روزنامه جوان
1402/05/25
ویرایش سند تحول با رویکرد تربیت تمام‌ساحتی
وزارت آموزش و پرورش مهم‌ترین نهاد تعلیم و تربیت رسمی عمومی، متولی فرآیند تعلیم و تربیت در همه ساحت‌های تعلیم و تربیت، قوام‌بخش فرهنگ عمومی و تعالی‌بخش جامعه اسلامی بر اساس نظام معیار اسلامی، با مشارکت خانواده، نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی است. این نهاد مأموریت دارد با تأکید بر شایستگی‌های پایه، زمینه دستیابی دانش‌آموزان در سنین لازم‌التعلیم طی ۱۲ پایه تحصیلی (چهار دوره تحصیلی سه ساله) به مراتبی از حیات طیبه در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و جهانی را به صورت نظام‌مند، همگانی، عادلانه و الزامی در ساختاری کارآمد و اثربخش فراهم کند. انجام این مهم نقش زیرساختی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی خواهد داشت. این مطلب در بیانیه مأموریت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد تأکید و تصریح قرار گرفته‌است.از جای جای مبانی نظری نظام تعلیم و تربیت که تمامی اسناد تحولی از آن نشئت گرفته‌اند و جزو مشهور به سند تحول هم از همین کتاب، به خصوص فصل سوم آن استخراج شده‌است، می‌توان فهمید مهم‌ترین هدف و غایت اصلی سند تحول تربیت دانش‌آموز آراسته به مراتبی از حیات طیبه و به عبارت ساده‌تر تربیت تمام ساحتی است.
هنگامی‌که از تعلیم و تربیت سخن می‌گوییم، در واقع از نوعی از قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی سخن می‌گوییم که در ابعاد مختلف روح و بدن انسان قرار دارند و انسان برای رسیدن به کمال مطلوب خود نیازمند آن است که با یاری دیگران آن‌ها را به فعلیت برساند یا آن‌ها را تصحیح، تعدیل، تقویت و هدایت کند. بنابراین تعلیم و تربیت دارای حوزه‌های مختلفی است، حوزه‌هایی که در آن نیاز‌های مشترک هم‌عرض انسان‌ها قرار گرفته‌است و اصطلاح «ساحت‌های تربیتی» به کار گرفته میشود.
با نیم‌نگاهی به ساحت‌های تربیتی از نگاه استاد مطهری می‌توان دریافت که طبقه‌بندی ساحت‌های مورد قبول در مطالعات آموزشی و پرورشی به تربیت دینی، تربیت اخلاقی، تربیت اقتصادی، تربیت جنسی، تربیت شناختی، تربیت عاطفی، تربیت اجتماعی، تربیت بدنی (جسمانی)، تربیت زیباشناختی، تربیت سیاسی، تربیت شغلی (حرفه‌ای) با ساحت‌های تربیتی از نگاه سند تحول بنیادین هم‌عرض است.
در بند ۴ گزاره‌های ارزشی مندرج در بیانیه ارزش‌ها، بر تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی به عنوان محور اصلی تربیت اشاره شده‌است که شوربختانه مغفول مانده و حلقه مفقوده عدم‌اثربخشی نگاه‌های موجود به تربیت تمام‌ساحتی است. در نگاه فعلی غالباً هر ساحت، یک جزیره مستقل به شمار می‌آید و هرکس کار خود را انجام می‌دهد.
از این نگاه، سند تحول بنیادین تربیت قائل به یک ساحت است و پنج ساحت دیگر در صورت تأسی درست و ممزوج و مخلوط‌شدن با این ساحت هویت می‌یابند که اتفاقاً کاملاً منطقی و درست است، چون سند تحول برای ساحت‌ها بر تربیت منطبق بر نظام معیار اسلامی (مبانی و ارزش‌های برگرفته از قرآن کریم، سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و عقل تأکید دارد.
وقتی سخن از تربیت اجتماعی به میان می‌آید، تلاش بر افزایش سرمایه‌های اجتماعی در سطح کشور و در تربیت سیاسی تقویت بصیرت سیاسی در دانش‌آموزان باید مورد توجه و تأکید قرار گیرد، آموزه‌های ارزشمندی، چون صله‌رحم، تقویت دوستی‌ها و مسئولیت‌پذیری که اتفاقاً در این زمانه خیلی کمرنگ و بی‌رمق شده‌است باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. تربیت بدنی در سند تحول، تخصص‌محور نیست و اگر باشد هم معقول نیست، چراکه آموزش و پرورش با محدودیت‌های منابع در ابعاد مختلف نمی‌تواند به موضوع ورزش تخصصی دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف بپردازد. در تربیت بدنی اخلاق محور تقویت روحیه پهلوانی، گذشت و ایثار، رقابت‌ها را به رفاقت تبدیل می‌کند. تختی اگر در زبان‌ها ماند، اصلاً ارتباطی به تعداد مدال‌های او ندارد، بلکه به این علت بود که چهره مردمی داشت و همواره مورد احترام و توجه جامعه بوده و هست.
وقتی به تربیت هنری اخلاق‌محور می‌رسیم، تابلو‌های معروف استاد فرشچیان بهترین سند در پیش‌رو است. شاید بتوان گفت معروف‌ترین تابلویی که فرشچیان را با آن می‌شناسند، تابلوی «عصر عاشورا» است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هنری عناصر این تابلو به حدی ماهرانه و در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار گرفته‌اند که از آن اثری زیبا و تأثیرگذار ساخته‌اند. تربیت اقتصادی و حرفه‌ای با محوریت اخلاق، حلقه گمشده امروز جامعه است و بی توجهی به آن آثار زیانباری در سطح جامعه داشته و سبب بسیاری ازمشکلات در زندگی مردم شده‌است.
اگر تربیت علمی و فناورانه از اخلاق تهی شود، زیرمیزی، رشوه، هک، ورود غیر‌قانونی به حریم خصوصی و شخصی افراد و مسائلی از این دست، آفت جامعه خواهد شد که با پیشرفت‌های علمی روز ضرورت توجه به اخلاق با تأکید بر اخلاق الهی و اسلامی بیش از پیش عیان خواهد شد.
شنیده میشود در ویرایش پیشنهادی ترمیم سند تحول بنیادین که در حال حاضر در شورای عالی آموزش و پرورش در حال نهایی‌شدن است، این گزاره مهم به کلی حذف و صرفاً به عناوین شش ساحت اکتفا شده‌است که دلیل آن عمداً یا سهواً، خسارت‌بار خواهد‌بود. سند تحول آموزش و پرورش فقط باید بر ساحت و غایت تعلیم و تربیت اخلاقی– عبادی و اعتقادی استوار گردد و هر آنچه غیر آن باید زیر این چتر مهم قرار گیرد. انتظار این است متولیان امر و دلسوزان واقعی نظام تعلیم و تربیت در این خصوص بیشتر تأمل کنند و مراقب عواقب حذف بند ۴ گزاره‌های ارزشی سند تحول باشند.
در همین راستا بازتعریف محتوای آموزشی معلمان و برنامه درسی با رویکرد گزاره مذکور اجتناب‌ناپذیر است. روش تدریس اثرگذار آن هم الگوی برگرفته از قرآن کریم است که با معرفی الگوی زندگی شخصیت‌های مختلف و انبیای الهی در روشن کردن حق و باطل و مسیر درست و نادرست، همواره راهنمای صادق و راهگشا برای بشریت بوده‌است. هر چند که در دوره فعلی نیز الگو‌های روشنی در زندگی علما و بزرگان دین و نیز شهدای گرانقدر وجود دارد که بازگویی آن می‌تواند مسیر رسیدن به تربیت تمام‌ساحتی را هموار کند.
سایر اخبار این روزنامه
روزنامه‌نگار نباید بازیگر پروژه‌های ضد امنیتی بشود
دلم قرص شد با دیدن گنبد حرم
نمره سواد دانش‌آموزان ۱۰ شد!
ویرایش سند تحول با رویکرد تربیت تمام‌ساحتی
فقط گنج‌خانلو مقصر نیست
نصرالله: جنگ شود، چیزی به اسم اسرائیل باقی نخواهد ماند
«سرباز روز نهم» پرطاووسی است برای خوانندگانش
خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی جواب داد
شجاعت برخاسته از غيرت ديني
مردم ببینند حق نامزد‌ها برقرار است مشارکت بیشتر میشود
پاییز مطلوب پدرسالار
