روزنامه جوان

مشاغل خاص، بازندگان استقرار نظام مالیاتی هوشمند

  اجرایی شدن نظام مالیاتی هوشمند و عادلانه نیاز ضروری هر اقتصاد بزرگ است. موضوع تحقق درآمد‌های مالیاتی و متکی بودن منابع بودجه به مالیات به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد درآمد پایدار برای دولت عمل می‌کند که می‌تواند برای تأمین مالی کالا‌ها و خدمات عمومی مانند آموزش، مراقبت‌های بهداشتی، زیرساخت‌ها و دفاع ملی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، یک سیستم مالیاتی ممیزمحور، غیرشفاف و سلیقه‌ای می‌تواند انبوهی از مشکلات از جمله فرار مالیاتی و نابرابری را ایجاد کند که ضرورت استقرار سریع‌تر نظام مالیاتی هوشمند را می‌رساند.
فرار مالیاتی زمانی اتفاق می‌افتد که افراد یا شرکت‌ها عمداً درآمد خود را کمتر گزارش یا کسورات خود را بیش از حد اعلام کنند تا مالیات کمتری بپردازند و در این میان نیز حاکمیت داده‌ای نسبت به میزان درآمد هر یک از این افراد یا شرکت‌ها ندارد. نظام مالیاتی بدون داده مناسب و متکی به نظر ممیزان مالیاتی که تا پیش از این درگیر آن بودیم، سبب خواهد شد راه‌های فرار مالیاتی باز گذاشته شود و همین امر موجب خواهد شد نه تنها درآمد دولت کاهش یابد، بلکه بار بیشتری بر دوش مالیات دهندگان صادق گذاشته شود و بدین ترتیب اعتبار حاکمیت نیز نزد مردم کاهش خواهد یافت. سیستم مالیاتی ممیزمحور و غیرهوشمند علاوه بر اینکه شفافیت ندارد، اغلب با قوانین و مقررات پیچیده اداره می‌شود که برای مردم بسیار دردسرزاست و برای فراریان مالیاتی و مشاغل با درآمد کلان، امکان فرار مالیاتی را مهیا می‌کند.
یک سیستم مالیاتی ممیزمحور که در آن مالیات‌ها بر اساس روابط شخصی یا ارتباطات سیاسی است تا معیار‌های عینی، به نابرابری نیز می‌انجامد. چنین سیستمی ممکن است افراد یا گروه‌های خاصی را بر دیگران ترجیح دهد که منجر به تمرکز ثروت در دست عده‌ای معدودی شود و دیگران را برای گذراندن زندگی خود دچار مشکل کند.
در مقابل، یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه برای کاهش فرار مالیاتی و ارتقای درآمد‌های پایدار طراحی شده است. چنین سیستمی با قوانین روشن و ساده‌ای مشخص می‌شود که به راحتی قابل درک و اعمال است و باعث می‌شود افراد و مشاغل خاص با درآمد‌های کلان نتوانند دیگر مانند سابق به فرار مالیاتی بپردازند. همچنین بر اساس معیار‌های عینی و داده‌های مشخص مالیاتی مانند جریان درآمدی فرد و همچنین جریان ورود و خروج کالا به کسب‌وکار فرد و همچنین داده‌های انبار فرد و تقاطع‌گیری آن با جریان مالی و تراکنش فرد، به راحتی درآمد سالانه فرد قابل تخمین و محاسبه است و بدین ترتیب، امکان اخذ مالیات دقیق و هوشمند از مشاغل خاص با درآمد‌های کلان فراهم می‌شود و دیگر مانند قبل شاهد بی‌عدالتی مالیاتی نخواهیم بود. مالیات مشاغل نیز به حساسیت مالیات کارگر و کارمند و با در نظر گرفتن کامل درآمد‌های فرد محاسبه خواهد شد و بدین ترتیب، بی‌عدالتی و تبعیض در نظام مالیاتی نیز با استقرار نظام مالیاتی هوشمند به حداقل خواهد رسید.


یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه همچنین می‌تواند با ایجاد انگیزه برای کار، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، درآمد‌های پایدار را ارتقا دهد. به عنوان مثال، یک سیستم مالیات بر درآمد تصاعدی که در آن مالیات‌ها با افزایش درآمد افزایش می‌یابد، می‌تواند افراد را به کار سخت‌تر و کسب درآمد بیشتر تشویق کند. به طور مشابه، مشوق‌های مالیاتی برای پس انداز و سرمایه‌گذاری می‌تواند افراد را تشویق به سرمایه‌گذاری در بخش مولد و افزایش ریسک فعالیت‌های غیرمولد کند که در آینده خود و کمک به رشد اقتصادی موثر باشد. همه این عوامل نشان‌دهنده این است که استقرار یک نظام مالیاتی هوشمند و دقیق، راهکار اصلی تحقق یک اقتصاد با درآمد‌های پایدار و تورم پایین است.
برای استقرار نظام مالیاتی هوشمند، مهم‌ترین قدم ایجاد شفافیت در جریان کالایی و تراکنشی هر کسب‌وکار است. این اقدام پس از سال‌ها قانون‌نویسی و عدم اجرایی شدن قانون، بالاخره در تیر ۱۴۰۱ به سرانجام رسید و بر همین اساس، در تیر ۱۴۰۱ دو اقدام مهم و اساسی در زمینه استقرار نظام مالیاتی هوشمند و دقیق انجام گرفت. اولین قانون مهم در این زمینه، قانون سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی بود که از تابستان ۱۳۹۸ باید اجرایی می‌شد ولی دولت قبل به هیچ وجه در جهت تکمیل و استقرار سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی اقدام نکرد و همین موضوع سبب شد اولین اقدام مهم دولت سیزدهم در جهت تحقق مالیات‌ستانی هوشمند، استقرار و اجرایی شدن کامل سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی در تیر ۱۴۰۱ باشد که بدین وسیله، جریان کالایی و ورود و خروج کالا از هر بخش از این طریق شفاف خواهد شد.
دومین قانون مهم در زمینه استقرار نظام مالیاتی هوشمند، ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی بود. تا پیش از این اقدام مهم و ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی، هر یک از مشاغل چندین دستگاه پوز به نام اقوام یا دوستان یا به شکل حساب اجاره‌ای داشتند که به طور کل شفافیت تراکنش‌ها و جریان مالی یک کسب‌وکار را مختل می‌کرد و امکان اخذ مالیات دقیق و سیستمی را به حداقل می‌رساند و مسیر بازی برای فرار مالیاتی ایجاد کرده بود، اما در تیر ۱۴۰۱، وزارت اقتصاد و امور دارایی در جهت اصلاح و ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی، اشاره داشت هر دستگاه پوز حقیقی باید یک شماره اقتصادی واحد و مشخص داشته باشد و بدین ترتیب هر دستگاه پوز حقیقی به یک مؤدی مالیاتی متصل خواهد شد. با این اقدام جریان مالی هر یک از مشاغل مشخص خواهد شد. بیشترین فرار مالیاتی، در مشاغلی با درآمد‌های کلان رخ می‌داد و احتمالاً شما در مراجعات به مشاغل خاص با درآمد‌های کلان نظیر پزشکان مشاهده کرده باشید که دستگاه پوز حقیقی به اسم یک فرد خانه‌دار یا حتی یک شغل دیگر است که بدین ترتیب با سرشکن کردن تراکنش‌ها در دستگاه‌های پوز مختلف، امکان فرار مالیاتی این مشاغل خاص با درآمد‌های کلان فراهم شده بود، اما با ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی دیگر امکان وقوع چنین فرار مالیاتی وجود نخواهد داشت.
در ادامه نظر دو تن از نمایندگان مجلس را پیرامون اهمیت استقرار نظام مالیاتی هوشمند از طریق شفافیت جریان کالا و جریان مالی هر یک از مشاغل با اجرایی شدن سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی و همچنین ساماندهی دستگاه‌های پوز حقیقی جویا شدیم. امکان دریافت مالیات از درآمد‌های ناشناخته مشاغل خاص با سیستم مالیاتی
علی جدی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفتگو با «جوان» درباره سیستم مالیاتی هوشمند گفت: «همه دنیا به سمت سیستم مالیاتی هوشمند حرکت کرده است همان لحظه‌ای که عملاً تراکنش مالی در مجموعه‌های صنفی تولیدی و بازرگانی انجام می‌شود آنجا آنلاین در سیستم ثبت می‌گردد. ارزش افزوده آن آنلاین در حساب می‌رود و باقی مسائل مالی‌اش هم دائم ثبت می‌شود.»
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: «ما در مجلس چندین قانون برای شفاف‌سازی مالیاتی گذراندیم که از آن جمله بحث پوز‌های برخی از مشاغل و اصناف مانند پزشکان و سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی بود. درست است تا این قوانین به صورت کامل اجرایی شوند کار سختی پیش‌رو خواهیم داشت ولی عملاً با اجرای درست این قوانین موضوع مالیات در کشور نظام‌مند و برخط می‌شود.»
وی گفت: «با هوشمندسازی مالیاتی، درآمد‌های مالیاتی کشور برای دولت مشخص می‌شود و می‌تواند برنامه‌ریزی کند. مردم نیز می‌دانند در پایان سال مسئله‌ای ندارند که سه ماه درگیر حسابرسی و بستن ترازنامه شوند و بخواهند اسناد را تغییر دهند. وقتی سیستم برخط باشد این مشکلات دیگر به‌وجود نمی‌آید. فرار مالیاتی اتفاق نمی‌افتد و شفاف‌سازی در بحث درآمد‌های افراد اتفاق می‌افتد. با شفافیت جریان کالایی از طریق سامانه مؤدیان و بستن راه‌های فرار مالیاتی از طریق دستگاه‌های پوز، درآمد‌های پنهان و ناشناخته مشاغل برای حاکمیت شفاف خواهد شد و بدین ترتیب امکان اخذ مالیات دقیق و کامل از مشاغل با درآمد‌های میلیاردی فراهم خواهد شد.»
جدی افزود: «در سیستم ممیزمحور خطا پیش می‌آید وقتی سقف و حدی مشخص باشد و خود آن صنفی که کار انجام می‌دهد درآمدش روشن باشد دیگر این اتفاقات نمی‌افتد، چون می‌داند آنلاین کنترل می‌شود. وقتی کنترل آنلاین باشد دیگر جز درآمد آن صنف اتفاق دیگری در آن پوز نمی‌افتد.»
وی خاطرنشان کرد: «با سیستم مالیاتی هوشمند درآمد‌هایی که در کشور شناخته شده نیستند و در حساب‌ها جابه‌جا می‌شوند خودبه‌خود شفاف می‌شوند. قطعاً درآمد‌های مالیاتی نیز با این روش افزایش پیدا می‌کنند.» سیستم مالیاتی هوشمند جلوگیری از فساد را فراهم خواهد کرد
مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در گفتگو با «جوان» درباره سیستم مالیاتی هوشمند گفت: «در سیستم قدیم مالیاتی رسیدگی‌های ما ممیزمحور بود. یعنی دستی اسناد را می‌آوردند ممیز بررسی می‌کرد و براساس مدل‌ها و الگو‌هایی که آن کسب و کار داشت تخمین می‌زدند که چه مقدار باید مالیات بدهند. در این روش هم امکان اعتراض و هم خطا وجود داشت.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: «از قانون برنامه سوم و چهارم بحث راه‌اندازی سامانه جامع مالیاتی و الکترونیکی کردن دسترسی‌ها و پرونده‌ها مطرح و مقرر شد به این سمت برویم و رفته‌رفته سیستم دستی و ممیزمحور حذف شود. در واقع مقرر شد اطلاعات را از جا‌های دیگری بگیریم که این اطلاعات تقاطع‌گیری شود و بگوییم اطلاعات را فقط از خود طرف نگرفتیم و از ۱۰ جای دیگر هم اطلاعات مالیاتی داریم. قرار بود در سیستم جامع مالیاتی به اینجا برسیم که متأسفانه آن سیستم به رغم همه قول‌هایی که داده و در مجامع و دولت‌های مختلف پیگیری شد کامل نشد و در حد اتوماسیون باقی ماند.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر قوانین جدید به ویژه قانون سامانه مؤدیان، دستگاه‌های پوز و سامانه به فروشگاه‌های ما کمک می‌کنند که بر اساس نظام مالیاتی هوشمند همه چیز در قالب سامانه انجام شود و ممیز وارد سیستم نشود. سامانه الگوریتم‌هایی که تا دیروز در ذهن ممیز و سرممیز بود در داخل سامانه با ورودی‌های اطلاعات بررسی و تعیین مالیات می‌کند. این روش دقیق به شفافیت و عادلانه و منصفانه بودن مالیات کمک و از فساد جلوگیری می‌کند.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس گفت: «وقتی به این سمت برویم، پایگاهی از اطلاعات مالیاتی درست می‌شود که دقیق است و تمامی رویداد‌های مالی در سامانه مؤدیان موجود است. البته قسمت دیگری هم در این قانون نبود و آن مالیات بر سوداگری بود که اینجا تکمیل شد و عملاً باعث می‌شود یک سامانه جامع اطلاعاتی داشته باشیم.» جمع‌بندی
به‌نظر می‌رسد دولت سیزدهم در تلاش برای ساماندهی نظام مالیاتی و استقرار عدالت و شفافیت است. استقرار نظام مالیاتی هوشمند نیز در همین زمینه قابل ارزیابی است. آنچه مهم می‌نماید اراده کافی برای برخورد با قانون‌شکنان و البته استمرار این رویه است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
تمامی اعضای تیپ جنگی فرانسه قبل از اعزام به اوکراین فرار کردند! (کيهان) کسی آن طرف آب‌ها منتظر پزشکان ایرانی نیست! (جوان)دولت وفاق نیازمند فرصت است (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
ساحل غربی نتانیاهو را به زانو درخواهد آورد فصل مقابله دشمنان با نظام تمام شده است ابعاد جدید خیانت علی کریمی به خانواده‌اش ماجرای حبس یک طلبه در مسجد مکی چه بود؟ ساحل غربی نتانیاهو را به زانو درخواهد آورد عامل ترک‌تحصیل کیفیت پایین آموزشی است افزایش وام مسکن با اقساط ۲۰ میلیونی! ۳ راهکار مهار قیمت مسکن گره‌گشایی می‌کنیم وحشت نتانیاهو از مقاومت کرانه باختری تل‌آویو در جولان «توربین بادی» کاشت طوفان درو کرد دلیل چرخش ۱۸۰ درجه‌ای ولیعهد جوان به سمت تهران فاجعه ست سوم! وقتی سلیقه جای تدبیر را می‌گیرد گل‌های دنیایی بهشت چرا ناخلف می‌شوند! جلسه سازنده باقری کنی با مورا در دوحه مشاغل خاص، بازندگان استقرار نظام مالیاتی هوشمند