گروه صنعت و تجارت: از دیرباز تاکنون صنعت فرش به دلیل ایجاد ارزش افزوده و خلق ثروت و از همه مهم‌تر نفوذ «هنر ایرانی» در جامعه بین‌المللی نقش مهمی در اقتصاد کشور و ابعاد فرهنگی ایران داشته است؛ به‌طوری‌که در پنج دهه اخیر صنایع دستی و فرش ایران جزو ارزآورترین محصولات ایرانی بوده‌اند، اما افت ۱۲ میلیون دلاری ارزش صادرات فرش تنها در یکسال، نشان از حال وخیم این صنعت دارد؛ اتفاقی که منجر به این شده تا فرش سایر کشورهای در بازار داخلی نیز مشتری پیدا کند و به راحتی در نمایشگاه‌های فرش داخلی به فروش برسند.
این روزها اگر نگاهی به سایت دیوار بزنید پُر شده از آگهی فروش فرش بافت افغان که با قیمت بین 20 تا 300 میلیون تومان نیز در حال فروش است؛ برای مثال، یک آگهی فرش 24 متری بافت افغان را با قیمت 300 میلیون تومان آگهی کرده است. جالب است که برخی از فرش‌های افغانستانی با نقشه‌های فرش‌های بلوچی ایران بافته می‌شود و رنگ‌هایی که در این فرش‌ها به کار می‌رود بیشترین عامل جذابیت‌ آنها شده است. از طرفی دیگر متأسفانه برخی سودجویان نیز فرش‌های قاچاق افغانی را به نام ایرانی در بازار به فروش می‌رسانند که این موضوع نگرانی متولیان و فعالان صنعت فرش را به همراه داشته است و رشد قاچاق ورود فرش‌های افغانستانی به ایران را زنگ خطری برای آینده این صنعت که معیشت قشری زیادی از مردم به آن گره خورده، عنوان می‌کنند. با وجود اینکه اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان فرش دستباف تهران در مکاتبه با پلیس امنیت اقتصادی تذکرات لازم را درباره عرضه این فرش‌ها در بازار و لزوم جلوگیری از ورود آن‌ها از مرزهای شرقی داده، اما متولیان این صنعت معتقدند در این زمینه اقدام موثری صورت نگرفته است. اخیرا در نشست کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران ابعاد مختلف قاچاق فرش افغانستان به ایران بررسی شد، موضوعاتی برای اولین بار مطرح شد که بسیار قابل تامل است. برای مثال حمیدرضا ذوی الانواری، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش فارس در این نشست گفته بود که با ورود یک قطعه فرش افغان به ایران درآمد یک خانواده ۴ نفره در استان فارس، ۶ ماه به تأخیر می‌افتد. از طرفی فرش وارد شده فرش بی‌کیفیت است و در رده پادری قرار می‌گیرد نه فرش. نایب‌رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی ایران از تقلب در مدارک گمرکی خبر داد که منجر به قاچاق فرش افغانستانی به ایران شده و در توضیح آن گفته است: در گذشته واردات فرش هندی به ایران انجام می‌شد و حالا فرش افغانی. حالا هم ترخیص فرش از گمرک به بهانه پادری رخ می‌داد و این تقلب در مدارک گمرکی است. باید هشدار‌هایی داده شود تا افراد از محل معتبر خرید کنند. در این رابطه مرتضی حاجی‌آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران در ابتدای نشست کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران با اشاره به مسئله قاچاق فرش به ایران، گفته بود: قاچاق فرش افغانستان به ایران به تولید و بازار فرش دستباف ایران آسیب جدی می‌زند و برای همین کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران و تشکل‌های صنفی حوزه فرش در نشستی مشترک با پلیس امنیت اقتصادی می‌خواهند به راه‌حلی عملیاتی برای جلوگیری از قاچاق به کشور برسند. حاجی‌آقا میری ادامه داد: در حال حاضر فرش افغانستانی در نمایشگاه‌های ایران عرضه می‌شود یا عرضه فرش قاچاق در بازار و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود. البته تشکل‌های صنفی سعی بر شناسایی این مسئله کرده ولی نیازمند همکاری با پلیس امنیت اقتصادی است. در همین زمینه علانور توکلی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران نیز در این نشست تصریح کرد: در جنگ نابرابر اقتصادی فرش افغانستانی برنده است نه فرش ایرانی. کالای قاچاق در گذشته به‌صورت زیرزمینی فروش می‌رفت؛ ولی الآن این فرش در بازار به‌صورت علنی عرضه می‌شود. اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران بار‌ها در نشست‌هایی که برگزار کرده به این مسئله اشاره کرده ولی درنهایت برخوردی صورت نگرفته است. اما چرا قاچاق فرش افغانستانی؟آنطور که فعالان حوزه فرش می‌گویند قاچاق فرش دستباف برای کشورهای دیگر صرفه ندارد و کشوری مانند ترکیه به خوبی توانسته به بازارهای جهانی ورود کند و نیازی به قاچاق فرش به ایران ندارند.
افول صنعت فرش در این سال‌ها اقتصادی بسیاری از خانوار را تحت تاثیر قرار داد، این در حالیست که زمانی فرش دستباف 44 درصد صادرات غیرنفتی کشور را در اختیار داشت؛ در سال 73 صادرات فرش کشور بالغ بر 2 میلیارد و 132 میلیون دلار بوده که 44 درصد صادرات در آن مقطع را به خود اختصاص داده بود، اما حدود یک دهه است که وضعیت صنعت فرش رو به افول بوده و با اعمال سیاست رفع تعهد ارزی به توسعه تجارت فرش و صنایع دستی آسیب جدی وارد شد و باعث شده در سال 1402 با تراز تجاری منفی 12 میلیارد دلاری در صادرات غیرنفتی مواجه شده و پیش‌بینی تراز تجاری منفی 17 میلیارد دلاری تا پایان سال داشته باشیم. ایران با از دست دادن بازار بسیاری از کشورهای خارجی، حال از رقابت با کشورهایی نظیر ترکیه، هند، افغانستان که در چند دهه گذشته در این حوزه حرفی برای گفتن نداشتن حال پا را فراتر گذاشته و از ایران پیشی گرفته‌اند. برای مثال گفته می‌شود که هند بخشی از بازار فرش ایرانی را گرفته است، این در حالی است که در دنیا فرشی تحت عنوان فرش هندی نداریم و فرش کشمیری که توسط این کشور روانه بازارهای جهانی شده تحت تاثیر فرش ایران بوده است.