روزنامه جوان
1402/12/14
روایت داستانی قصه قرآنی اصحاب اخدود در «ملکه یمن»
قرآن کریم ماجرایی را با نام «اصحاب اخدود» در آیات ۴ تا ۱۰ سوره بروج بیان می‌کند که در آن، خداوند واقعه سوزاندن مردان و زنان خداپرست و نیز فرجام ستمکاران و برپاکنندگان خندق‌های آتش را بیان می‌کند. رمان «ملکه یمن» به قلم محدثه اصلانی با دستمایه قرار دادن موضوع قتل‌عام و سوزاندن مسیحیان نجران (که به خلاف سایر مسیحیان عیسی (ع) را پسر خدا نمی‌دانسته و موحد بوده‌اند) توسط ذونواس به تحریک شورای سنهدرین یهودیان یا همان قصه اصحاب اخدود تألیف شده‌است. «جوان» در گفتگو با این نویسنده به چگونگی درهم‌تنیدگی این واقعه قرآنی با عناصر دراماتیک تشکیل‌دهنده رمان و همچنین منابع و اسناد مورد استفاده در تألیف رمان ملکه یمن پرداخته است. ماجرای اصحاب اخدود یکی از قصه‌های کمتر گفته‌شده قرآن است که شما آن را دستمایه نوشتن رمان ملکه یمن قرار داده‌اید، ایده اولیه نوشتن این رمان چگونه شکل گرفت؟ من از دوران بچگی به قصه‌های قرآنی علاقه زیادی داشتم و داستان‌های قرآنی را مطالعه می‌کردم، اما حدود سال ۹۱ یا ۹۲ بود که برای روایت کردن برخی قصص قرآنی مطالعات پراکنده‌ای را انجام دادم و به قول شما متوجه شدم که این قصه قرآنی خیلی کم بازگو شده‌است. البته در مورد این قصه و واقعه قرآنی متون خیلی کمی وجود دارد، ولی گمان می‌کنم آنقدر مهم بوده که بخشی از آن در قرآن ذکر شده است. مصمم شدم در مورد اصحاب اخدود و ماجرای سوزانده‌شدن مسیحیان نجران به دست یهودیان تحقیق مفصلی انجام بدهم. البته کار تحقیقات و نوشتن این رمان چند سالی طول کشید و علتش هم ادامه تحصیلات دانشگاهی بود، ولی به هر حال یکی، دو سال پیش مجدداً کار‌های تکمیلی تحقیقات را ادامه دادم و نهایتاً بعد از انجام بازنویسی حدود یک‌سال پیش برای کار‌های نهایی چاپ و انتشار آن اقدام کردم و با همکاری دوستان انتشارات جمکران این رمان منتشر شد. چه سبک روایی را برای روایت اتفاقات و بازگو کردن قصه استفاده کرده‌اید؟ همانطوری که قبلاً گفتم اطلاعات زیادی در مورد شخصیت‌های این قصه وجود ندارد، ولی به هر حال یک شخصیت منفی در داستان داشتیم، اما شخصیت‌های جانبی که بتوانیم با آن‌ها داستان را سر و شکل بدهیم تا یک سیر دراماتیک داشته‌باشد را با استفاده از منابع روایی و تفسیری خلق کردم. علتش هم این بود که می‌خواستم سیر اتفاقات داستان شکل بگیرد و بتوانم اطلاعات تاریخی را در قالب این شخصیت‌ها روایت کنم. همانطور که اشاره کردید، در مورد اصحاب اخدود منابع خیلی کمی وجود دارد برای روایت این واقعه از چه منابع و اسنادی استفاده کردید؟ به غیر از خود قرآن از یکسری تفاسیر و همچنین کتاب‌هایی که در مورد بحث بشارت عهدین (اشاره به بحث ظهور پیغمبر اسلام و آگاهی یهودیان و مسیحیان از این واقعه به همراه نشانه‌های ظاهری پیامبر اسلام (ص)) مطالبی را مطرح کرده‌اند، استفاده کردم. به طور مشخص از مجموعه شریف و بزرگ تفسیر المیزان علامه طباطبایی و همچنین تفسیر نمونه بهره زیادی بردم. اگر چه در نقل این قصه در کتاب‌های تاریخی تفاوت‌هایی وجود دارد، اما به هر حال از اشتراکات این منابع تاریخی برای پیشبرد قصه و خلق شخصیت‌های رمان ملکه یمن استفاده کردم. در مورد وجه تسمیه کتاب توضیح می‌دهید؟ ما در این رمان یک شخصیت محوری و اصلی داریم به اسم آدیا که دختر یکی از خاخام‌های یهودی ساکن در سرزمین بین‌النهرین است که سفری به یمن می‌کند. در آن موقع یوسف حمیری یا شخصیت ذونواس حاکم آنجا بوده یعنی همان کسی که همین واقعه اصحاب اخدود را رقم می‌زند. بر اساس سیر اتفاقات داستان آدیا پس از انجام یک ازدواج سیاسی با حاکم یمن به ملکه آن سرزمین تبدیل میشود و من هم گمان کردم اسم خوبی برای این کتاب است. تلفیق یک قصه قرآنی با عناصر دراماتیک و ساختاری رمان دقت زیادی را می‌طلبد، شما این درهم‌تنیدگی را چطور ارائه کردید که روایت قرآنی دچار خدشه و تغییر نشود؟ من سعی کردم داستان اصلی را به دست بیاورم و برای این کار به تفاسیر مهمی مراجعه کردم و بعد هم به سراغ منابع روایی و تاریخی که روی این ماجرا تأکیدات یا اشاراتی دارند، بروم. بعد از استخراج داستان اصلی سعی کردم شخصیت‌هایی را خلق کنم که با مراعات اخلاقیات و عدم‌خدشه‌دار شدن قصه قرآنی شخصیت‌پردازی شده‌باشند. در واقع روایت یک قصه قرآنی در قالب رمان کاری سهل و ممتنع است، تلاش کردم داستانی را شکل بدهم که ضمن در بر گرفتن قصه قرآنی از جذابیت هم برخوردار باشد. به همین منظور یک شخصیت ایرانی به آن اضافه کردم که وجهه کاملاً مثبت و خوبی دارد تا برای مخاطب ایرانی هم جذابیت داشته‌باشد و هم اینکه با آن همذات‌پنداری کند. شخصیت ملکه یمن هم زاییده فکر و خیال قلم نویسنده است؟ بله، ملکه یمن در قصه اصلی وجود ندارد و من آن را برای پیشبرد روند اتفاقات قصه خلق کردم و به غیر از شخصیت ذونواس که شخصیت اصلی و واقعی داستان است، یکسری شخصیت‌های فرعی و جانبی خیالی وجود دارند. در بخشی از این رمان، ذونواس می‌خواهد فرزند دختر خودش را که حاصل ازدواج او با آدیا یا همان ملکه یمن است، در آتش بیندازد، آیا این واقعه کودک‌سوزی اتفاق افتاده است؟ ما یکسری روایت در مورد برخی کودکان داریم که در دوران کودکی به امر خدا با دیگران صحبت کرده‌اند، مثل کودکی که به حقانیت حضرت یوسف شهادت می‌دهد. در مورد بحث کودک‌سوزی و این واقعه هم به کودکی اشاره میشود که به مسیحیان و مؤمنانی که برای انداخته‌شدن در آتش برده می‌شوند، به امر خدا حرف می‌زند و آن‌ها را دلداری می‌دهد و به آن‌هایی که بر ایمان خودشان استقامت و پافشاری کنند، بشارت بهشت می‌دهد. ما در مورد چنین کودکی که در ماجرای اصحاب اخدود نقل‌شده که در آتش انداخته میشود، روایت داریم، اما این مسئله که این بچه متعلق به ذونواس بوده‌باشد، خیر اینگونه نیست و ماجرایی که به آن اشاره کردید، نتیجه خیال‌پردازی‌های نویسنده است. آیا همزمانی چاپ این کتاب با نسل‌کشی مردم غزه و فلسطین توسط صهیونیست‌ها اتفاقی بوده است؟ همانطوری که قبلاً اشاره کردم، نوشتن این رمان و تحقیق در مورد واقعه سوزاندن مسیحیان مؤمن نجران توسط یهودیان را که در قرآن به اسم قصه اصحاب اخدود آمده‌است، حدود ۱۰ سال پیش شروع کردم و سال گذشته آن را برای چاپ به انتشارات جمکران فرستادم، ولی همزمانی انتشار رمان ملکه یمن که به کودک‌سوزی و کشتار انسان‌های مؤمن و یکتاپرست به دست یهودیان اشاره دارد، با محاصره و کشتار وحشیانه زنان و کودکان غزه‌ای و فلسطینی از سوی صهیونیست‌ها را به نوعی تکرار دوباره تاریخ می‌دانم که جلوی چشمان مردم جهان در حال رخ دادن است.
سایر اخبار این روزنامه
پوست‌اندازی جریان‌های سیاسی با انتخابات مجلس دوازدهم
پوست‌اندازی جریان‌های سیاسی با انتخابات مجلس دوازدهم
کمک از هوا، کشتار از زمین!
دموکراسی این چیز‌ها را هم دارد!
سطح پایین داماد یک مسئول سابق!
علی کریمی و عبدالحمید و باز هم دروغ!
پروژه شرطی‌سازی مقاومت با منجی‌نمایی
چهارشنبه‌سوری ایمن کنار خانواده
«مشارکت» اولویت اول رأی‌دهنده
ایده «بنزین برای همه» در اجرای غلط کیش سوخت
روایت داستانی قصه قرآنی اصحاب اخدود در «ملکه یمن»
دسته‌گل تازه کمیته فنی والیبال!
کار بزرگ مردم و نظام در انتخابات
