گروه صنعت و بازرگانی: ترکیه به لطف عوامل بسیاری مانند اصلاحاتی که در 20 سال گذشته انجام داده، ثبات اقتصادی و سیاسی، ساختار جمعیتی جوان و پویا و ... توانسته رشد صنعتی خوبی را در برخی از حوزه‌ها تجربه کند. هدف اصلی این کشور، اتکا به تولید ملی، اتصال به زنجیره‌های ارزش جهانی و افزایش سهم از بازارهای بین‌المللی است. اتفاقی که ایران در سال‌های اخیر با توجه به سیا‌ست‌گذاری صورت داده نتوانست در آن موفق عمل کند. بررسی تولید ناخالص داخلی و اندازه اقتصاد کشورها نشان می‌دهد که در طول 20 سال گذشته تولید و رشد صنعت کشور ترکیه در مقایسه با ایران بسیار بیشتر بوده، به طوری که تولید ناخالص ترکیه امروزه بیش از دو برابر ایران است و این فاصله هر سال در حال افزایش است. برای مثال در سال 2010 تولید ناخالص داخلی ترکیه 600 و ایران 400 بود. این ارقام در سال 2019، برای ایران به 400 در مقابل برای ترکیه، بیش از دو برابر ایران و رقم 900 بوده است. یکی از موضوعات مهمی که بر چشم‌انداز رشد و توسعه تجارت کشور ترکیه کمک کرد، پیوند با روسیه بود؛ به‌طوری که روسیه در سال ۲۰۲۲، با دو برابر شدن تجارت دوجانبه به ۶۸.۲ میلیارد دلار، به عنوان بزرگترین شریک تجاری ترکیه ظاهر شد. با وجود شوک‌های سیاسی جهانی این کشور همچنان پیوند پیچیده خود با روسیه را حفظ کرده است، اما تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه کمی قاعده بازی برای دو کشور را سخت کرده است، اما در این میان ترکیه همچنان از روابط تجاری با روسیه سود می‌برد. در مقابل ایران با توجه به روابط سیاسی مناسبی که با روسیه دارد اما در بخش تجاری و اقتصادی نتوانسته عملکرد خوبی با این کشور داشته باشد. آمارها نشان می‌دهد که در چهار ماه نخست سال 1403 مبادلات تجاری ایران و روسیه سقوط کرد. طبق داده‌های گمرک ایران، ارزش تجارت ایران با روسیه 28 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. در حال حاضر حدود ٤٥ درصد از ارزش افزوده صنعتی‌‌‌ ایران را تولیدات صنعتی‌‌‌ با فناوری‌‌‌ متوســط‌‌‌ و بالا تشــکیل‌‌‌ می‌دهد و این‌‌‌ ســهم‌‌‌ طی‌‌‌ دو دهه‌‌‌ اخیر تقریبا در دامنه‌‌‌ ٤٠ تا ٤٥ درصد قرار داشته‌‌‌ اســت‌‌‌. در شاخص‌‌‌ سهم‌‌‌ صنعت‌‌‌ در تولید ناخالص‌‌‌ داخلی‌‌‌ و ســهم‌‌‌ صادرات صنعتی‌‌‌ در کل‌‌‌ صادرات کشور با وجود‌‌‌ پیشرفت‌‌‌ در سال‌های‌‌‌ اخیر اما در مقایسه‌‌‌ نسبی‌‌‌ با کشورها‌‌‌ی نظیر ترکیه، تحول مناسبی‌‌‌ به‌‌‌ چشم‌‌‌ نمی‌‌‌خورد و جایگاه ایران در بین‌‌‌ این‌‌‌ کشورها عمدتا پایین‌‌‌ است‌‌‌.
عملکرد موفق ترکیه در جذب سرمایه‌گذاری خارجی
مقایسه حجم ورود سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2023 بین دو کشور نیز جالب است، آنطور که نگین آکسوی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاران بین المللی اعلام کرده است، جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ترکیه در سال ۲۰۲۳، به ۱۰.۶ میلیارد دلاربوده است، اما طبق گزارش‌های سرمایه‌گذاری جهانی، ایران در سال 2023 تنها توانسته است یک میلیارد و 422 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کند که این آمار در مقایسه با کشور ترکیه بسیار ناچیز است. گفتنی است که ایران در سال 2022 نیز بالغ‌بر یک میلیارد و 500 میلیون دلار و در سال 2021 نیز یک میلیارد و 425 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده بود. ایران در سال 2023 همچنین 87 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای دیگر داشته است، این رقم برای سال پیش از آن 100 میلیون دلار اعلام شده بود.
گزارشی که از سوی دفتر سرمایه گذاری نهاد ریاست جمهوری ترکیه منتشر شده است، نشان می‌دهد که ترکیه در بازه زمانی 2002 الی 2023 میلادی، 262 میلیارد دلار سرمایه گذاری جذب کرده و در 20 سال گذشته، سهم خود را از بازار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان از 0.2 درصد به 0.9 درصد افزایش داده است. شرکت‌های بین المللی در ترکیه از سال 2006 الی 2021 میلادی به طور متوسط سالانه به طور متوسط برای اخذ 730 اختراع و تولید اقدام کردند و در این دوره زمانی تعداد شرکت‌های دارای سرمایه بین‌المللی که در زمینه تحقیق و توسعه مشغول به کار بودند 6 برابر افزایش یافت. در این بازه زمانی شرکت‌های بین‌المللی 71.8 درصد از نیازهای خود را از بازار داخلی تامین کردند. در حال حاضر ترکیه برای افزایش درآمدهای ارزی خود در سه بخش صنعت گردشگری، صادرات و صنعت ساخت‌وساز تمرکز دارد و در این حوزه‌ها، قوانین انعطاف‌پذیر و تسهیل‌کننده وضع کرده تا به این طریق بتواند برای مملکت ارزآوری داشته باشد. البته این کشور اخیراً افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و مخصوصاً سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر در حوزه‌های تکنولوژی را هم به سه مورد اشاره شده اضافه کرده است. گزارش‌های رسمی حاکی از این است که درآمد سالانه ترکیه از صنعت گردشگری از کل درآمد نفتی ایران در یک سال بیشتر است.

نگاهی به سهم ترکیه از بازارهای صادراتی
در حال حاضر سهم درآمدهای صادراتی از تولید ناخالص داخلی ترکیه حدود 35 درصد است. در ماه می 2023، بیشترین صادرات ترکیه را خودروها، تراکتورها، کامیون ها و قطعات آن تشکیل می‌دادند (2.48 میلیارد دلار)، ماشین‌آلات، لوازم مکانیکی و قطعات (1.92 میلیارد دلار)، تجهیزات الکتریکی و الکترونیک (1.12 میلیارد دلار)، سنگ‌های قیمتی، فلزات و مروارید (899 میلیون دلار)، و محصولات فراوری شده از آهن یا فولاد (830 میلیون دلار) بوده است. عمده مقاصد صادراتی ترکیه عبارت‌اند از آلمان (19.8 میلیارد دلار)، ایالات متحده (14.8 میلیارد دلار)، انگلستان (14.2 میلیارد دلار)، ایتالیا (11.6 میلیارد دلار) و عراق (11.1 میلیارد دلار).