آلمان شریک اصلی تجاری ایران در قاره سبز
گروه صنعت و تجارت: آمارهای منتشر شده در اولین ماه 1402 نشان می‌دهد که تجارت خارجی ایران مسیر معکوسی را طی کرده و با افزایش نزدیک به 18 درصدی حجم صادرات، اما ارزش این قلم کالاهای صادراتی 13 درصد کاهش یافته است و در این میان کشور آلمان همچنان جز پنج کشور شریک اصلی تجاری ایران باقی مانده است.
به گزارش «تجارت»، آمارهای تجارت خارجی ایران در فروردین ماه 1402 نشان می‌دهد که با وجود افزایش تناژ صادراتی نسبت به فروردین ماه سال قبل اما ارزش صادرات ایران افت محسوسی را تجربه کرده است.
آمار صادرات و واردات ایران در اولین ماه 1402
بر اساس برآوردهای صورتی گرفته، ارزش کل تجارت ایران در فروردین امسال به ۶.۷ میلیارد دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی حدودا ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد. در زمینه صادرات، ایران توانسته در این ماه ۱۰.۵ میلیون تن کالا صادر کند که نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش ۱۷.۸ درصدی را نشان می‌دهد. در حوزه ارزش اما صادرات ایران با افتی ۱۳ درصدی به عدد ۳.۶ میلیارد دلار رسیده است.
در واردات اما در هر دو حوزه کاهش ثبت شده است. در این مدت ایران ۱.۸ میلیون تن کالا وارد کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی حدودا ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد و در ارزش نیز واردات به ۳.۱ میلیارد دلار رسیده که کاهش ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد. به این ترتیب تراز تجاری ایران در نخستین ماه از سال جاری، مثبت ۵۰۰ میلیون دلار بوده است.
در میان شرکای تجاری اصلی کشور تفاوت محسوسی نسبت به سال قبل دیده نمی‌شود. چینی‌ها همچنان اصلی‌ترین واردکننده کالا از ایران هستند و در فروردین نیز یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار کالای ایرانی وارد کرده‌اند. پس از آن عراق با ۶۰۹، ترکیه با ۵۵۰، امارات متحده عربی با ۳۲۰ و هند با ۱۲۰ میلیون دلار قرار دارند.
در میان صادرکنندگان اصلی کالا به ایران نیز همچنان امارات متحده عربی صدرنشین است و در ماهی که گذشت بیش از یک میلیارد دلار صادرات به ایران داشته است. چین با ۸۷۳، ترکیه با ۳۵۳، آلمان با ۱۲۹ و هند با ۱۱۰ میلیون دلار در رده‌های بعدی قرار دارند. به این ترتیب همچنان رقابت میان چین و امارات متحده عربی بر سر تبدیل شدن به شریک اصلی تجاری ایران ادامه دارد، اما در سال جاری نیز چین همچنان این رتبه را به خود اختصاص داده است.
باقی ماندن آلمان در فهرست شرکای اصلی تجاری ایران به عنوان چهارمین واردکننده کالا به کشور نیز از دیگر ویژگی‌های مهم آمار فروردین است. هندوستان نیز جای افغانستان را در میان واردکنندگان کالا از ایران گرفته و البته تقریبا به همان میزان نیز صادرات داشته است.
اروپایی‌های شریک تجاری ایران
طی سال 2020 حجم تجارت خارجی ایران و آلمان به رقم 1 میلیارد و 821 میلیون یورو رسید که حدود 1 میلیارد و 500 میلیون یوروی آن را صادرات آلمان به ایران و بقیه معادل بیش از 270 میلیون دلار را صادرات ایران به آلمان تشکیل می‌دهد. همچنین در سال 2021 نیز با رفع محدودیت‌های کرونایی حجم تجارت خارجی دو کشور تغییر چندانی نداشته و اتفاقا کاهش هم داشته است به طوری که حجم تجارت دو کشور به 1 میلیارد و 600 میلیون یورو رسید که سهم صادرات آلمان به ایران بیش از 1 میلیارد و 300 میلیون یورو و سهم صادرات ایران به آلمان نیز از مرز 280 میلیون یورو عبور کرده یعنی افزایش داشته است.
در سال 1401 سهم آلمان از تجارت خارجی ایران حدود 3.38 درصد بوده که در واقع به عنوان تنها کشور اروپایی شناخته می‌شود که همچنان شریک اصلی تجاری ایران است. البته کشورهای اروپایی دیگری نیز در میان 10 شریک تجاری ایران قرار دارند. به عنوان مثال در سال 2021 به غیر از روسیه که با صادرات بالای 1 میلیارد و 300 میلیون دلار پنجمین کشور اروپایی شریک ایران است سوئیس نیز با صادرات 1100 میلیون دلاری جایگاه ششم صادرات به ایران را از آن خود کرده است. همچنین کشور انگلستان با صادرات بیش از یک میلیارد دلار کالا به ایران در جایگاه هفتم قرار گرفته است.
اما مبادلات تجاری با کشورهای اروپایی محدود به این‌ها نمی‌شود بلکه هلند با صادرات 860 میلیون دلار کالا به ایران جایگاه هشتم را به خود اختصاص داده است. به این ترتیب اگر 10 شریک اول تجاری ایران را در نظر بگیریم در این میان پنج کشور از آنها اروپایی هستند و چهار مورد از آنها صادرات بالای یک میلیارد دلار به ایران داشه‌اند. یعنی ایران بالای 5 میلیارد دلار کالا از پنج کشور اروپایی واردات انجام داده که با رفع تنش‌های سیاسی – اقتصادی به ویژه در بخش نفت و معادن و فلزات امکان ارتقای این رقم کاملا وجود دارد. از کل تجارت خارجی ایران با کشورهای اروپایی آلمان حدود 35 درصد از این رقم را از آن خود کرده است.
اما چینش کشورهای اروپایی صادرکننده کالا به ایران در سال 2022 تغییر کرده و کشور ایتالیا بعد از آلمان جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. آلمان در سال۲۰۲۲ بالغ بر یک‌میلیارد و ۵۸۲ میلیون یورو کالا به ایران صادر و ۲۷۸میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده‌است. مجموع تجارت این کشور با ایران یک‌میلیارد و ۸۶۰میلیون یورو بوده‌است. ایتالیا با تجارت ۷۱۲میلیون یورویی دومین شریک تجاری ایران بوده و ۵۵۱ میلیون یورو کالا به ایران صادر و ۱۶۱میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده‌است. هلند با تجارت ۴۴۵میلیون یورویی در رتبه سوم قرار داشته است. این کشور در سال۲۰۲۲ بالغ بر ۳۸۹میلیون یورو کالا به ایران صادر و ۵۶ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده‌است.
آمار تجارت خارجی فروردین ماه ایران نشان می‌دهد که آلمان با صادرات 129 میلیون دلار کالا به ایران جایگاه چهارم بیشترین صادرات کالا به ایران را از آن خود کرده و کشورهای امارات، چین، ترکیه بیش از آلمان به ایران کالا صادر کرده‌اند.
لازمه ارتقای تجارت خارجی ایران با کشورهای اروپایی رفع تنش‌های سیاسی و اقتصادی است چرا که اروپا می‌تواند پتانسیل خوبی برای برخی از کالاهای صادراتی ایران از جمله نفت و برخی از معصولات صنعتی و معدنی ایران باشد. امضای برجام و رفع تحریم‌ها می‌تواند جهش بسیار خوبی در تجارت خارجی ایران و اروپا ایجاد کند که از خلال این مسیر ایران می‌تواند ضمن تعادل بخشی و گسترش بازارهای تجاری خود بتواند با سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر برای بازار اروپا تولید کند، چرا که ایران دارای منابع غنی مواد خام در بخش صنعت پتروشیمی و همچنین صنعتی – معدنی بوده و همین امر پتانسیل این مسیر را فراهم می‌کند. از طرف دیگر با توجه به نیاز ایران به تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته صنعتی حجم واردات ایران نیز قابلیت ارتقا به سطوحج بسیار بالاتر را دارد. به عنوان مثال با توجه به اینکه صنعت پتروشیمی در ایران نیازمند ارتقای خود به لحاظ تکنولوژیک است و کشورهای اروپایی به دلیل تولید محصولات باکیفیت و تجهیزات صنعتی می‌توانند مبدا مهمی برای کالاهای وارداتی باشند. حتی در شرایط حاضر نیز تأمین قطعات فرسوده یا تخریب شده بسیاری از صنایع ایران با دشواری و با واسطه‌های بسیار و به صورت غیرررسمی انجام می‌شود که با رفع موانع موجود می‌توان مسیرها را برای واردات بسیاری از قطعات و تجهیزات باز کرد.
