روزنامه خراسان

خطر روشنفکران پوپولیست در جامعه قطبی شده

  حمیدرضا حلاجیان - calture@khorasannews.com    یکی از جذابیت های نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در این است که این فرصت فراهم می شود که نویسنده ها و پژوهشگرهایی که بارها و بارها آثار آن ها را خوانده اید حالا می توانید با آن ها رودررو هم کلام شوید. در این ملاقات ها که گاهی کاملا اتفاقی رخ می دهد شاید اولش باورتان نشود که همان کسی را دیده اید که سال ها می خواستید راجع به فلان موضوع از او سوال کنید یا حداقل از او به دلیل خلق آثاری که دوست داشته اید و با آن روزها و ماه ها و شاید سال ها زندگی کرده اید، تشکر کنید یا حتی نقدی را که بر آثارش داشته اید رو در رو و در فضایی صمیمی مطرح کنید. در سفر امسالم به تهران و نمایشگاه کتاب این امکان هم کلامی برای من هم فراهم شد و با سه شخصیت یعنی بیژن عبدالکریمی فیلسوف ونویسنده ایرانی ، جواد موگویی،مستندساز، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ و مراد ثقفی، از ناشران شناخته شده ایرانی رودر رو به گفت و گو نشستم.   برای بیشتر کتاب خوان شدن مردم باید به جان آدمیان نفوذ کرد در روز سوم و چهارم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران مانند  دو روز ابتدایی نمایشگاه کتاب سری به نمایشگاه کتاب زده بودم تا علاوه بر هم صحبتی با مخاطبانی که هنوز ورق زدن کتاب های کاغذی را دوست دارند تعدادی از کتاب های مد نظرم را خریداری کنم. در طول همین قدم زدن ها بود که دکتر بیژن عبدالکریمی فیلسوف ونویسنده ایرانی را دیدم که متواضعانه داخل غرفه « نقد فرهنگ» ایستاده بود و با روی باز به سوالات افرادی که با او وارد گفت و گو می شدند، پاسخ می داد؛ من هم طبیعتا فرصت را غنیمت شمردم ،جلو رفتم و بعد از احوالپرسی  کوتاه از او درباره دلیل حضورش در نمایشگاه کتاب تهران سوال کردم و این که برای کتاب خوان شدن مردم چه باید کرد؟ عبدالکریمی معتقد بود برای بیشتر کتاب خوان شدن مردم باید به جان آدمیان نفوذ کرد. او ادامه داد: نمی خواهم بگویم کارهای فیزیکی و بوروکراتیک بی تاثیر است اما در نمایشگاه کسانی که کتاب خوان بوده اند می آیند و این طور نیست که با نمایشگاه  انتظار داشته باشیم تعداد زیادی به کتاب خوانی جذب شوند و این موضوع خیلی تغییر بکند. بعد از توضیحات تکمیلی این استاد دانشگاه  با استناد به این اصل که برای کتاب خوان تر شدن مردم باید فاصله میان روشنفکران و مردم کمتر شود از او پرسیدم، آیا تصور نمی کنید زبان مشترک مردم و روشنفکران دچار فاصله هایی شده است؟عبدالکریمی در پاسخ به این سوال  گفت: من گمانم این است که فاصله بین توده ها و روشنفکران کم شده و روشنفکران همین حرف هایی را می زنند که مردم در کوچه و خیابان می زنند، یعنی فکر می کنم روشنفکران ما اسیر نوعی پوپولیسم شده اند و این خطرناک است. عبدالکریمی گفت: ببینید جامعه دوقطبی شده و همچنین احساسی، بنابراین امر عقلانی از سوی احساسات گرایی نفی می شود و هر کسی هم که می خواهد پلی باشد، به شدت از دوطرف طرد می شود. در این میان روشنفکرانی که مرجعیتی هرچند کم را دارند، جای درست نایستاده اند و شرایط ذهنی جامعه را آشفته می کنند و فرصت آرام شدن و البته درست اندیشیدن را پیدا نمی کنیم.         جواد موگویی ، مستند ساز؛ جشن بزرگ کتاب و کتاب خوان ها  بعد از گفت و گوی نسبتا طولانی و کاملا جذاب با این فیلسوف ایرانی به سمت دیگر نمایشگاه رفتم. مدت زیادی بود در نمایشگاه قدم می زدم، به هر راهرویی که سرک می کشیدم  با انبوهی از مردم رو به مصاحبت می شدم که کتاب های زیادی خریداری کرده بودند و از غرفه ای به غرفه ای دیگر می رفتند.  وسط جمعیت چهره ای آشنا را دیدم،جوانی دهه شصتی که مستندها و کتاب هایش سروصدای زیادی به پا کرده و اسمش حالا سر زبان بسیاری از کتاب خوان ها افتاده بود . کمی که دقت کردم مطمئن شدم خود جواد موگویی، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ انقلاب اسلامی است. جلو رفتم وخودم را معرفی کردم. از او خواستم درباره نمایشگاه امسال گفت و گوی کوتاهی با هم داشته باشیم .اول صحبت هایمان با شوخی و بگو بخند قصد داشت از خیر این مصاحبه بگذرد اما بالاخره راضی شد. از او که آثارش حسابی میان اهالی قلم و مخاطبان خاصش شناخته شده است درباره تاثیر نمایشگاه در کتاب خوان تر شدن مردم پرسیدم ،جواد موگویی در پاسخ گفت: به نظرم بیشتر از همه نمایشگاه کتاب جشن کتاب خوان هاست، اگر ما بخواهیم از یک نمایشگاه کلی کارکرد بیرون بکشیم، این طور نیست، اما از این باب که جشن کتاب خوان ها و نویسنده هاست، دورهمی خیلی خوبی است، حالا این موضوع چقدر می تواند در چیز های دیگر تاثیر بگذارد معیارهای دیگری می طلبد، یعنی نمی شود ما در کل سال کارهایی را که باید انجام بدهیم ،انجام ندهیم و بخواهیم در یک نمایشگاه آن ها را جبران کنیم. موگویی ادامه داد: موضوع بعد فراهم کردن دسترسی مخاطبان به ناشران و نویسندگان است، من اگر بخواهم به این همه ناشر دسترسی داشته باشم، باید کلی وقت بگذارم تا بتوانم آن ها را پیدا کنم، الان خیلی راحت می توانم همه را پیدا کنم، این برای من پژوهشگر خیلی خوب است. او در پاسخ به این سوال که گرانی کتاب تا چه حد بازار کتاب و کتاب خوانی را از رونق انداخته، گفت: به هر حال گرانی کتاب یک مشکل قابل توجه است، اما مگر چیزهای دیگر گران نیست؟ مگر پیتزا و بستنی گران نیست؟ پس چرا مردم آن ها را می خرند اما به کتاب که می رسد، حساب  وکتاب می کنند، باز بگویم به نظر من گرانی کتاب یک مشکل است، اما موضوع اصلی چیز دیگری است و دلایل دیگر دارد. در نظر داشته باشیم که موضوعات تک عاملی نیستند و چند عاملی اند که یکی از آن ها هم گرانی کاغذ است. موضوع اصلی این است که اقبال مردم به کتاب کم شده است.  
 
 
مراد ثقفی ، ناشر؛ فرصتی مغتنم برای ارتباط ناشران با یکدیگر چند دقیقه ای می شد از جواد موگویی خداحافظی کرده بودم و میان غرفه ها قدم می زدم ،همزمان با این که کتاب های مختلف را ورق می زدم حواسم هنوز پیش صحبت های استاد عبدالکریمی و جواد موگویی بود. خیلی حرف ها زده بودیم که برایم تامل برانگیز بود. جواد موگویی حرف از گرانی کاغذ زده بود و تصمیم گرفتم با یکی از ناشران فعال حاضر در نمایشگاه به عنوان یک خبرنگار گفت و گو کنم و از مشکلات این روزهای ناشران بپرسم.باخبر شده بودم مراد ثقفی مدیر نشر شیرازه که از استخوان خرد کرده های صنعت نشر است به نمایشگاه آمده،  پس  به دنبال غرفه نشر شیرازه گشتم . تا امروز تعداد زیادی از کتاب های منتشر شده این انتشاراتی را خوانده بودم و جدیت این انتشاراتی برایم مسجل شده بود. بالاخره این انتشاراتی و از همه مهم تر مراد ثقفی را پیدا کردم.دیدار با این قبیل انسان ها فرصت مغتنمی است.جلو رفتم  و بعد از احوالپرسی و گپ و گفتی کوتاه درباره این که آیا نمایشگاه کتاب می تواند گامی در کتاب خوان تر شدن مردم بردارد یا خیر از او پرسیدم.ثقفی پس از تاملی کوتاه گفت: در کل وقتی شما فضای بزرگی را به عنصری به نام کتاب اختصاص می دهید، در یک بازه 10 روزه به مخاطب اجازه می دهید بیاید و ببیند، پس معلوم است که به کتاب خوانی کمک می کند، من خیلی اوقات می آیم که همین را ببینم، مشاهده می کنم که یک دوست کتاب خوان با باقی دوستانش به نمایشگاه می آید، من هم گاها پیشنهادهایم درباره خرید کتاب را به آن ها می دهم. او ادامه داد: الان با توجه به اطلاع رسانی در شبکه های اجتماعی، مقداری این جنبه اطلاع رسانی نمایشگاه کمتر شده است، مگر این که افرادی علاقه مند باشند و بخواهند بیایند همراه با دوستانشان در این موردها پرس وجو کنند. مراد ثقفی درباره فرصت مغتنم ارتباط گرفتن ناشران شهرهای مختلف با یکدیگر در نمایشگاه نیز گفت: خود من در نمایشگاه می توانم با ناشران شهرستان ها ارتباط بگیرم یا برای مثال ناشرهای تخصصی هستند که آدم لزوما آن ها را دنبال نمی کند، اما می شود این جا آن ها را پیدا کرد. بنابراین دیدن این ها برای خود من خوب است اما این سال ها کمتر وکمتر می آیند. گرانی کاغذ و شرایط سخت ناشران بخش خصوصی   مدیر انتشارات شیرازه ، درباره گرانی های کاغذ و سخت شدن رقابت برای ناشران خصوصی با بخش های دولتی و شبه دولتی گفت: ببینید برای این که ما نتیجه این را بدانیم باید آمار آن را داشته باشیم، یک واقعیت این است که کتاب هم مانند همه چیز در حال گران شدن است چراکه نهاده ها از کاغذ و مرکب و چاپ در حال گران شدن است، اما این را باید مقایسه کرد با اقلام دیگر، مثلا اگر قیمت کاغذ 8 برابر شده آیا خودرو هم همین مقدار افزایش داشته است یا خیر؟ ثقفی با اشاره به این که فقیر شدن مردم هم یک طرف دیگر ماجراست، بیان کرد: این تنگدستی در کلیت و اخص آن در قشر کتاب خوان یک طرف مهم قضیه است، همین امروز آقایی که معلوم بود کتاب های ما را پیگیری می کند و ما درباره آن ها با هم صحبت می کردیم، می گفت حقوق من 20 درصد بالا رفته ولی تمام هزینه هایم بیشتر شده است. این نویسنده و روزنامه نگار، درباره این نظریه که با وجود کمک های دولتی به بخش های خصولتی، بخش خصوصی خیلی توان رقابت نخواهد داشت، توضیح داد: به نظر می آید بخش دولتی خیلی با بخش خصوصی در حوزه های محتوایی رقابتی ندارد، چراکه بخش خصوصی مخاطبان خودشان را دارند و محتوای خودشان را تولید می کنند، مگر آن ها که خصوصی بودند و بعد مثلا نیمه دولتی شدند. او با اشاره به این که در گذشته دولت از طریق خرید چند جلد کتاب کمک هایی به ناشر می کرد، افزود: الان دو سال است که این اتفاق نمی افتد، قبلا اگر کتاب محترم و معقول بود دولت 100 جلد یا همین حدود را می خرید و این کمکی به ناشر بود، ولی در کل فکر می کنم همه چیز رو به کوچک شدن می رود و کتاب هم جزو آن است، سبد خانوارها که کوچک شود کتاب هم این اتفاق برایش خواهد افتاد. در پایان این گفت و گو دکتر ثقفی درباره نمایشگاه مجازی گفت: به نظر من این یک ابتکار خیلی خوب بود و خوب هم کار کرده و خیلی مشکلات آن کم است. بعد از به پایان رسیدن گپ وگفت ها با این پژوهشگر و روزنامه نگار برجسته به سمت دیگر غرفه ها رفتم تا دیدارهایی با دیگر نویسندگان و شاعران حاضر در نمایشگاه داشته باشم که ادامه این گفت و گوها را در روزهای آینده می خوانید.  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان)آمریکای آشوب زده در یک آینده آخرالزمانی! (شهروند) پایان عصر قولنامه در بازار املاک (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
خطر روشنفکران پوپولیست در جامعه قطبی شده زنگ خطر افزایش هزینه تولید برای نمایش خانگی شفقِ کم‌سروصدا در ایران تلاقی خشم و غرور در کوچه مرگ! دوراهی پیش روی صندوق توسعه ملی ضیافت لاله‌های واژگون پیشنهاد تعطیلی روز میلاد امام رضا(ع) روی میز دولت رهنمودهای مراجع، چراغ راه دولت رهبر انقلاب:به برکت شهادت شهید زاهدی عظمت جمهوری اسلامی ایران ظاهر شد کمین جبالیا صندوق توسعه ملی بنگاه دار یا سرمایه گذار؟ قطار سریع السیر مشهد- تهران روی ریل برنامه 56000 کیلومترمربع در چنگال فرونشست