[عبدالباسط انصاری-فرشته کیانی]  شامگاه دوشنبه بود که رسانه‌ها به نقل از مقامات حماس از موافقت این جنبش با طرح پیشنهادی مصر برای آتش‌بس خبر دادند. درحالی‌که گمانه‌زنی‌ها حکایت از احتمال مخالفت حماس با طرح آتش‌بس در مذاکره قاهره به‌دلیل کارشکنی اسرائیل و اصرار تیم حماس بر آتش‌بس دائمی حکایت داشت، اما حماس با یک تغییر تاکتیک مذاکراتی و موافقت با «طرح تعدیل‌شده مصر» و دو مرحله‌ای شدن آتش‌بس(ابتدا آتش‌بس موقت و تبادل تعدادی از اسرا و سپس اعلام رسمی آتش‌بس دائم) به‌اصطلاح توپ را به زمین اسرائیل انداخت و جو رسانه‌ای غرب علیه خود را خنثی و فشارها را متوجه اسرائیل کرد. در ساعت ابتدایی اعلام موافقت حماس با آتش‌بس «خلیل الحیه»، نایب‌رئیس حماس در غزه اعلام کرد موافقت حماس با طرح میانجیگران مصری و قطری شامل تبادل تعدادی از اسرا، در مرحله ابتدایی، اعلام آتش‌بس دائمی در مرحله دوم با تضمین آمریکا و توقف دائمی جنگ است. در همان ساعات اما کابینه جنگی اسرائیل اعلام کرد با این پیشنهاد موافق نیست و تصمیم به عملیات نظامی در رفح برای تحت‌فشار قراردادن حماس جهت آزادی اسرا دارد. پس از آن عملیات علیه رفح توسط اسرائیل شدت گرفت و تا اواسط سه‌شنبه حملات شدیدی علیه رفح از بخش شرقی آن توسط ارتش اسرائیل انجام گرفت و کنترل گذرگاه مرزی رفح با مصر به‌دست صهیونیست‌ها افتاد. در ادامه نگاهی به اخبار و تحلیل‌ها حول موافقت حماس با آتش‌بس و حمله رژیم صهیونیستی به رفح خواهیم داشت.

تاکتیک مذاکراتی حماس و عیان شدن وحشی‌گری اسرائیل
در مذاکرات سه ماه اخیر میان حماس و رژیم صهیونیستی، خط قرمز حماس آتش‌بس دائمی، توقف کامل جنگ و بازگشت آوارگان به شمال بود. خط قرمزی که تا روزهای پیش از آغاز مذاکرات اخیر قاهره و حین مذاکرات نیز به‌صورت قاطع مورد تأکید قرار گرفت. اکنون حماس با موکول کردن آتش‌بس دائمی به مرحله دوم توافق، هم خط قرمز خود را به نوعی حفظ کرد، هم توپ را به زمین صهیونیست‌ها انداخت، اما اصرار اسرائیل برای حمله به رفح و جنایت وحشیانه علیه بیش از یک میلیون از اهالی و آوارگان ساکن این منطقه این موضوع را آشکار کرد که رژیم صهیونیستی هدفی جز نابودی کل غزه و کوچ اجباری اهالی رفح ندارد و حتی رهایی اسرای خودش نیز در اولویت قرار ندارد. پس از اعلام موافقت حماس با آتش‌بس، خانواده اسرای صهیونیست در سرزمین‌های اشغالی به خیابان‌ها ریخته و در مصاحبه‌های خود اعلام کردند اکنون نتانیاهو بهانه‌ای برای مخالفت ندارد و هرچه زودتر باید تن به آتش‌بس و تبادل اسرا بدهد.

حماس با چه چیزی موافقت کرد؟
همانگونه که در ابتدای این نوشتار ذکر شد درحالی‌که گمان می‌رفت حماس از پذیرش توافق امتناع می‌کند، اما حماس با اعلام اینکه طرح تعدیل شده مصر را پذیرفته است تمایل خود را برای تحقق آتش‌بس اعلام کرد. هرچند با اعلام این خبر گمانه‌ها به این سمت رفت که حماس از خط قرمز خود مبنی بر آتش‌بس دائمی عدول کرده، اما با اظهارات مقامات این جنبش مشخص شد حماس آتش‌بس دائمی را به مرحله بعد موکول کرده است. الجزیره به نقل از «خلیل الحیه»، نایب‌رئیس حماس در غزه، درباره موافقت حماس با توافق نوشت: «این پیشنهاد که از سوی میانجیگران قطری و مصری ارائه شده شامل عقب‌نشینی کامل اسرائیل از نوار غزه، بازگشت آوارگان و مبادله اسرا در ۳ مرحله است. این پیشنهاد دربرگیرنده خروج ۳۰ تن از اسرا از زندان‌های رژیم اشغالگر براساس قدیمی‌تر بودن آنها در برابر هر اسیر اسرائیلی است. براساس متن توافق پیشنهادی، مراحل آتش‌بس پی‌درپی و مرتبط هستند. در مرحله دوم این طرح توقف عملیات نظامی و خصمانه به‌صورت دائم اعلام می‌شود. میانجیگران به ما گفتند که رئیس‌جمهوری آمریکا اجرای توافق را تضمین می‌کند. اکنون توپ در زمین رژیم اشغالگر اسرائیل است. ما موافقت کامل خود با طرح پیشنهادی آتش‌بس را به میانجیگران اعلام کردیم. در این توافق اهداف خود در آتش‌بس، بازگشت آوارگان، امدادرسانی و توافق جدی مبادله اسرا را محقق کردیم.»(1) افزون بر آن، جنبش حماس در بیانیه‌ای رسمی از پذیرش توافق خبر داده و اعلام کرد اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی این جنبش، در تماس با شیخ محمد عبدالرحمان نخست‌وزیر قطر و عباس کامل رئیس دستگاه اطلاعات مصر موافقت خود را با طرح این دو کشور برای آتش‌بس در غزه اعلام کرده است.(2) اسامه حمدان از رهبران ارشد حماس نیز در گفت‌وگو با المنار با اشاره به تبلیغات صهیونیست‌ها در زمینه متهم کردن مقاومت به کارشکنی در مذاکرات عنوان کرد اکنون توپ در زمین اسرائیل است. وی همچنین با اشاره به هماهنگی با آمریکا در روند مذاکرات و از سوی دیگر چراغ سبز این کشور به اسرائیل برای حمله به  رفح از دورویی و تناقض آمریکایی‌ها انتقاد کرد.(3)

واکنش‌ها به موافقت حماس با آتش‌بس
در پی موافقت حماس با آتش‌بس موجی از واکنش‌ها حول این موضوع به راه افتاد. ساعتی پس از انتشار این خبر، دکتر امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، در توییتی از تماس اسماعیل هنیه با خود و تشکر وی از حمایت‌های ایران از غزه سخن گفت و از قول وی نوشت: «ما پاسخ حماس را به طرح پیشنهادی مصر و قطر برای توقف حملات رژیم اسرائیل، تبادل اسرا، رفع محاصره انسانی و…ارسال کردیم. اکنون توپ در زمین مقابل است. ما در نیات خود صادق هستیم.» اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، نیز با ابراز رضایت از موضع حماس خواستار موافقت طرف اسرائیلی و «برداشتن یک گام مشابه» از سوی آنان شد.(4) از سوی دیگر متیو میلر، سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا، در واکنش اولیه به موافقت حماس با توافق عنوان کرد: «من پاسخ حماس را تأیید می‌کنم. ما اکنون در حال بررسی این پاسخ و گفت‌وگو با شرکای خود در منطقه هستیم... تا زمانی که بررسی کامل انجام نشده، این پاسخ را قضاوت نخواهد کرد.»(5) نجیب میقاتی، نخست‌وزیر دولت موقت لبنان، نیز با حمایت از رویکرد حماس درباره آتش‌بس، خواستار فشار جهانی بر اسرائیل برای پذیرش آتش‌بس شد.(6) در همین حین منابع اسرائیلی در ساعات ابتدایی عنوان کردند پیشنهادی که حماس با آن موافقت کرده مورد قبول اسرائیل نیست. همچنین دفتر نتانیاهو در بیانیه‌ای از تصویب حمله به رفح در کابینه جنگی اسرائیل با هدف «فشار نظامی بر حماس را برای آزادی اسرا و دستیابی به دیگر اهداف جنگ» خبر داد و همزمان بر اعزام هیأت مذاکره‌کننده اسرائیلی به قاهره برای بررسی پیشنهاد حماس تأکید کرد.

حمله به رفح و تن ندادن به توافق، رسوایی چندباره اسرائیل

رسانه‌ها درباره تن ‌ندادن اسرائیل به آتش‌بس و حمله رفح چه می‌گویند؟
موافقت حماس با آتش‌بس و حمله رژیم صهیونیستی به رفح واکنش‌های گسترده رسانه‌ای به‌دنبال داشت.
روزنامه عِبری زبان هاآرتص درباره موافقت جنبش حماس با توافق پیشنهادی آتش‌بس در نوار غزه نوشت، سران حماس توانستند میان اسرائیل و آمریکا شکاف ایجاد کند.«آموس هارئیل»، تحلیلگر مسائل نظامی«هاآرتص» نوشت: «درحالی‌که به‌نظر می‌رسید مذاکرات در آستانه فروپاشی کامل بود، زمانی که حماس موافقت خود را با پیشنهاد میانجی‌ها درباره قرارداد تبادل اسرا اعلام کرد، اسرائیل غافلگیر شد.» این روزنامه در مطلب دیگری با عنوان: «نتانیاهو در دام پاسخ مثبت حماس گرفتار شده، پاسخی که بین اسرائیل و آمریکا فاصله انداخته» نوشت: «با توجه به بحران در مذاکرات چند روز گذشته، اعلامیه حماس مبنی بر پذیرش توافق ‌آتش‌بس پیشنهادی، اسرائیل را غافلگیر کرد. مقامات سیاسی اسرائیل مدعی‌اند رئیس‌جمهوری آمریکا، اسرائیل را رها کرده است. درحالی‌که اورشلیم به اعزام هیأت‌های خود به مصر ادامه می‌دهد، ارتش اسرائیل در حال افزایش فشار نظامی و عملیات در شرق رفح است. در این میان سخنگوی دفتر کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل می‌گوید اسرائیل درخواست‌شان را برای ورود به منطقه گذرگاه رفح رد کرد.»
پایگاه آمریکایی آکسیوس نیز در این بارهاورده است: «مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند که دولت بایدن از آخرین پیشنهادها درباره گروگان‌‌ها و آتش‌بس که مصر و قطر با حماس توافق کردند، اطلاع داشت، اما قبل از اینکه حماس روز دوشنبه اعلام کند آن را پذیرفته، اسرائیل را در جریان قرار ندادند. این مسئله باعث سوءظن عمیق مقامات ارشد اسرائیل در مورد نقش آمریکا در مذاکرات برای گروگان‌ها شده است و می‌تواند بر مذاکرات آینده تأثیر منفی بگذارد. سه مقام اسرائیلی گفتند که اعلام توافق حماس با آتش‌بس در روز دوشنبه باعث تعجب دولت اسرائیل شد.»
همچنین پایگاه شبکه سی.ان.ان از قول آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، نوشت: «گوترش از اسرائیل و حماس خواست به توافقی دست یابند تا مصایب غیرقابل تحمل فلسطینیان در غزه متوقف شود. او سه‌شنبه (دیروز) در شورای امنیت سازمان ملل گفت که اکنون به آتش‌بس و تبادل گروگان نیاز است و اسرائیل باید هرگونه تشدید تنش در رفح را متوقف کند. حماس گفت ورود اسرائیل به رفح فاجعه انسانی و تهدیدی مستقیم برای بیش از 1.5میلیون آواره فلسطین است. سی.ان.ان درباره حمله اسرائیل به رفح نیز از قول یک منبع آگاه اسرائیلی عنوان کرد: «که عملیات اسرائیل در رفح محدود بوده و در چهارچوب فشارها بر حماس انجام می‌شود.» سی.ان.ان به نقل از این منبع اعلام کرد: اسرائیل پیش از تماس تلفنی روز دوشنبه جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل برنامه خود برای تخلیه منطقه شرق رفح و اجرای عملیات در رفح را به اطلاع آمریکا رسانده بود. منبع مذکور عملیات ارتش رژیم صهیونیستی در رفح را بسیار محدود توصیف کرد و گفت که این تهاجم بزرگ به رفح نبود.»
خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره حملات رژیم صهیونیستی و تلاش این رژیم برای قطع کمک‌ها به غزه نوشته است: «نیروهای اسرائیلی گذرگاه رفح در غزه را تصرف کردند که تهدیدی برای کمک‌رسانی و به خطر افتادن مذاکرات آتش‌بس است. سازمان ملل درباره فروپاشی احتمالی جریان کمک‌ها به فلسطینی‌ها با بسته شدن رفح و دیگر گذرگاه اصلی غزه، کرم‌شالوم، هشدار داد، درحالی‌که مقامات می‌گویند که بخش شمالی منطقه محاصره شده غزه هم‌اکنون «قحطی تمام‌عیار» را تجربه می‌کند. وزارت خارجه مصر تصرف این گذرگاه را محکوم کرد و آن را «تشدید خطرناک تنش‌ها» خواند. مصر قبلاً هشدار داده بود که هرگونه تصرف رفح -که قرار است بخشی از یک منطقه مرزی غیرنظامی‌شده باشد- یا حمله‌ای که فلسطینی‌ها را مجبور به ورود از مرز به مصر کند، معاهده صلح 1979با اسرائیل و امنیت منطقه را تهدید می‌کند. نتانیاهو گفته است که حمله به رفح -که به‌گفته اسرائیل آخرین پایگاه اصلی حماس در غزه است- برای هدف نابودی حماس بسیار مهم است.»
روزنامه انگلیسی گاردین نیز با اشاره به افزایش فشارهای داخلی بر نتانیاهو پس از موافقت حماس با آتش بس آورده است: «هزاران نفر در سراسر اسرائیل به تظاهراتی پیوسته‌اند که خواستار موافقت دولت بنیامین نتانیاهو با شرایط توافق آتش‌بسی است که حماس روز دوشنبه پذیرفت. معترضان با بنری که روی آن نوشته شده بود: «خون روی دستان شماست» به سمت اقامتگاه نتانیاهو در اورشلیم راهپیمایی کردند. این اعتراضات در حالی رخ داد که به‌نظر می‌رسید شکاف‌ها در کابینه جنگ نتانیاهو در حال گسترش است و نخست‌وزیر به‌دنبال حفظ ائتلاف حکومتی متفرق خود بود.»
این روزنامه انگلیسی همچنین در گزارشی در مورد تهاجم اسرائیل به رفح نوشته است: «مقامات نظامی اسرائیل تأیید کردند که نیروهای ارتش اسرائیل کنترل سمت فلسطینی گذرگاه رفح بین غزه و مصر را به‌دست گرفته‌اند که یک هدف استراتژیک کلیدی و تنها دروازه بین مصر و غزه برای کمک‌های بشردوستانه است. سخنگوی اداره مرزی غزه سه‌شنبه (دیروز) حضور تانک‌های اسرائیلی را در گذرگاه رفح تأیید کرد. مقامات امدادی در این قلمرو گفتند که جریان کمک از طریق گذرگاه متوقف شده است. گذرگاه رفح راه نجاتی حیاتی و به‌ویژه برای مصر حساس است، چرا که نگران جلوگیری از مهاجرت جمعی فلسطینی‌ها به صحرای سینا درصورت حمله بزرگ به این شهر است که درست در غرب آن واقع شده است. حضور دائمی در این گذرگاه به اسرائیل این توانایی را می‌دهد که کل رفت‌وآمد این منطقه ازجمله محموله‌های کمک را کنترل کند و می‌تواند به‌عنوان سکوی پرتابی برای عملیات‌های بیشتر علیه تونل‌های فرامرزی عمل کند که به‌گفته مقامات اسرائیلی به حماس اجازه می‌دهد تا تدارکات حیاتی را به‌دست آورد. بیش از یک میلیون فلسطینی که در رفح پناه گرفته‌اند، بر اثر حوادث روز دوشنبه دچار سردرگمی شدند و دستور تخلیه اسرائیل باعث مهاجرت هزاران نفر شد.»
خبرگزاری انگلیسی رویترز اما مدعی شده است حمله به رفح گسترده نیست. رویترز در این‌باره نوشت: «یک مقام آمریکایی گفت که ایالات متحده در مورد حملات اخیر اسرائیل به رفح نگران است، اما بر این باور نیست که این حملات نشان‌دهنده یک عملیات نظامی بزرگ است. این منبع افزود: مقامات آمریکایی بر جلوگیری از عملیات نظامی بزرگ که مناطق پرجمعیت رفح را هدف قرار می‌دهد متمرکزند و به‌نظر نمی‌رسد که اسرائیلی‌ها در حال انجام این کارند.»
پایگاه شبکه الجزیره نیز درباره حمله رفح عنوان کرده است: «عفو بین‌الملل می‌گوید حمله به رفح باعث تشدید «رنج وصف‌ناپذیر فلسطینیان» می‌شود. این گروه حقوق بشری از جامعه بین‌المللی خواسته اسرائیل را تحت فشار قرار دهند تا فورا عملیات زمینی خود در رفح را متوقف و دسترسی بدون محدودیت به کمک‌های بشردوستانه در غزه را تضمین کند. دبیرکل سازمان ملل از جامعه بین‌المللی خواست برای توقف تراژدی غزه اقدام کنند. آنتونیو گوترش از متحدان اسرائیل خواست مقامات آن را برای توقف جنگ در غزه تحت فشار قرار دهند.»

جمع‌بندی
اکنون رژیم صهیونیستی در مخمصه جدی‌ای گرفتار شده است. نتانیاهو یا باید تن به توافق آتش‌بس بدهد و در مرحله دوم آتش‌بس دائمی را نیز بپذیرد یا با میانجی‌های عرب، آمریکا و مخالفان داخلی بیش از پیش درگیر شود. نتانیاهو در شرایطی قرار گرفته است که ابتکار عمل مذاکراتی را از دست داده و مقصر اصلی برهم خوردن توافق جلوه کرده است اما از سوی دیگر پذیرش توافق را به نوعی عدم‌تحقق اهداف خود و پایان احتمالی ریاست بر کابینه قلمداد می‌کند. بر این مبنا اعلام صریح حمله به رفح برای تحت‌فشار قرار دادن حماس احتمالا برای وادار کردن مقاومت به عدول از شرط آتش‌بس دائمی(چه یکباره و چه به‌صورت مرحله مرحله) است. تشدید حملات به رفح و جنایات علیه آوارگان نیز برای اسرائیل بدون هزینه نیست و سبب افزایش فشارهای جهانی خواهد شد.
پی نوشت ها:
1-fa.alalam.ir/news/6859953
2-isna.ir/xdR4jh
3- tn.ai/3081135
4- irna.ir/xjQtWw
5- tabnak.ir/fa/news/1235934
6- tn.ai/3081196