گروه صنعت و تجارت: راه توسعه تجارت میان ایران و ارمنستان چیست؟ این کشور چه ظرفیت هایی برای تجار ایرانی دارد؟ به گزارش تجارت، پیشینه و تاریخچه روابط میان ایران و ارمنستان همواره رو به جلو بوده‌است زیرا با توجه به روابط پرتنش ارمنستان با جمهوری‌آذربایجان، ترکیه و گرجستان، این کشور تا حدی از نظر سیاسی و اقتصادی با محدودیت‌هایی روبه‌روست، بنابراین ایران به‌عنوان یکی از کشورهای هم‌مرز و ذی نفوذ منطقه از اهمیت بالایی برای ارمنستان برخوردار است و این کشور تلاش می‌کند روابط سیاسی و اقتصادی خود را با ایران در بالاترین سطح حفظ کند تا با ارتقای موقعیت سیاسی خود در منطقه به کمک ایران بتواند به بازارهای جهانی نیز دسترسی پیدا کند. به ‌نظر می‌رسد که همکاری دو کشور ایران و ارمنستان در زمینه‌های گوناگونی قابل‌توسعه باشد. با توجه به نیاز صنایع ارمنستان به مواد اولیه و انرژی، همکاری در این زمینه‌ها فرصت مناسبی برای گسترش مناسبات است. منطقه قفقاز به دلیل موقعیت استراتژیک خاص همواره مورد‌توجه ایران بوده‌است، به‌همین‌دلیل پس از فروپاشی شوروی، ایران به‌عنوان یکی از قدرت‌های منطقه با امکان اعمال نفوذ در منطقه، سیاست خارجی فعالی را نسبت به قفقاز و همکاری با همسایگان شمالی در‌پیش‌گرفت و این سیاست فعال باید تداوم داشته باشد. مجاورت جغرافیایی و مرزی ارمنستان با ایران، روابط سیاسی بسیار نزدیک و باثبات در سه دهه گذشته بین دو کشورحضور هموطنان ارمنی در داخل کشور که بخش عمده آنها را صنعتگران، تجار و بازرگانان تشکیل می‌دهند، عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نیز قراردادهای تجاری ایروان با اتحادیه اروپا که امکان صادرات مجدد محصولات ایرانی به طرف‌های ثالث اوراسیا و اروپا را فراهم می‌کند، وجود منطقه آزاد تجاری ارس در مجاورت منطقه آزاد مغری ارمنستان و پایانه مرزی و گمرکی نوردوز در استان آذربایجان‌شرقی از جمله ظرفیت‌ها و مزیت‌های شایان‌توجه ارمنستان از ابعاد اقتصادی و تجاری برای کشورمان به‌شمار می‌رود. اما در این رابطه همایش «توسعه همکاری‌های تجاری ایران و ارمنستان» با حضور فعالان اقتصادی و مقامات مسئول در این حوزه در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد. در این همایش که با هدف بررسی راهکارهای توسعه مناسبات تجاری ایران و ارمنستان برپا شده بود، بهمن عشقی دبیرکل اتاق تهران، هرویک یاریجانیان رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، اکبر گداری سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سازمان توسعه تجارت و سید غلامرضا موسوی مدیر اجرایی بانک ملت ارمنستان حضور داشتند. در ابتدای این همایش، معاون امور بین‌الملل اتاق تهران طی سخنانی اهمیت افزایش همکاری‌ها میان این دو کشور را تبیین کرده و زمینه‌های بالقوه همکاری میان تجار ایرانی و ارمنستان را برشمرد. حسام‌الدین حلاج با بیان اینکه این همکاری‌ها قابل تعمیم به رشته فعالیت‌هایی چون شیمیایی و پلاستیک و صنایع خلاق است، ادامه داد: ما به دنبال آن هستیم که با معرفی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در کشور، صادرات اعضای اتاق به ارمنستان را مضاعف کنیم.

ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت‌های بین‌المللی ارمنستان
در ادامه، دبیرکل اتاق تهران در گزارشی ضرورت توسعه همکاری‌های تجاری با ارمنستان را تشریح کرد. بهمن عشقی با تاکید بر لزوم تغییر عادت استراتژیک ایران در نگریستن به منطقه قفقاز جنوبی به منزله منطقه حائل و بازنگری سیاست‌های امنیتی و تجاری در این منطقه با در نظر گرفتن آن به منزله منطقه گذرگاهی افزود: این کشور نقش مهمی در ثبات منطقه قفقاز جنوبی داراست. ارمنستان، دروازه ورود ایران به دریای سیاه، حوزه آناتولی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده و حلقه اتصال حوزه کاسپین به اروپای دریایی و همچنین مسیر جاده ابریشم نوین محسوب می‌شود. دبیرکل اتاق تهران سپس به اهمیت روابط با ارمنستان از بعد سیاسی و امنیتی پرداخت و گفت: روابط ایران با ارمنستان در میان کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی باثبات بوده و ظرفیت‌های لابی ارمنی در سطح بین‌المللی به واسطه پراکندگی آنها در سطح جهان به ویژه کشورهای روسیه، فرانسه و امریکا بسیار گسترده بوده که ظرفیتی قابل بهره‌برداری است. از طرفی نگرش مثبت متقابل میان ارمنستان و ایران بسیار حائز اهمیت بوده و در عین حال، نقش و جایگاه ارمنستان در ایجاد ثبات بین‌المللی مبتنی بر موازنه قدرت در قفقاز جنوبی قابل توجه است. عشقی در ادامه به اهمیت روابط با ارمنستان از بعد اقتصادی اشاره کرد و استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ارمنستان در تعامل با سایر کشورها را مهمترین رکن این بخش دانست. او گفت: منافع اقتصادی حاصل از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای کشور ارمنستان در مقایسه با سایر کشورهای عضو اتحادیه قابل توجه بوده و سهم تجارت این کشور با اوراسیا، طی سال‌های پس از شکل‌گیری این اتحادیه معادل 7 واحد درصد رشد داشته است. اما رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان نیز طی سخنانی موقعیت این کشور را چنین توصیف کرد که ارمنستان پل ارتباطی بین ایران و اروپا محسوب می‌شود؛ کشوری با قدمت سه هزار ساله که در سال 301 میلادی مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود پذیرفت و می‌توان گفت کلیسا به نوعی ریشه در فرهنگ و اصالت آن‌ها دارد . پس بدین ترتیب ارمنستان همسایه مسیحی ما شناخته می‌شود . هرویک یاریجانیان با بیان اینکه بیش از یک‌سوم کل جمعیت ارمنستان در ایروان، پایتخت این کشور جای گرفته‌اند، ادامه داد: ایروان مرکز فرهنگی صنعتی و اداری کل کشور و از مراکز مهم صنعتی شوروی سابق محسوب می‌شود. این شهر مرکز بازرگانی و فرآورده‌های کشاورزی بوده و افزون بر این مراکز صنعتی این شهر در زمینه فرآورده‌های فلزات، ماشین‌افزار، لوازم برقی، شیمیایی، بافندگی و غذایی و فناوری اطلاعات فعالیت دارد. او با تشریح روابط ایران و ارمنستان توضیح داد: پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال و تاسیس جمهوری ارمنستان در سال 1991 جمهوری اسلامی ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال ارمنستان را در 25 دسامبر 1991 به رسمیت شناخت و روابط همه‌جانبه سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی و اقتصادی برقرار کرد. بیانیه روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان در تاریخ 9 فوریه 1992 در تهران به امضا رسید. او افزود: از آنجا که یکی از اصول سیاست خارجی ایران، ارتقای روابط دوستانه با کشورهای همسایه است در این چارچوب، جمهوری ارمنستان از جایگاه خاصی در بین همسایگان ایران برخوردار است و به رغم تفاوت‌های دینی و مذهبی، این دو کشور رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به چالش‌ها و مشکلات عمده صادرات به ارمنستان گفت: فقدان زیرساخت‌های اقتصادی از قبیل روابط بانکی دو جانبه و روابط کارگزاری بانکی و مشکلات در انتقال وجه کالاهای صادراتی و وارداتی، ضعف در اطلاع‌رسانی و نبود شناخت کافی نسبت به توانایی‌های هر دو طرف و مبهم بودن ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بازار ارمنستان برای فعالان تجاری دو کشور، بالا بودن هزینه حمل کالاهای ایرانی به ارمنستان، وجود مشکلاتی در زمینه همکاری‌های ترانزیتی به دلیل وجود تعرفه‌ها، نوسانات و التهابات بالای نرخ ارز و مشکل نقل و انتقال ارز در سیستم بانکی از جمله این مشکلات است. به گفته او «نهادینه شدن تجارت آزاد در کشور در نتیجه الحاق به سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و انعقاد موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با کشورهای دارای منافع مشترک»، «مناسب بودن فضای کسب‌وکار و فرآیند اداری کوتاه برای انجام امور تجاری نظیر ثبت شرکت»، «وجود اتمسفر مثبت به تجارت با ایران در میان تجار ارمنی»، «برخورداری ایران از مزیت نسبی برای حضور در بازارهای مواد غذایی، شوینده‌ها، پوشاک، مواد معدنی، مصالح ساختمانی ، آهن و فولاد، ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی، تابلوهای برقی فشار قوی و ترانسفرماتور» به عنوان مزیت‌های صادرات به ارمنستان شناخته می‌شود.