روزنامه جوان
1403/06/27
میخ امت اسلامی بر تابوت ناسیونالیسم
قرن نوزدهم تا بیست‌ویکم میلادی را شاید بتوان قرون اقامه ناسیونالیسم و تأکید بر ملیت‌ها و تفاخر به قومیت‌های نژادی در جهان نامید. در این برهه تاریخی از سیاستمداران برجسته جهانی گرفته تا نظریه‌پردازان علوم اجتماعی و سیاسی و تا هنرمندان و رمان‌نویسان مشهور و نام‌آور جهان هر یک کوشیدند تا ملیت و نژاد خود را برتر از دیگر ملیت‌های جهان دانسته و برای اثبات آن جهد فراوان کنند.جنبش‌های مردمی بسیار، انقلاب‌های اجتماعی فراوان و حتی به عقیده برخی مورخان، جنگ جهانی اول از نتایج ترویج ناسیونالیسم و ملیت‌گرایی در جهان بوده‌است. ناسیونالیسم‌آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و انگلیسی از پردامنه‌ترین مکاتب ناسیونالیستی اروپا بوده‌اند. این مکتب، اما منحصر به اروپا نماند و خیلی زود در سراسر جهان و ازجمله در جنوب غرب آسیا قد علم کرد. مصری‌ها با تأکید بر سابقه تمدنی و فرهنگی خود از اولین مدعیان ناسیونالیسم در منطقه شدند و بعدتر داعیه ملیت‌گرایی و برتری نژادی و تاریخی در ترکیه و عراق و قفقاز و میان کرد‌ها و اعراب و البته به مرور در ایران ظاهر شد. جنبش‌های پان‌عربیسم، پان‌ترکیسم و پان‌کردیسم خیلی زود، چون سرطانی بدخیم تمام منطقه را فرا گرفت.
در این میان شاهان ایرانی و به ویژه خاندان پهلوی با تأکید بر تاریخ باستانی ایران و نماد‌های باستانی نظیر درفش کاویانی و برگزاری جشن‌های شاهنشاهی در سازه‌های باستانی و ترویج روحیه ملیت‌گرایی بین مردم، از این قافله عقب نماندند. ناسیونالیسم یک پاندمی خطرناک ستیزه‌جویانه در منطقه بود که به قیمت درگیری‌ها و جنگ‌های کوچک و بزرگ و از دست رفتن سرزمین‌های مختلف ترویج شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اما ورق برگشت. رهبران و نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران در عین توجه و بزرگداشت سابقه فرهنگی و ملی، قومیت‌گرایی و تفاخر به ارزش‌های خونی و نژادی را مذموم و واهی دانستند و بار دیگر مفهوم بلند «امت اسلامی» را بر زبان‌ها راندند.
امام‌خمینی و آیت‌الله مطهری و آیت‌الله خامنه‌ای از پرچمداران احیای امت اسلامی در آغاز انقلاب اسلامی شدند. امام‌خمینی با تأکید فراوان بر تشکیل امت و تمدن اسلامی و نقد جدی بر ملیت‌گرایی و قومیت‌محوری مردم و متفکران و ایران و منطقه را به اندیشه واداشت. ایشان در جایی فرمودند: «بار‌ها گفته‌ام که در اسلام نژاد و زبان و ملیت و سرزمین اهمیتی ندارد و همه مسلمانان - چه شیعه و چه سنی - یک نیروی واحد و قدرتمند و در مزایا و حقوق اسلامی با هم برادرند» در جهانی که نهضت‌های قارچ‌واره ناسیونالیستی هر روز از منطقه‌ای سر برمی‌آورد و مفهوم امت اسلامی مفهومی در حال احتضار بود و دشمنان با هزینه‌های گزاف مشغول پروژه افتراق در اسلام و جهان بودند، این مرحوم امام‌خمینی بود که با نهیبی تکان‌دهنده به مردم و متفکران و دانشجویان مسلمان، بار دیگر آن‌ها را بیدار کرد و به حرکت وا داشت.
او دیگر باره مفهوم امت واحده و اعتصام به حبل‌الله را فریاد کشید و مسلمانان را - از ایرانی و عرب و شیعه و سنی- به اتحاد در برابر بدخواهان دعوت کرد. حالا پس از چند دهه و تلاش دوباره دشمنان برای احیای میت بی‌جان ناسیونالیسم و باستان‌گرایی بین توده جوانان و ایجاد اختلاف میان شیعیان و اهل‌تسنن این‌بار آیت‌الله خامنه‌ای سال‌هاست که بر سر مسئله امت‌سازی ایستاده و شخصاً برای آن تلاش می‌کنند. از فتوای شرعی برای حفظ احترام مقدسات تمام مسلمین و تحریم اهانت به مقدسات و همسران نبی‌اکرم تا حضور‌های متعدد و مداوم در اجلاس‌های سران کشور‌های عضو کنفرانس اسلامی؛ از پایه‌گذاری هفته‌وحدت در جهان اسلام تا دیدار‌های سالانه و جمعی با سران و سفرای کشور‌های اسلامی. رسم دیدار‌های آقا با رهبران و علمای اهل‌تسنن ایران هم رسمی دیرینه و پر سابقه است.
دیروز ایشان در دیداری دوباره با جمعی از علمای اهل‌تسنن کشور با تأکید همیشگی بر مفهوم امت اسلامی فرمودند: «مسئله هویت امت اسلامی مسئله‌ای اساسی و فراتر از ملیت است و مرز‌های جغرافیایی حقیقت و هویت امت اسلامی را تغییر نمی‌دهد. موضوع امت اسلامی به هیچ‌وجه نباید فراموش شود» بدون شک با نهضت عظیم احیای امت‌اسلامی و تأکیدات امامین انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از همین تأکید در سرتاسر جهان اسلام و کم‌فروغ شدن بحران ناسیونالیسم در منطقه ان‌شاءالله به‌زودی شاهد اقامه امت متحد و واحده اسلامی در جهان خواهیم بود و تحرکات کم‌خردانه و موهن و تفرقه‌افکن گروه‌های تندرو راه به‌جایی نخواهد برد و پیروزی نهایی از آن امت اسلامی خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
«سکوت» در تل‌آویو درباره نحوه نفوذ هایپرسونیک یمنی
تغییر ماهیت نبرد اوکراین
بازگشت ویژند‌های تلویزیونی به شرط کیفیت محتوا
خودرو در سراشیبی افزایش قیمت!
میخ امت اسلامی بر تابوت ناسیونالیسم
رئیس جمهور: اسرائیل را تحمل نمی‌کنیم
وحدت یک اصل قرآنی و حمایت از غزه واجب قطعی است
نشست خبری رئیس‌جمهور خوب بود یا بد؟
انصاف انصاف می‌آورد
آزمون بازگشایی با نشاط دانشگاه‌ها
