روزنامه آرمان امروز
1402/01/28
ایران و چالش بحران محیط زیستی میانرودان
مهدی زارعایران با چالش منطقه ای تغییرات اقلیمی، از جمله خشکسالی‌های شدید مواجه است، که تولید محصولات کشاورزی را محدود می کند، درست در زمانی که قیمت جهانی غذا و ناامنی غذایی در حال افزایش است. در حالی که قیمت های بالاتر نفت، به دلیل بهبود تقاضای جهانی و جنگ در اوکراین، درآمدهای صادرات نفت را افزایش داده است، قیمت های بالاتر سایر کالاها، از جمله اقلام غذایی، به طور قابل توجهی هزینه واردات را افزایش داده است. این افزایش فشار بیشتری را بر منابع مالی دولت وارد می‌کند زیرا یارانه‌های مستقیم قیمت مواد غذایی حتی قبل از افزایش اخیر قیمت‌ها به 5 درصد تولید ناخالص داخلی می‌رسیدند. خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) از آسیب پذیرترین نقاط جهان در برابر تغییرات اقلیمی است.
پروژه جنوب شرقی آناتولی یکی از بزرگترین پروژه های توسعه حوزه رودخانه در جهان و بزرگترین پروژه توسعه واحد است که توسط ترکیه انجام شده است. این شامل 13 طرح آبیاری و برق آبی است که شامل ساخت 22 سد و 19 نیروگاه برق آبی در دجله و فرات است. انتظار می رود پس از تکمیل، تا 25 درصد برق کشور تامین شود. سوریه و عراق استدلال می کنند که در مورد این پروژه با آنها مشورت نشده است.
کارشناسان هشدار می دهند که امنیت غذایی پایین دست و منابع آب تحت تأثیر سدها و مخازن جدید تأثیر منفی خواهد گذاشت. ترکیه در دهه 1930 در زمان کمال آتاتورک بود که برای اولین بار از این فرصت استفاده کرد و پتانسیل منابع آبی این دو رودخانه را به شکل عمده ای توسعه داد. امید آتاتورک برای ادغام بهتر شرق آناتولی با بقیه ترکیه و ایجاد توسعه اقتصادی از طریق ساخت پروژه های آبیاری بود. این چشم انداز در قالب GAP در دهه 1960 شروع به تحقق یافت.
تحت رهبری سلیمان دمیرل، یک سیاستمدار محترم و مهندس آموزش دیده عمران . فراتر از برق، پروژه توسعه منطقه ای پیش بینی می شود که تا 200000 فرصت شغلی را هم در طول دوره ساخت و هم پس از راه اندازی همه زیرساخت ها ایجاد کند. برای بخش کشاورزی، انتظار می رود که GAP دو میلیون هکتار زمین جدید را تحت آبیاری قرار دهد و به طور بالقوه ترکیه را به صادرکننده کالاهای کشاورزی تبدیل کند. دولت اعلام کرده که به دنبال رسیدگی به مسائل آموزشی و نابرابری، از جمله سوادآموزی زنان و دختران است، با این امید که افزایش مشارکت در فعالیت‌های کارآفرینی به دنبال داشته باشد.
هم عراق و هم سوریه ادعا می‌کنند که بر اساس کنوانسیون استفاده مسیرهای آبی بین‌المللی فرامرزی و موافقت‌نامه‌های کمیته فنی مشترکی که در سال 1980 تأسیس شد، ترکیه باید قبل از توسعه چنین پروژه عظیمی که آب‌های دجله و فرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد به آنها اطلاع می‌داد.
آنها همچنین نگرانی‌هایی را درباره کاهش جریان ایجاد کرده‌اند که احتمالاً منجر به فرسایش خاک و افزایش سطح شوری در مناطقی که قبلاً آبیاری می‌شدند...
همانطور که پس از تکميل سد کاراکايا – آتاتورک – در سال 1992- مشاهده شد .پس از تخمين‌هايي که GAP مي‌تواند منجر به کاهش 40 درصدي در تخليه آب شود، سوريه به پ‌ک‌ک اجازه داد در دره بقاع در لبنان آموزش ببيند، اقامتي که از سال 1979 تا 1999 به مدت 20 سال به طول انجاميد. ترکيه استدلال مي کند که GAP به طور کلي به نفع منطقه خواهد بود - به عنوان مثال از سيل در مناطق پايين دست جلوگيري مي کند - و بهبود استانداردهاي زندگي با حذف نارضايتي هاي اقتصادي و ادغام بهتر منطقه در بازار گسترده تر همراه مي شود. تورگوت اوزال، رئيس‌جمهور سابق ترکيه - که خود کرد تبار بود - فعالانه از اين خط فکري حمايت‌کرد.
در چارچوب GAP، ارائه يک بند براي تامين آب اضافي بيش از 500 ميليارد متر مکعب در روز توافق شده، که هم تنش بين سوريه و ترکيه را کاهش مي دهد و هم تضمين مي کند که ساکنان مناطق متاثر از درگيري سوريه، نزديک حلب، منابع طبيعي براي شروع بازسازي پايگاه اقتصادي خود را در اختيار خواهند داشت.
سدهاي ترکيه در سراسر فرات و دجله جريان آب را به عراق و سوريه و بنابراين به اروند رود ( شط العرب درعراق) رودخانه اي به طول 200 کيلومتر که با ايران و عراق هم مرز است کاهش مي دهد. تالاب شادگان نيز در اثر ته نشين شدن مقادير زيادي دوده آسيب جدي ديده است. نيروهاي در حال عقب نشيني صدام حسين در جنگ اول خليج فارس ، چاه هاي نفت کويت را در سال 1991 به آتش کشيدند. اما دهه‌ها سياست‌هاي داخلي، پيامدهاي عوامل خارجي را تشديد کرده و در تخريب بافت طبيعي خوزستان مؤثر بوده است. ايران رتبه دوم ذخاير گاز طبيعي و چهارمين ذخاير اثبات شده نفت خام را در جهان دارد. خاستگاه بسياري از اين ذخاير و محل کشف اولين ذخاير هيدروکربوري ايران استان خوزستان است. فعاليت اقتصادي و بخش مهمي از درآمدهاي ارزي دولت همچنان به درآمدهاي نفتي متکي است . اکنون برنامه توسعه پنج ساله هفتم در دست تهيه است. برنامه قبلي شامل سه محور توسعه اقتصاد مقاومتي، پيشرفت در علم و فناوري و ارتقاي تعالي فرهنگي بود. در برنامه بعدي تاکيد بر مساله بحران محيط زيستي از الزامات مهم توسعه آينده ايران است.
اثر هاي مخرب تغييرات اقليمي بر منابع آب و سامانه هاي توليد غذا در منطقه زمينه ساز پرورش تروريسم و افراط گرايي خشونت آميز است. هيچ کشوري در منطقه ما در امان نخواهد ماند. کشورهاي ثروتمند خليج فارس طي 50 سال آينده با بحران هاي بيشتر محيط زيستي مواجه خواهند شد. در کشور ها و مناطق پيرامون خليج فارس ميانگين دماي هوا با سرعتي دو تا هفت برابر سريعتر از رشد ميانگين جهاني افزايش مي يابد.
سامانه هاي توليد هاي توليد آب و غذا در سراسر منطقه ميانرودان با فروپاشي احتمالي روبرو هستند. از اين نظر ضمن توجه ويژه به خوزستان و استانهاي پيرامون آن بايد از فرصت همکاري منطقه اي و آشتي با عربستان براي جلوگيري از ريسک هاي بيشتر محيط زيستي در منطقه استفاده‌کنيم.
سایر اخبار این روزنامه
برای زندگی انسانی باید جهانی فکر کنیم
به هیچ حدی از پیشرفت قانع نباشید
ایران و چالش بحران محیط زیستی میانرودان
کج فهمی و بدفهمی سیاست بین الملل
حکم جلب 5 مسئول آلوده کننده هوای پاک
بیم و امیدهای انتخاباتی
جزئیات مذاکرات محرمانه ایران با اروپایی ها
آشفته بازار قیمت کالاهای اساسی
وزیر هم نمی‌داند چرا آمد و چرا رفت
3500 پیامک بدحجابی در 24 ساعت
عمارت‌های مخروبه بهشت
ایران و چالش بحران محیط زیستی میانرودان
وعده حمایت ۲۶۰ میلیاردیِ دولت از رسانه‌ها دو برابر شد
سخنگوی شورای نگهبان: تمهیدات انتخاباتی در دستور کار قرار دارد
اهتمام در اقامه نماز و امر حجاب، «شهریه مدارس» را افزایش می‌دهد
روند صعودی کرونا در ایران
کج فهمی و بدفهمی سیاست بین الملل
