استمرار موفقیت سیاست تثبیت اقتصادی
گروه اقتصاد کلان:به تازگی بانک مرکزی با انتشار جدیدترین آمار پایه پولی و رشد پول از کاهش قابل‌توجه رشد پایه پولی در سال 1402 همراه با کاهش رشد نقدینگی در این سال خبر داد و اعلام کرد که شرایط لازم برای کاهش نرخ تورم در سال جاری و سال‌های آتی وجود دارد.
بر اساس آمار منتشر شده، نرخ رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۲ روند نزولی قابل‌توجهی را تجربه کرد؛ بطوری‌که نرخ این شاخص مهم پولی و تاثیرگذار در تورم نسبت به رقم فروردین سال ۱۴۰۲ که ۴۵ درصد بود با ۱۶.۹ واحد درصد کاهش، در پايان اسفندماه ۱۴۰۲ به ۲۸.۱ درصد رسید. رشد پول (بخش سیال نقدینگی) نیز از ۶۵.۲ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ به ۱۷.۵ درصد در پایان اسفندماه سال گذشته کاهش یافت.
آمار یک دهه نقدینگی در ایران نشان می‌دهد که از سال 98، یعنی بعد از نمایان شدن آثار شدید تحریم‌ها و مشکلات شدید ارزی، رشد نقدینگی در مسیر صعودی قرار گرفت؛ به‌طوری که رشد نقطه به نقطه نقدینگی از 25.2 درصد در اردیبهشت‌ماه همان سال، به 31. 3 درصد در اسفندماه رسید و از این سال به بعد رشد نقدینگی در همه سال‌ها در بازه‌ای بیش از 30درصد قرار داشت تا اینکه در سال 1402 به 24.3درصد رسید.
همین موضوع منجر به این شد که در سال 1400، بانک مرکزی سیاستی تحت عنوان کنترل ترازنامه‌ای که به موضوع کنترل مقداری حجم ترازنامه بانک‌ها می‌پرداخت را در دستور کار خود قرار داد که بر اساس آن بانک‌هایی که از سطح مقداری تعیین‌شده بیشتر نقدینگی خلق کنند، جریمه می‌شدند که این سیاست منجر به این شد، رشد نقدینگی در سال 1402 روند کاهشی را تجربه کند. در واقع به عقیده برخی از کارشناسان پولی و بانکی، کنترل ترازنامه بانک‌ها جزو عوامل مهم و تاثیرگذار در کنترل رشد نقدینگی در کشور بود اما در عین حال برخی دیگر از کارشناسان بر موقتی بودن رشد نقدینگی با این شیوه اظهارنظر می‌کنند.
بانک مرکزی: روند صعودی رشد نقدینگی نگران کننده بود
چندی پیش بانک مرکزی در واکنش به گزارشی مبنی بر «موقتی بودن کنترل رشد نقدینگی» عنوان کرد که روند صعودی رشد نقدینگی و ثبت ارقام بی‌سابقه این متغیر در پایان سال ۱۳۹۹ و نیمه اول سال ۱۴۰۰ مسئله‌ای بس نگران‌کننده بود که تداوم آن می‌توانست اقتصاد کشور را با معضلات و مخاطرات گوناگونی مواجه سازد و ضمن افزایش نااطمینانی‌ها در تصمیمات خرد فعالان اقتصادی کشور، آثار مخربی بر متغیرهای کلان اقتصای بوجود آورد. حال که حدود دو سال از آن مقطع نگران‌کننده گذشته است، متغیرهای پولی کشور در وضعیت نسبتاً پایداری قرار گرفته‌اند و آمارها حاکی از تحقق اهداف بانک مرکزی در کنترل رشد نقدینگی و قرار گرفتن در محدوده‌های تعیین شده است. مرور مسیر طی شده نشان‌دهنده آن است که نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی از ۴۲.۸ درصد در پایان مهرماه ۱۴۰۰ طی یک روند نزولی به ۳۱.۱ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ و متعاقبا به ۲۴.۳ درصد در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است.
در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی به تداوم کاهش نرخ رشد نقدینگی و دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده اشاره شد که بر اساس آن نرخ رشد نقدینگی نیز طی یک روند نزولی از 40.6 درصد در پایان سال 1399 و 42.8 درصد در پایان مهرماه سال 1400 به 31.1 درصد در پايان سال 1401 و 24.3 درصد در پایان سال 1402 رسید.
بانک مرکزی در این گزارش این آمار را بیانگر توفیق کامل خود در کنترل رشد نقدینگی و حصول اهداف تعیین شده دانست. بر اساس آمارهای مقدماتی، حجم نقدينگی در پايان اسفندماه 1402 به رقم 78808.9 هزار میلیارد ریال رسید؛ دستیابی به رقم رشد نقدینگی 24.3 درصد در پایان سال 1402، در شرایطی حاصل شده است که رقم رشد نقدینگی
سالانه زیر 25 درصد آخرین بار در سال 1397 (23.1 درصد) محقق شده بود.
فرزین: رشد پول معیار مهمی برای انتظارات تورمی است
محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی نیز روز یکشنبه 16 اردیبهشت‌ماه در جلسه هیات دولت از کاهش نرخ رشد پایه پول ملی خبر داد و اعلام کرد: بر اساس گزارش‌های تهیه شده نرخ رشد نقدینگی که تا پایان اسفند سال گذشته به ۲۴ درصد کاهش یافته بود، در فروردین به ۲۳ درصد رسیده است. براساس این گزارش نرخ رشد پول نیز که سال گذشته ۳۳ درصد بود، تا ۱۶ فروردین امسال به ۱۶ درصد کاهش یافته است.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین افزود: رشد پول معیار مهمی برای انتظارات تورمی است و کاهش نرخ رشد آن نشانگر کاهش انتظارات تورمی است. همچنین در فروردین امسال میزان دارایی‌های ارزی کشور حدود ۲۰۰ میلیون دلار افزایش یافته که به معنای تراز مثبت ۲۰۰ میلیون دلاری خرید دارایی‌ها ارزی نسبت به فروش آن است.
انتظار کاهش تورم در ماه‌های آتی
مروری بر عملکرد اجزای نقدینگی حاکی از آن است که رشد پول (بخش سیال نقدینگی) در سال 1402 نیز بطور قابل‌توجهی کاهش یافته و از 65.2 درصد در پایان سال 1401 به 17.5 درصد در پایان اسفندماه 1402 رسیده است. در مجموع، روند نزولی قابل‌توجه رشد نقدینگی و رشد پول، مؤید آن است که در سایه ثبات ایجاد شده در سال 1402، از شدت انتظارات تورمی فعالین اقتصادی کاسته شده و در نتیجه انتظار می‌رود که نرخ تورم در ماه‌های آتی ارقام پایین‌تری را ثبت کند.
لازم به اشاره است ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان اسفندماه 1402 نسبت به پايان اسفندماه 1401، معادل 2.9 درصد کاهش یافته و به رقم 7.112 رسیده است.در مجموع کاهش رشد نقدینگی، کاهش رشد پایه پولی، کاهش رشد پول و نیز تنزل ضریب فزاینده نقدینگی همگی دلالت بر اثربخشی سیاست‌های پولی بانک مرکزی مبتنی بر استفاده ترکیبی از کلیه ابزارهای سیاست های پولی دارد که این موضوع نه تنها در سال گذشته بلکه به صورت موثرتری می‌تواند تاثیر منجر به تداوم پایدار روند نزولی نرخ تورم در دوره‌های زمانی آتی داشته باشد.
