روزنامه خراسان
1403/03/07
بزرگان فرهنگ و ادب، رهسپار عالم مستند
الهه آرانیان -calture@khorasannews.com به تصویر کشیده شدن زندگی و شخصیت چهره‌های سرشناس در هر زمینه‌ای برای مخاطب جذاب است؛ این‌که بداند چهره مورد اشاره چه حال و احوالاتی در زندگی داشته و در زندگی حرفه‌ای‌اش چگونه عمل می‌کرده و دایره دوستان و نزدیکانش را چه کسانی تشکیل می‌داده‌اند. حالا اگر این چهره‌های سرشناس از بزرگان فرهنگ و ادبیات هم باشند، ماجرا ویژه‌تر میشود. تصور کنید اگر در زمانه بزرگانی مانند فردوسی، سعدی، حافظ و ... امکانات امروزی بود و ما می‌توانستیم از طریق تصاویر و فیلم‌ها با زندگی آن‌ها به شکل مستند آشنا شویم، طبیعی است که خیلی بهتر می‌توانستیم آن‌ها را بشناسیم. مستندسازی و ثبت و ضبط اطلاعات درباره زندگی و فعالیت بزرگان هر رشته‌ای، از جمله هنر و ادبیات از این جهت که یادگاری برای نسل‌های بعد خواهد بود، اهمیت زیادی دارد. در چند روز گذشته خبر ساخت سه مستند درباره زندگی و زمانه سه چهره بزرگ فرهنگ و ادبیات معاصر از جمله استاد احمد سمیعی گیلانی، قیصر امین‌پور و مهرداد بهار منتشر شد. به همین مناسبت درباره این مستندهای تازه و نیز چند مستند درباره نام‌آوران ادبیات و فرهنگ ایران که پیش از این ساخته شده‌اند، نوشته‌ایم. سمیعی گیلانی به روایت «سبز بُن‌دار» زنده‌یاد استاد احمد سمیعی گیلانی، پدر ویراستاری نوین ایران است که در دومین روز بهار 1402 در آستانه 103 سالگی چشم از جهان فرو بست. استاد سمیعی گیلانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و کتاب «آیین نگارش» از جمله آثار مهم اوست. به پاس خدمات ارزنده این استاد بزرگ به فرهنگ و ادبیات ایران، فردا سه‌شنبه، 8خرداد ماه، مستند زندگی او به نام «سبزِ بن‌دار» در موزه سینما در تهران به نمایش در می‌آید. منوچهر مشیری، کارگردان این مستند در مصاحبه با مهر گفته است: «با توجه به درگذشت استاد، گمان می‌کنم علاقه‌مندان‌شان مایل‌اند این فیلم را ببینند. استاد سمیعی گیلانی زندگی پرفراز و نشیب و جذابی داشته‌است. در سال‌های جوانی جذب فعالیت‌های سیاسی شده و پس از کودتای ۲۸ مرداد، به بلوک شرق می‌رود، اما پس از مدتی، سرخورده از آرمان‌های وعده داده شده به ایران برمی‌گردد و زندگی خود را وقف ادبیات می‌کند. «سبز بن‌دار» ۷۸ دقیقه است. قطعاً در یک فیلم نمی‌شود همه جذابیت‌ها و فراز و فرودهای زندگی این استاد را روایت کرد، راش‌های زیادی از ایشان وجود دارد که در مرکز گسترش آرشیو شده و این اسناد ماندگار قابلیت استفاده از سوی مستندسازان دیگر را دارد». تصویری از قیصر در «چو نیلوفر عاشقانه» یکی از تازه‌ترین مستندها درباره زندگی چهره‌های شاخص ادبیات فارسی، هفته گذشته از شبکه مستند پخش شد. این فیلم که «چو نیلوفر عاشقانه» نام دارد، به زندگی و شعر قیصر امین‌پور، شاعر معاصر می‌پردازد. فرشاد اکتسابی درباره اهمیت شعر و اندیشه این شاعر به ایبنا گفته‌است: «زنده‌یاد دکتر قیصر امین‌پور در جامعه ادبی ما به خاطر ویژگی‌های شعری‌اش شناخته شده است. در حقیقت او از نیمه دوم دهه شصت به ثبات زبان و اندیشه در شعرش دست پیدا کرد. هر چند جامعه ادبی او را به عنوان یک ادیب و استاد دانشگاه می‌شناسد، ولی حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان هنوز او را از آن خود می‌داند. دو دفتر «به قول پرستو» و «مثل چشمه - مثل رود» از جمله آثار امین‌پور است که همواره مورد توجه اهالی ادبیات و شعر قرار دارد». مستند «چو نیلوفر عاشقانه» از فیلم‌های مجموعه 25قسمتی «چونان سرو» است که به زندگی مفاخر فرهنگی ایران در قالب مستند می‌پردازد. درباره مهرداد بهار، پدر اسطوره‌شناسی ایران مهرداد بهار، پژوهشگر و اسطوره‌شناس بزرگ ایرانی و پنجمین فرزند ملک‌الشعرا بهار از جمله کسانی است که زندگی و آثارش دستمایه ساخت یک مستند به نام «درباره مهرداد بهار» قرار گرفته‌است. این مستند در حال طی مراحل نهایی آماده‌سازی است و به زودی اکران خواهد شد. پیام مستوفی، کارگردان این مستند به ایرنا گفته‌است: «مهرداد بهار نویسنده و پژوهشگر برجسته اسطوره و تاریخ که از وی با عنوان پدر اسطوره‌شناسی ایران یاد میشود، نخستین کسی بود که اسطوره‌های ایرانی را به شیوه‌ای علمی بررسی کرد و در کتابی با عنوان «اساطیر ایران» انتشار داد. پیش از آن، نگاه به اسطوره‌های ایرانی چندان با سنجه‌های علمی و دانشگاهی سازگار نبود و بهار با وسواس و دقت علمی راه و رسم شناخت آن ها را نمایاند. این فیلم درباره همین شخصیت است». در این مستند با ژاله آموزگار، ابوالقاسم اسماعیل‌پور، حوری اعتصام، پروانه بهار، چهرزاد بهار، فرغانه بهار، محمود دولت‌آبادی، بهرام دبیری، علی دهباشی، علی رواقی، حمید سهیلی، بدرالزمان قریب، نصرا... کسراییان، کتایون مزداپور، افشین معاصر، جمال میرصادقی، جهانگیر چراغی و منیژه محامدی گفت‌وگو شده‌است. مستندهای منزوی، آل احمد و ملک‌الشعرا از جمله مستندهای بزرگان ادبیات و فرهنگ معاصر که در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند و به نمایش درآمده‌اند، به سه مستند درباره حسین منزوی، جلال آل احمد و ملک‌الشعرا بهار می‌توان اشاره کرد. مستند 80دقیقه‌ای زندگی حسین منزوی، غزل‌سرای برجسته معاصر به تهیه‌کنندگی حسین نجاری در اسفند سال 1395 به نمایش درآمد. زندگی و شعر حسین منزوی در این فیلم مستند که «نام من عشق است» نام دارد، در چند بخش مورد بررسی قرار گرفته‌است؛ از جمله ورود او به محافل شعری و جریانات سیاسی، مقایسه کیفیت آثار منزوی با دیگر غزل‌سرایان معاصر، ارتباط اجتماعی این شاعر و قدرنشناسی‌های جامعه و بیماری و وداع غریبانه‌اش با جهان». از دیگر مستندهایی که در سال‌های اخیر پخش شده، مستند زندگی، آثار و اندیشه‌های جلال آل‌احمد به کارگردانی و تهیه‌کنندگی پریسا عشقی است که روایتی تازه از زندگی این نویسنده را به تصویر می‌کشد. در این مستند خانه پدری و محل کودکی جلال در پاچنار، خانه‌ای که جلال و سیمین دانشور در آن زندگی می‌کرده‌اند، مدرسه‌ای که جلال در آن تدریس می‌کرده و رمان «مدیر مدرسه» را بر اساس آن نوشته و... نمایش داده شده است. «بهار به روایت چهرزاد» به کارگردانی عطیه زارع نیز از جمله مستندهای مجموعه «چونان سرو» است که با محوریت زندگی ملک‌الشعرا بهار در خرداد 1401 از تلویزیون پخش شد. چهرزاد بهار، فرزند ملک‌الشعرا راوی این مستند است.
سایر اخبار این روزنامه
«ونگوگ» در مسجد نصیرالملک!
سایه سنگین نرخ سود بر بورس
دودی‌شدن پُرآسیب دختران نوجوان
سام و پژمان در برابر زوج «خجالت نکش»
یک ماه سرنوشت ساز پیش روی ایران
آنالیز اردوگاه های سیاسی
ارز صادراتی گروگان نرخ دولتی
233 روز؛ نقطه سر خط
بزرگان فرهنگ و ادب، رهسپار عالم مستند
روزهای سخت برای کی یف
۴۰۰ سکه رشوه بدون سند و مدرک!
ماجراهای وحشتناک در پرونده «عقرب زهر آگین»
منطقه در شتاب ،ایران در خواب
