روزنامه اعتماد
1403/02/05
خلیج‌فارس و تبعات تغییر اقلیم
سیلاب دوبی در 28/1/1403 موجب شد تا فرودگاه بین‌المللی اين شهر -که براساس بعضی گزارش‌ها دومین فرودگاه شلوغ جهان است- مختل شود. دوبی روز سه‌شنبه نزدیک به ۴ اینچ (۹۹ میلی‌متر) بارندگی را در ۱۲ ساعت دریافت کرد که بیشتر از میانگین بارندگی سالانه آن ۳.۷۳ اینچ (۹۴.۷ میلی‌متر) است. مجموع بارندگی توفان در دوبی تا صبح چهارشنبه 29/1/1403، 17 آوریل 2024 به 6.45 اینچ (164 میلی‌متر) رسید. فرودگاه مارمول در نزدیکی میدان‌های نفتی در جنوب عمان در این توفان‌ها 13.61 اینچ (345.8 میلی‌متر) بارندگی ثبت کرد. در چابهار در سواحل مکران ایران 12.36 اینچ (314 میلی‌متر) باران گزارش شد. مارس و آوریل معمولا مرطوب‌ترین ماه‌ها در امارات و عمان هستند، اما امسال در سراسر منطقه مرطوب‌تر از حد معمول بوده است. مجموعه‌ای از سامانه‌های کم‌فشار توفان‌های شدید و باران شدید را در چند هفته گذشته به منطقه آورده‌اند. به نظر می‌رسد الگوی آرام‌تری در سراسر منطقه در هفته بعد پیش‌بینی شده است. تغییرات مداوم جهانی و اثرهای مستقیم محیط‌زیستی می‌تواند باعث ایجاد بحران‌های پیچیده اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در اقتصادهای وابسته به نفت منطقه خلیج‌فارس (حاشیه خلیج‌فارس) شود. ارزیابی نقش تغییر اقلیم و سیاست‌های مرتبط در تخریب محیط‌زیست و اثرهای اجتماعی-اقتصادی آن نشان می‌دهد که در حاشیه خلیج‌فارس کشورها برخی از انواع اصلاحات اجتماعی-اقتصادی را برای کاهش اثرهای تغییرات اقلیمی باید دنبال کنند، اما به نظر می‌رسد که چنین برنامه‌ای با ظرفیت‌های محیطی سازگار نیست. مشکل اصلی از آنجا ناشی میشود که اختلافات سیاسی بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانع از آن است که محیط‌زیست خلیج‌فارس را به عنوان یک سامانه طبیعی یکپارچه مدیریت کنند و در نتیجه باید تلاش خود را در مرزهای خود محدود کنند، صرف‌نظر از اینکه در سایر بخش‌های سامانه چه اتفاقی می‌افتد. موانع محیطی، تنش‌های سیاسی و رقابت‌های ژئوپلیتیک مانع رویکردی مشارکتی برای کاهش اثرهای تغییرات اقلیمی است و بدین منوال وضعیت احتمالا به جای بهبود بدتر میشود.کشورهای خلیج‌فارس توفان‌های شدیدتر و مکررتری را تجربه خواهند کرد.
طی سال‌های اخیر، شهرهای عربستان از مکه تا جده و دمام، تحت اثر بارش‌های سیل‌آسا و رعد و برق قرار گرفته‌اند و شرایط جوی سختی را تجربه کرده‌اند که منجر به وقوع سیل‌های مرگبار و ناآرامی‌های قابل‌توجهی شده است. آب و هوای گرم‌تر منجر به گرم شدن اقیانوس‌ها میشود. بیشتر این امر به تغییرات اقلیمی، گرم شدن جو و اقیانوس‌ها، به ویژه آب‌های نزدیک به خط استوا، مانند اقیانوس هند و دریای عرب، مرتبط است. آب‌های گرم‌تر، بستر مناسبی برای رشد توفان‌ها و آب و هوای شدید مانند توفان‌های فروردین 1403 در امارات، عمان و ایران هستند. آب‌های گرم‌تر، سریع‌تر تبخیر می‌شوند و بخار آب بیشتری به جو تزریق می‌کنند که می‌تواند در شرایط مناسب به توفان‌های باران‌زا تبدیل شود. در عین حال، الگوهای اقلیمی مانند ال‌نینو گرم شدن و اقلیم مرطوب‌تر را در بخش‌هایی از خاورمیانه تقویت می‌کند. این عوامل دوگانه می‌توانند بارندگی بیشتری به خصوص در مناطق گرم‌تر ایجاد کند. در امارات متحده عربی، بارورسازی ابرها بیش از 20 سال است انجام شده است. این کشور قصد دارد در سال 2024 حدود 300 ماموریت بارورسازی ابرها انجام دهد.
این برنامه برای امارات متحده عربی حیاتی شده است، زیرا تغییرات اقلیمی و رشد سریع جمعیت منابع آب طبیعی در این کشور خشک را تحت فشار قرار داده و آن را وادار می‌کند تا به شدت به نیروگاه‌های آب شیرين‌کن و نمک‌زدایی، انرژی‌بر، متکی باشد. البته اثر چنین فناوری در تحریک توفان 28 فروردین در امارات بعید به نظر می‌رسد، چراکه بارورسازی ابرها قادر به چنین اثرهای گسترده‌ای نیست. شرایط برای باروری ابرها، زمانی مناسب است که بخار آب زیادی در جو باشد. توفان‌های شدیدتر باران‌زا می‌تواند باعث سیل‌های قابل‌توجهی در شهرهایی میشود که به ویژه در دهه‌های اخیر در حاشیه خلیج‌فارس توسعه یافته‌اند و به نظر می‌رسد فاقد زیرساخت‌های مناسب برای مقابله با شرایط بحرانی آب و هوایی هستند: مانند دوبی، ابوظبی، دوحه و منامه.
در آب و هوای بیابانی باران‌های شدید ناگهانی به سرعت دره‌ها و مناطق بدون پوشش گیاهی متراکم و خاک‌های جاذب به صورت سیلاب فرا می‌گیرد. جذب آب در زمین که در سیلاب معمولا بسیار کم رخ می‌دهد، موجب میشود تا فشار بر مخازن محدود زیرزمینی و اتکا به نیروگاه‌های نمک‌زدایی تشنه انرژی کاهش یابد. منابع آبی شیرین زیادی در منطقه وجود ندارد. برای سامانه‌های تامین آب شیرین، با وابستگی بیشتر به نمک‌زدایی، محدودیت‌های اقتصادی و محیط‌زیستی وجود دارد. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باید با همکاری به سرعت خود را برای استفاده حداکثری از باران‌های آینده و در عین حال اجتناب از سیلاب احتمالی، آماده کنند و وفق دهند. این شامل توسعه بهره‌برداری همه کشورهای منطقه از زهکشی بهتر، کنترل سیلاب، توسعه سامانه‌های تغذیه آب زیرزمینی و منابع بارورسازی ابرها است.
سایر اخبار این روزنامه
مناقشه حجاب، از « ايتا» تا خيابان
ريشه‌هاي مواجهه نسل‌هاي جديد با حجاب
گامي ديگر به سوي تحديد حق اعتراض شهروندان؟
واگذاري سرخابي‌ها مثل نذر كردن روغن ريخته براي امامزاده است!
تقويت همكاري قواي مسلح ايران و پاكستان براي منطقه ثبات مي‌آورد
سندي تهی از «موسيقي»
روشنفكر فرهنگ‌مدار
نتيجه دشمني با علوم اجتماعي
در جست‌وجوي تقويت اعتماد و اميد
خلیج‌فارس و تبعات تغییر اقلیم
كنگره جهاني انرژي و واقعيت‌هاي گذار
اظهارنامه‌اي در پاسخ به منع ارسال اظهارنامه
روشن شدن مشعل المپيك در المپياي يونان
ناكارآمدي سازوكارهاي بينالمللي درغزه
سند فانتزي
روزها با سوزها
سن‌پطرزبورگ و زندان هولناك آن
نتيجه دشمني با علوم اجتماعي
در جست‌وجوي تقويت اعتماد و اميد
خلیج‌فارس و تبعات تغییر اقلیم
كنگره جهاني انرژي و واقعيت‌هاي گذار
