانه در حالت آتش‌محدود بوده و شلیک موشک بدون کسب اجازه از سوی پست فرماندهی، مجاز نبوده است و بر اساس اظهارات مسؤول میز پست فرماندهی، طی پیام هشداری به تمام مواضع پدافندی اعلام شده بود هیچ‌کس حق ندارد بدون هماهنگی فرماندهی اقدامی کند. همچنین وضعیت آماده‌باش ث ۳ اعلام‌شده، لزوما به معنی وضعیت قرمز در منطقه نبوده، تا آتش به اختیار بودن یا مجاز بودن شلیک در آن شرایط قابل پذیرش باشد. بنا بر اعلام ستاد کل نیرو‌های مسلح، فرمانده سامانه در صورت قطع لحظه‌ای ارتباط نیز برابر دستورالعمل قطع ارتباط باید در وضعیت انتظار و آتش قطع، قرار می‌گرفته است. جابه‌جایی مداوم سامانه در طول شب، بدون انجام هماهنگی لازم با پست فرماندهی، عدم اشراف کافی به مفاد دستورالعمل‌های پدافندی مربوط، عدم تنظیم ناوبری یا شمال‌یابی سامانه بعد از جابه‌جایی و خاموشی سامانه، اعلام آمادگی عملیاتی سامانه بدون تامین لایه‌های ارتباطی پایدار، ضعف و عدم تلاش موثر برای برقراری ارتباط با پست فرماندهی به منظور شناسایی هدف کشف شده قبل از شلیک اول و دوم و توجیه نکردن کارکنان عملیاتی سامانه به محیط پیرامونی و کریدور‌های هوایی، از دیگر اشتباهاتی است که درباره متهم ردیف اول این پرونده ذکر شده است. دادگاه با توجه به اینکه رفتار متهم ناشی از جهل به موضوع و تصور اشتباه از هدف کشف‌شده بوده و با اعتقاد به متخاصم و نزدیک‌شونده بودن هدف، به سوی آن شلیک کرده و قصد سرنگونی هواپیمای مسافری را نداشته، اتهامات انتسابی به متهم ردیف اول را وارد دانسته و بزهکاری وی را احراز کرده است. بر اساس رای صادره از سوی دادگاه، متهم ردیف اول پرونده به اتهام مباشرت در قتل شبه‌عمد سرنشینان هواپیمای اوکراینی مستند به مواد قانونی به تحمل ۳ سال حبس تعزیری محکوم شد. این متهم همچنین به دلیل لغو دستور ابلاغی و با توجه به گستردگی آثار و تبعات این اقدام به حداکثر مجازات (۱۰ سال حبس تعزیری) نیز محکوم شد. بر این اساس مجموع حکم حبس صادر شده درباره متهم ردیف اول (فرمانده سامانه دفاعی تور ام یک) ۱۳ سال حبس تعزیری است که اشد مجازات (۱۰ سال حبس) با احتساب ایام بازداشت قبلی قابل اجرا خواهد بود. متهم ردیف اول علاوه بر حبس به پرداخت دیه در حق اولیای دمی که مطالبه دیه داشته‌اند نیز محکوم و دادگاه برای این متهم مجازات تکمیلی نیز در نظر گرفته است. همچنین دادگاه بنا بر اتهامات مندرج در دادنامه و اشتباهات و قصور رقم‌‌خورده از سوی سایر متهمان این پرونده، متهمان ردیف دوم و سوم (پرسنل سامانه دفاعی تور ام یک) را به یک سال حبس، متهم ردیف چهارم (مسؤول میز سامانه‌های دفاعی تور ام یک) را به ۳ سال حبس، متهم ردیف پنجم (مسؤول پست فرماندهی سامانه دفاعی تور ام یک) را به ۳ سال حبس، متهم ردیف ششم پرونده (فرمانده وقت پایگاه پنجم پدافند هوایی تهران) را به ۲ سال حبس، متهم ردیف هفتم پرونده (افسر شیفت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران) را به ۲ سال حبس، متهم ردیف هشتم (فرمانده وقت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران) را به تحمل یک سال‌ونیم حبس، متهم ردیف نهم (فرمانده وقت منطقه پدافند هوایی تهران) را به تحمل یک سال حبس و متهم ردیف دهم (فرمانده وقت پدافند هوایی نیروی هوا و فضای سپاه) را به تحمل یک سال حبس محکوم کرد. دادگاه درباره متهمان ردیف دوم تا دهم علاوه بر مجازات‌های تعیینی، مجازات تتمیمی و تکمیلی نیز در نظر گرفته است. قابل ذکر است با توجه به درخواست برخی شاکیان از دادگاه، دادسرای نظامی مکلف شده است تحقیقات درباره این پرونده را ادامه دهد و نسبت به تعقیب مقصر یا مقصران احتمالی دیگر، اقدام قانونی را معمول کند. رای صادرشده در این پرونده بدوی است و طرفین می‌توانند به این رای اعتراض کنند و ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، فرصت برای اعتراض به آن وجود دارد. خاطرنشان میشود برای هر جان‌باخته این حادثه مبلغ ۱۵۰ هزار دلار یا معادل یورویی آن نیز به عنوان پرداخت‌های دلجویانه فارغ از رسیدگی‌های قضایی در نظر گرفته شده است که به خانواده این افراد تعلق می‌گیرد.
