روزنامه خراسان
1403/03/09
دردهای مردم از درمان و دارو
صادق غفوریان-حوزه بهداشت و درمان اگر مهم ترین نیاز هر جامعه ای نباشد، بی شک در شمار نخستین موارد و راهبردی ترین مسائل است. نمی توان تعالی زیستی از یک گروه و مردم را بدون توجه به ابعاد جسم و جان فرد فرد آن جامعه انتظار داشت. نظام حکمرانی هر جامعه محکوم به برنامه ریزی و اجرای دقیق برنامه های مدون و بهنگام در امر بهداشت و درمان برای اقشار مختلف حتی در دوردست ترین نقطه کشور است. اکنون با این توصیف چند پرسش اساسی پیش روی نظام بهداشت و درمان جامعه وجود دارد که باید به آن پاسخ دهد: 1- آیا خدمات درمانی در نقاط مختلف کشور با توزیع عادلانه صورت گرفته است؟ 2-میزان پرداختی هزینه درمان از جیب مردم متناسب و منطقی است؟ 3-آیا دارو در حاشیه امن قرار دارد؟ 4-چرا رویکرد «پیشگیری» بر درمان اولویت داده نمی شود؟ به طور قطع این موارد، فقط بخشی از انبوه مسائل حوزه بهداشت و درمان کشور است که رئیس جمهور بعدی باید برایشان تدبیری اساسی به کار گیرد. حال یک سوال دیگر؛ نامزدهای احتمالی انتخابات پیش روی ریاست جمهوری چه برنامه ای برای حیاتی ترین نیاز کشور یعنی بهداشت و درمان دارند؟ ما در این گزارش اهم چالش های بهداشت و درمان کشور را با جامعه و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در میان می گذاریم. تعیین 12 راهبرد که به کندی پیش می رود قبل از ورود به ابرچالش های نظام سلامت کشور، لازم است به این نکته مهم هم اشاره کنیم که حوزه بهداشت و درمان در سال های اخیر در مقایسه به سال های آغازین پس از انقلاب اسلامی، تحول و توسعه فراگیری را تجربه کرده است. به طور مشخص وزارت بهداشت دولت سیزدهم در 30 ماه گذشته 12 مسئله را به عنوان چالش ها و ابر نیازهای نظام سلامت کشور، به عنوان راهبردهای خود تعیین و بر آن اساس طی طریق می کند: -تقویت نظام پیشگیری و تغییر رویکرد از درمان‌محوری به پیشگیری‌محوری -پوشش حداکثری بیمه پایه سلامت و توسعه کمی و کیفی بیمه‌های بهداشتی و درمانی - تثبیت پرداختی از جیب مردم در حوزه دارو و اجرای طرح دارویار - تحقق رویکرد سلامت همه‌جانبه و انسان سالم و تقویت نظام پیشگیری - ارتقای سطح سلامت مردم از طریق تدوین برنامه جامع مراقبتی - ارتقای سطح سواد سلامت، توانمندسازی در جهت مراقبت‌های سلامت - حمایت از خانواده و جوانی جمعیت - توسعه عادلانه خدمات درمانی با تمرکز بر مناطق محروم و کمتر برخوردار - توسعه کمی و کیفی آموزش و پژوهش علوم پزشکی با هدف مرجعیت - حمایت از تولید دانش‌بنیان در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی - توسعه، ترویج و نهادینه‌سازی طب ایرانی-سنتی -توسعه روابط بین‌المللی در حوزه سلامت با همه این تفاصیل اما به نظر می رسد، نظام سلامت ایران همچنان در بخش های مهمی همچون توزیع عادلانه درمان، دارو، میزان پرداختی از جیب مردم و اولویت بخشی به پیشگیری دچار مشکلات و چالش های اساسی است. 1-توزیع ناعادلانه کدام مرکز استان در کشور را سراغ دارید که اطراف بیمارستان هایش، خانواده های بیمارانی که از شهرستان ها آمده اند، اتراق نکرده باشند؟ وقتی امکانات درمانی و پزشک متخصص در مراکز درمانی شهرستان ها به میزان کافی و لازم نباشد، سفر درمانی و جست وجوی سلامت اولین راهکار است؛ راهکاری که هزینه سلامت و درمان را برای مردمان مناطق محروم گران و پرخرج می کند. این دقیقا معنای ناعدالتی و توزیع ناعادلانه امکانات است که همچنان به عنوان پاشنه آشیل دولت های مختلف و نظام سلامت، مردمان اغلب شهرستان ها را آزار می دهد. برخی گزارش ها می گوید، حدود۴۱۰ شهرستان بالای ۵۰ هزار نفر جمعیت کشور با دسترسی نداشتن به پزشکان متخصص در رشته‌های مختلف روبه‌رو هستند. 2-دردهای دو ساله دارو رئیس کمیسیون بهداشت مجلس سابق همین روزهای قبل این جمله را گفت: « در ۲ سال گذشته بیشترین وقت بنده را مشکل دارو گرفت.» برای وضوح بیشتر درباره غصه های دارو همین بس که کمیسیون بهداشت مجلس در دو سال گذشته 5 گزارش درخصوص بحران دارو و کم کاری بخش بودجه ای دولت و وزارت بهداشت، در صحن علنی قرائت کرد و وزیر بهداشت را نیز تا مرز استیضاح برد اما او از خوش شانس ترین وزرایی بود که استیضاح پایان کارش را رقم نزد. در گزارش پنجم این کمیسیون(4 اردیبهشت1403) آمده بود: -برخلاف تکلیف طرح دارویار از دو سال قبل که مقرر کرده بود، هزینه پرداختی مردم برای دارو کاهش یابد اما اکنون هزینه تهیه دارو برای بیماران بیش از ۱۱۰ درصد افزایش وزنی داشته است. - قریب به ۱۵۰ قلم داروی پرمصرف دارای کمبود و محدودیت جدی بوده و حدود 65 قلم در شرایط کمبود حاد قرار دارند. - موجودی مواد اولیه برای ۵۳ قلم دارو و موجودی نهایی تعداد ۶۸ قلم از داروهای ساخته شده کمتر از یک ماه است. 3- فراموشی پیشگیری هر چقدر نظام سلامت در کشورهای توسعه یافته، اهتمام خود را به حوزه پیشگیری معطوف کرده است، اما ما همچنان 90 درصد بودجه سلامت را در گلوی درمان می ریزیم. در حالی که سرمایه گذاری در پیشگیری بسیار ارزان تر از درمان تمام می شود. رئیس کمیسیون بهداشت دو دوره مجلس معتقد است: «درمان در تمام کشورها هزینه‌بر است و سرمایه‌گذاری در پیشگیری یک دهم هزینه‌های درمان است.»جدا از این مسئله، سیاست‌های کلی «سلامت» ابلاغی مقام معظم رهبری در سال 1393 نیز در نخستین بندهای خود، بر «اولویت پیشگیری بر درمان» تاکید کرده اما همچنان گزارش های حوزه سلامت نشان می دهد، 90 درصد بودجه بهداشت و درمان کشور صرف درمان می شود و اصل «پیشگیری» در انزوای تاریخی در ادبیات مدیریتی مسئولان بهداشت کشور فرو رفته است. 4-سهم بالای پرداختی از جیب مردم ابرچالش دیگری که همچنان سلامت جامعه را تهدید می کند، سهم بالای پرداختی از جیب مردم است. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، سهم مردم در پرداخت هزینه‌های سلامت در سال ۱۳۸۹ معادل ۵۸.۲ درصد بود که پس از تزریق ۲۰ هزار میلیارد ریال مازاد اعتبارات باقی مانده از هدفمندی یارانه‌ها به بخش سلامت، به ۵۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۲ رسید. این در حالی بود که متوسط این شاخص در این بازه زمانی در جهان ۱۷.۹ درصد بود.بررسی‌ها نشان می‌دهد پرداختی از جیب مردم از سال ۹۲ تا امروز، دوباره سیر صعودی به خود گرفته و حالا به مرز ۶۰ درصد رسیده است. البته برای رسیدن به یک عدد ثابت، بین کارشناسان حوزه سلامت، اختلاف نظر وجود دارد و این عدد را بین ۵۵ تا ۶۰ درصد متغیر می‌دانند اما، آن چه مسلم است، پرداختی از جیب مردم همچنان بالاست. در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، «سیاست‌های کلی سلامت» که ۱۸ فروردین ۹۳ از سوی رهبری ابلاغ شد، در بند ۲-۱- این سیاست‌ها بر مدیریت منابع سلامت از طریق نظام بیمه و در بند ۹-۲- بر پوشش کامل نیازهای پایه درمان از سوی بیمه‌ها برای آحاد جامعه و کاهش سهم مردم از هزینه‌های درمان تا آن جا که بیمار جز رنج بیماری، دغدغه و رنج دیگری نداشته باشد، تاکید شده است.همچنین، در ماده ۳۸ قانون برنامه پنجم توسعه، دستیابی به پوشش فراگیر و عادلانه خدمات سلامت و کاهش سهم مردم از هزینه‌های سلامت به ۳۰ درصد، تاکید شده بود.حالا، در برنامه هفتم نیز چنین تکلیفی بر عهده دولت گذاشته شده تا پرداختی از جیب مردم به ۳۰ درصد برسد، درست مثل برنامه‌های قبلی که متاسفانه محقق نشد.
سایر اخبار این روزنامه
به لیگ پادشاهان خوش آمدید
سرگیجه آماری در ساخت مسکن بنیاد مسکن استان
«گلیز ۱۲بی» سیاره‌‌‌‌ای با احتمال وجود حیات
«جنایت سیاه» در کارگاه تولید زغال!
نقشه راه مجلس دوازدهم
نسخه چهارگانه برای نجات بورس
سکوت تلخ تر از زهر
ماندگاری قالیباف
بازگشت برنام هساز «جوکر » و عصار رقیب محسن کیایی
«صدر» در صدر گزینه های اصلاحات
صدای «فلسطین مستقل» در قلب اروپا
درگوشی با والدین برای پیشرفت دانش‌آموزان
دردهای مردم از درمان و دارو
