طراحی برنامه‌های تابستانه برای دانش‌آموزان
[مریم رضاخواه] غنی‌سازی اوقات فراغت در تعطیلات تابستانی مدارس و پربار نمودن این ساعت‌ها و روزها، دغدغه‌ای همیشگی برای والدین و مسئولان بوده است. در این میان به‌گفته متخصصان، برنامه‌ریزی دقیق همراه با کارشناسی و به دور از موازی‌کاری دستگاه‌های اجرایی، عامل مؤثری در پربار کردن این ایام برای دانش‌آموزان است تا از تکاپوی سال تحصیلی و آموزش‌های مدارس و امتحانات فارغ شوند، اما آنچه بدیهی به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین اهداف این برنامه‌ریزی‌ها در سایه اوقاتی خوش و مفرح، همان اصل مهم تعلیم‌وتربیت است که بی‌توجهی به این مهم، دور از رسالت اصلی آموزش‌وپرورش است. بدون تردید دانش آموزان هر جامعه، سرمایه های گران بهایی هستند که اگر مورد بی توجهی قرار گیرند برای جامعه مشکلات عدیده ای بوجود می آورند و باید سال ها تاوان ضرر و زیان آنها پرداخته شود. این که یک دانش آموز در مدت تحصیلات ابتدایی تا اخذ دیپلم متوسطه حدود 4 سال از عمر خود را در فراغت به سر می برد واقعیت و حقیقتی است که کمتر بدان توجه شده است. به همین دلیل توجه به لزوم تعالی و غنابخشیدن به اوقات فراغت دانش‌آموزان، نیازمند درنظر گرفتن ابعاد مختلفی است تا بتوان زمان طلایی آموزش‌های موردنیاز و علاقه کودکان و نوجوانان را در اختیار آنان گذاشت.
از آنجایی که مهارت‌آموزی و اردوهای دانش‌آموزی بسترهای مهمی برای انجام کارهای تربیتی است. به همین‌خاطر، سال گذشته تفاهمنامه «طرح تابستانه مهارت» در راستای غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان و کسب آموزش‌های مهارتی متناسب با نیاز بازار کار بین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور، کمیته امداد امام‌خمینی(ره)، سازمان صدا‌و‌سیما، دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان بسیج سازندگی امضاء شد. تفاهمنامه‌ای با موضوع طرح تابستانه «مهارت؛ استفاده از فرصت تابستان و غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان». طرحی که به‌گفته حجت‌الاسلام محمدحسین پورثانی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «شهروند» مبتنی بر ارائه آموزش‌های کسب‌و‌کار متناسب با نیاز بازار کار به‌منظور ارتقای توانمندی‌های مهارتی منطبق بر ویژگی‌های فردی برای انتخاب آینده شغلی است. اما اینکه این طرح چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه می‌تواند تابستان‌هایی شاد و مفرح، در عین حال آموزنده و پرسود را برای دانش‌آموزان به‌دنبال داشته باشد، سؤالی است که «شهروند» در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام محمدحسین پورثانی به بررسی آنها پرداخته است.
آقای پورثانی بد نیست گفت‌وگویمان را از نقطه مهم شروع کنیم. اینکه جامعه هدف این طرح، چه کسانی هستند؟
جامعه هدف این طرح، دانش‌آموزان و بازماندگان از تحصیل سنین ۱۲ تا ۱۸ سال هستند که از ۱۲ تا ۱۵ سال تحت عنوان مهار‌ت‌آموز و ۱۵ تا ۱۸ سال تحت عنوان کارآموز، آموزش‌های مهارتی را در قالب دوره‌های آموزشی۶۰ تا ۱۲۰ ساعته کسب می‌کنند. در واقع دانش آموزان 12 تا 15 سال آموزش ها را به صورت تئوری فرا می گیرند و سنین 15 تا 18 سال آموزش ها را به صورت عملی و تجربی یاد می گیرند. به این ترتیب نوجوانان پیش از ورود دانشگاه، دوره سربازی، بازار کسب و کار با طی کردن این طرح مجهز به یک مهارت متناسب با نیاز بازار کار می شوند.
برنامه‌ها و فعالیت‌های تابستانی بر چه اساسی تدوین شده است؟
محور برنامه‌های اوقات فراغت براساس ساحت‌های شش‌گانه تعلیم و تربیتی شامل زیبایی شناختی و هنری، زیستی و بدنی، علمی و فناورانه، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و حرفه‌ای و اعتقادی، عبادی و اخلاقی برنامه‌ریزی شده است.
اصولا هدف از اجرای این طرح چیست؟
ازجمله اهداف اصلی برنامه‌های اوقات فراغت، غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان به‌منظور رشد همه‌جانبه شخصیت آنان، ارتقای دانش و بینش اعتقادی، علمی، اجتماعی، فرهنگی و هنری، تقویت هویت دینی و ملی دانش‌آموزان است. تلاش برای نمایاندن چهره و فضای مدرسه به‌عنوان یک محیط جذاب، هدف‌گذاری برای پوشش حداکثری دانش‌آموزان، برنامه‌ریزی برای مشارکت و توجه به هویت ملی دانش‌آموزان در برنامه‌های اوقات فراغت با هدف کشف استعدادها، برگزاری اردوهای یک‌روزه با هدف ایجاد شور و نشاط، به‌کارگیری روحانی مربی آموزش‌دیده در برنامه فرهنگی تربیتی اوقات فراغت، استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردمی و گروه‌های جهادی و توجه به برنامه نخبگانی دانش‌آموزان نیز، از دیگر ویژگی‌های ممتاز اوقات فراغت ۱۴۰۳ به شمار می‌رود.
این طرح در چه فضاهایی اجرایی می‌شود؟
مسلما اولویت اول ما مدارس هستند. به جز مدارس بسیاری از پایگاه‌ها، مجتمع‌ها، کانون‌ها و حتی ظرفیت‌های عشایری و مساجد نیز به‌عنوان دیگر مراکز اجرای طرح‌های اوقات فراغت درنظر گرفته شده‌اند.
یعنی چند مرکز؟
۴۶۶ مجتمع و سالن ورزشی، ۷۶۰ مرکز دارالقرآن کریم، هزار و ۱۸۲ کانون فرهنگی و تربیتی، ۹۴۰ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۷۰۰ مرکز مشاوره و خدمات روان درمانی، ۳۴۶ اردوگاه دانش‌آموزی، ۲۰ هزار مدرسه، 4هزار و ۹۰۴ تشکل دانش‌آموزی شامل بسیج دانش‌آموزی، اتحادیه انجمن‌های اسلامی، سازمان دانش‌آموزی و سازمان جمعیت جوانان هلال‌احمر، ۶۹۹ پژوهش‌سرای دانش‌آموزی و ۱۰ هزار کانون فرهنگی هنری مساجد در تابستان امسال میزبان دانش‌آموزان خواهند بود.
چگونه بر عملکرد مدارس و پایگاه‌ها نظارت می‌شود؟
در این خصوص براساس پیش‌بینی‌های انجام شده، کمیسیون فعالیت‌های تابستانی در ادارات نواحی و مناطق و مدارس، رسالت رصد، پایش، هدایت، نظارت، دستگیری و انگیزه‌بخشی به متولیان پایگاه‌های غنی‌سازی اوقات فراغت را برعهده خواهند داشت.
دانش‌آموزان چگونه می‌توانند در طرح تابستانی شرکت کنند؟
یکی از راه‌های ثبت‌نام اوقات فراغت، سامانه نورینو است. با ورود به سامانه my.medu.ir، پس از ثبت مشخصات در قسمت اوقات فراغت «نورینو» در این کلاس‌ها نام‌نویسی کنند. سامانه نورینو توسط مدیرکل قرآن، عترت و نماز آموزش‌وپرورش رونمایی شده و زیرمجموعه سامانه دانش‌آموزی «پادا» فعالیت می‌کند و دانش‌آموزان برای دریافت رمز عبور پادا می‌توانند به دفتر مدرسه محل تحصیل مراجعه کنند. روش‌های دیگری هم برای ثبت‌نام دانش‌آموزان در مراکز تابستانی وجود دارد. فضاهای آموزشی، پرورشی، تربیتی و ورزشی ازقبیل مدارس منتخب، کانون‌های فرهنگی تربیتی، دارالقرآن‌ها، مجتمع‌های ورزشی، اردوگاه‌های دانش‌آموزی و مراکز مشاوره وجود دارد که خانواده‌های دانش‌آموزان می‌توانند نسبت به ثبت‌نام دانش‌آموزانِ متقاضی اقدام کنند.
آغاز و پایان برنامه‌های اوقات فراغت در سراسر کشور چه زمانی است؟
از ابتدای تیر تا بیستم شهریورماه برنامه‌های اوقات فراغت برای همه دانش‌آموزان ایرانی اجرا می‌شود.
علاوه بر برنامه های مشخص و روتین، کار خاص و ویژه‌ای برای اوقات فراغت دانش‌آموزان در سال‌جاری انجام شده یا می‌شود؟
طرح‌های ما علاوه بر محورهایی که هر ساله اجرا می‌شود، شامل برنامه‌های متنوعی است که علاوه بر آموزش می‌تواند اوقات فراغت خوبی را برای تعطیلات دانش‌آموزان به همراه بیاورد. اردوهای یک‌روزه دانش‌آموزی، برنامه عمومی و همگانی ۷* ۷، اردوهای راهیانِ نورِ غرب، اردوهای راهیانِ پیشرفت، طرح تا اوج (شوراهای دانش‌آموزی)، مسئولیت و سازندگی (اردوی متوسطه اول و دوم سمپاد)، پویش ایرانِ فردا، طرح مزرعه تابستانیِ من، طرح به وقت خدمت، طرح استعدادیابی ماهرانه، پیاده‌روی و برپایی موکب اربعین مدرسه کانون تربیت و پیشرفت محله، آموزش مهارت‌های تشکیلانی و رهرو توانایی 14 اقدام ویژه برنامه‌ریزی‌شده امسال برای اوقات فراغت دانش‌آموزان است.
چه تعداد دانش‌آموز از برنامه‌های اوقات فراغت سال گذشته استفاده کردند؟
آمار استقبال دانش‌آموزان از برنامه‌های اوقات فراغت در تابستان ۱۴۰۲ با وجود ۴۶ هزار و ۳۵۰ پایگاه تابستانه، ۲ میلیون و ۴۱۳ هزار و ۶ دانش‌آموز بوده است.
علاوه بر این، پیش‌بینی می‌کنید امسال چه تعداد دانش‌آموز در این طرح شرکت خواهد کرد؟
برآوردها نشان می‌دهد که حدود 4میلیون دانش‌آموز امسال در طرح اوقات فراغت ثبت‌نام کنند. به همین منظور 30هزار پایگاه تابستانه ۲۰ هزار مدرسه و حدود
۱۰ هزار مرکز اوقات فراغت برای ۴ میلیون دانش‌آموز برپا می‌شود.
نیروی انسانی پایگاه‌ها چگونه تامین می‌شود؟
این بخش از طریق نیروهای رسمی، پیمانی و حق‌التدریس آموزش‌وپرورش، مربیان تشکل‌های دانش‌آموزی که دارای رابطه استخدامی با تشکل قانونی دانش‌آموزی دارند، عقد قرارداد با مؤسسات آموزش‌وپرورش با خرید خدمات آموزشی‌وپرورشی و فرهنگی، استفاده از ظرفیت مُبلغان طلاب حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی مُبلغان طرح امین و هنرجویان هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش انجام می‌شود.
در این پایگاه‌ها کارهای جهادی انجام می‌شود؟
قرار است طرح «شهید عجمیان» که کارجهادی برای زیباسازی و تعمیر میز و صندلی و رنگ‌آمیزی کلاس‌ها و محوطه مدرسه است و طرح «به وقت خدمت» که انجام کار فرهنگی جهادی برای ارائه خدمات فرهنگی، هنری، مهارتی و... به دانش‌آموزان است، توسط گروه‌های جهادی انجام شود.
