یک پایان بسته برای زیرزمینی‌ساز‌ها

جوان آنلاین: زیرزمینی‌ساز‌های سینمایی فکر می‌کنند این آغاز یک راه تازه است، اما حقیقت ماجرا این است که اولین فیلم زیرزمینی آن‌ها آخرین فیلم آن‌ها خواهد بود که می‌توانند آن را در جشنواره‌های خارجی مهم جلوه دهند. 
از معضلاتی که سازمان سینمایی در چند سال اخیر با آن مواجه بوده بحث ساخت فیلم‌های بدون مجوز و حضورشان در جشنواره‌های خارجی است که به تازگی تولید آثاری با حضور بازیگران بدون حجاب قانونی هم به این مسئله اضافه شده است. جدیدترین نمونه تخلفات سینمایی تولید فیلم سینمایی زیرزمینی است که پایه‌گذار آن جعفر پناهی بود. تازه‌ترین مورد «دانه انجیر مقدس» به کارگردانی محمد رسول‌اف است. البته در چند سال اخیر شاهد قانون‌شکنی افرادی مثل فرهاد دل‌آرام، سیدفرشاد هاشمی، مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها در عرصه تولید فیلم‌های بدون مجوز بودیم، روندی که باید با نقش‌آفرینی جدی مسئولان فرهنگی و حقوقدانان برچیده شود.   جامعه سینمایی متضرر می‌شود 
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اخیراً در پاسخ به سؤالی درباره تولید فیلم‌های بدون مجوز وزارت ارشاد و به صورت زیرزمینی در ایران و شرکت آن‌ها در جشنواره‌های خارجی گفت: تولید و انتشار چنین فیلم‌هایی خلاف قانون است. هر کجا در جریان باشیم، جلوی آن را می‌گیریم؛ هم ما چنین کاری می‌کنیم و هم نهاد‌های قانونی که وظیفه دارند. این تخلفات، تخلفات آزاردهنده‌ای است که ضرر آن را جامعه سینمایی بیش از دیگران متحمل می‌شوند. در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خود را تنظیم‌گر و نگهبان قانون می‌دانیم و از این مرز‌های قانونی به خوبی صیانت می‌شود. 
اسماعیلی درباره احتمال برخورد با محمد رسول‌اف برای تولید فیلم بدون مجوزی به نام «دانه انجیر مقدس» که در جشنواره کن پذیرفته شده، گفت: به هر حال این تخلف محرزی است و حتماً در سازمان سینمایی طبق قانون برخورد خواهیم کرد تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم. با این حال دو روز پیش خبر رسید رسول‌اف ایران را ترک کرده و در اروپا به سر می‌برد. این در حالی رقم خورده که رسول‌اف طبق حکم دادگاه، ممنوع‌الخروج بوده و نمی‌توانسته از طرق قانونی از کشور خارج شده باشد. رسول‌اف اشاره‌ای نکرده که در حال حاضر در کدام کشور است، اما در صفحه اینستاگرامش تأکید کرده که با سرعت مشغول «آخرین مراحل فنی پس از تولید فیلم دانه انجیر» است، فیلمی که قرار است در بخش مسابقه جشنواره فیلم کن به نمایش درآید.


وی با انتشار ویدئویی کوتاه که به نظر می‌رسد در ارتفاعات ضبط شده است، تأیید کرده که پس از بار‌ها اتهام و دادگاه و ضبط پاسپورت، توانسته از ایران خارج شود. او همچنین در بیانیه دیگری که به زبان انگلیسی منتشر شده، گفته است پس از سفری طولانی و پیچیده، چند روزی است که خود را به اروپا رسانده است! 
فیلم تازه رسول‌اف که در آن بازیگران زن بدون داشتن حجاب اسلامی مقابل دوربین قرار گرفته‌اند درباره یک قاضی دادگاه انقلاب تهران است که در میانه اوج‌گیری فتنه «زن، زندگی، آزادی» پس از گم شدن اسلحه‌اش دچار سوءظن نسبت به همسر و دختران جوان خودش می‌شود. رسول‌اف به احتمال زیاد دیگر به ایران بازنگردد، چراکه محکومیت‌های او در دادگاه قطعی شده و احتمالاً با احکام مضاعفی روبه‌رو خواهد شد و آخرین فیلم او هم محکومیت‌هایش را سنگین‌تر خواهد کرد. 
پیش از این نشریه اسکرین با انتشار جزئیاتی از داستان فیلم بدون مجوز «دانه انجیر مقدس» به کارگردانی محمد رسول‌اف نوشته بود: در چند روز آینده برای نخستین بار در دنیا در بخش مسابقه هفتاد و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن به نمایش درخواهد آمد. 
به نوشته نشریه اسکرین، داستان فیلم درباره ایمان، یک قاضی تحقیق در دادگاه انقلاب تهران است که با گم شدن مرموزانه اسلحه‌اش در میانه شدت گرفتن اغتشاشات درگیر سوءظن می‌شود. او نسبت به احتمال دخالت همسرش نجمه و دخترانش رضوان و سنا در این اتفاق دچار سوءظن می‌شود و در خانه‌اش تدابیر سختگیرانه‌ای را اعمال می‌کند که باعث تنش در خانه می‌شود. 
اسکرین مدعی شده محمد رسول‌اف همراه امین صدرایی، مانی تیلگنر، رزیتا هندیجانیان و ژان‌کریستف سیمون و دو شرکت آلمانی و فرانسوی با مشارکت شبکه تلویزیونی آرته و Moin Filmforderung هامبورگ، تهیه‌کننده‌های فیلم «دانه انجیر مقدس» هستند. ظاهراً شرکت «بوتیک فیلم» مستقر در شهر برلین آلمان با به دست آوردن حق فروش جهانی فیلم پیش از نمایش آن در رقابت کن، قرارداد توزیع آن را در فرانسه بسته است. در این فیلم، سهیلا گلستانی، میثاق زارع، مهسا رستمی و ستاره ملکی بازی کرده‌اند. 
البته نکته جالب این است که محمد رسول‌اف در سال‌های قبل نیز با فیلم‌های بدون مجوز «شیطان وجود ندارد»، «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند»، «لرد» و «جزیره آهنی» در جشنواره‌های بین‌المللی حضور داشته و برخورد فرهنگی مسئولان نیز باعث نشده این مجرم امنیتی دست از تولید فیلم‌های ضدایرانی بکشد.   تولید فیلم‌های بدون حجاب از زنان 
تخلف جدیدی که در حال الصاق به مسئله تولید فیلم‌های بدون مجوز است، بحث آثاری است که برای مقابله با مسئله حجاب قانونی تولید می‌شوند. فیلم سینمایی «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» به کارگردانی سیدفرشاد هاشمی و تهیه‌کنندگی مشترک او با فرزاد پاک که قبلاً در مقام تهیه‌کنندگی فیلم «شیطان وجود ندارد» با محمد رسول‌اف و کاوه فرنام مشارکت داشته، اولین فیلم ایرانی بود که در هفتادوششمین جشنواره سینمایی کن بازیگرانش بدون حجاب جلوی دوربین رفتند. 
از منظری دیگر «دانه انجیر مقدس» سومین فیلم سینمایی ایرانی حاضر در جشنواره‌های بین‌المللی است که به‌رغم فیلمبرداری در ایران، بازیگران آن بدون حجاب هستند. پیش‌تر نیز فیلم سینمایی «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» به کارگردانی سیدفرشاد هاشمی و همچنین فیلم «کیک محبوب من» به نویسندگی و کارگردانی مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها و تهیه‌کنندگی غلامرضا موسوی با بازی لی‌لی فرهادپور و اسماعیل محرابی که بازیگرانش بدون حجاب قانونی در آن‌ها ایفای نقش کرده بودند در جشنواره‌های خارجی حاضر شده بودند. 
متأسفانه تلقی محاسباتی اشتباه موجب شده پس از فتنه زن، زندگی، آزادی چند فیلمساز درجه چندم روند تولید فیلم‌هایی از این دست را آغاز کنند، غافل از اینکه با این کار صرفاً مهری قطعی بر پایان فعالیت هنری خود می‌زنند و ادامه فعالیت آن‌ها در خارج از ایران نیز برای چنین فیلمسازان خائنی میسر نخواهد بود، چراکه امکان وطن‌فروشی برای این افراد فقط از طریق حضور در ایران میسر است. به نظر می‌رسد مسئولان فرهنگی با همکاری حقوقدانان باید فکری برای چنین اقداماتی بکنند. از آنجایی که تا به حال شاهد نقض قوانین کشور‌های اروپایی و امریکایی از سوی این جشنواره‌ها نبودیم، روشن است که راهکار قانونی برای پاسخگو کردن آن‌ها در حوزه حقوق بین‌الملل وجود دارد و حل این مشکل فقط همت و تلاش مسئولان را می‌طلبد تا دیگر این اشتباه‌های محاسباتی رخ ندهد.