روزنامه اعتماد
1403/08/03
شادي در ساحت فرهنگ‌هاي شرق و غرب
كتاب «سپهر سرور؛ شادي در ساحت فرهنگ‌هاي شرق و غرب» نوشته«محمدجعفر امير محلاتي» كه با همكاري آقايان «محمد بركت، محمدهادي طلعتي و مرتضي رحمي‌نژاد» تهيه شده اخيرا از سوي انتشارات كوير منتشر شده است. كتاب حاضر نخست مديون اساتيد مركز پژوهشي «مجد» شيراز است كه بيش از دو سال و نيم به صرافت انتشار آن و نياز مبرم جامعه ايراني به اين تحقيق افتادند كه اساتيد مختلفي سهم بسيار مهمي در محتوا و ساختار تطبيقي اين كتاب 551 صفحهاي دارند.اگر انسان را موجودي جست‌وجوگر بدانيم با قاطعيت ميتوان گفت هيچ امري بيشتر از شادي در تاريخ بشر موضوع اين جست‌وجو نبوده است. همچنين در فرهنگ‌هاي مختلف، شادي مهمترين ملاكي بوده كه به وسيله آن سلامت و حقانيت نظرگاههاي مختلف براي زيست درجهان را مورد سنجش قرار دادهاند. در ميان هزاران مكتبي كه بشر كشف يا اختراع كرده، كه از طريق آنها به شادي در زندگي دست يابد، برخي تا مرز حيات اين جهاني پيش رفته و بعضي در جست‌وجوي شادي ابدي، آخرت‌شناسانه ارايه طريق كردهاند. در وادي الهيات، شادماني پايدار، بخش عمدهاي از مفهوم رستگاري واپسين را تشكيل ميدهد. شايد اغراق نباشد اگر بگویيم تلاش عمده انواع مكاتب الهياتي در فرهنگ‌هاي جهاني اين بوده كه مفاهيم شادماني و ابديت را به هم گره بزند. از اين رو در اديان ابراهيمي، فردوس، سراي شرور ابدي و دوزخ، مفهوم مخالف فردوس، ساحت اندوه و ترس و مخالف شادماني است.
برخي از متالهين ابراهيم در اديان يهود و مسيحي و اسلام، لذات اين جهاني را مغاير و مانع سعادت ابدي ميدانسته و آن دو را در معادل حاصل جمع صفر ميديدهاند، تا جايي كه برخي از عرفا از دشواريهاي عمومي زندگي گذشته، دشواري مصنوعي براي خود ايجاد كردهاند تا به سعادت ابدي حداكثري دست يابند. برخي از عرفاي مسلمان اصولا غم و شادي را پديدههاي غير اصيل و ابزاري دانسته و قرب به معبود را هدف نهايي زندگي ميدانند. شايد منظور اين عرفا از شادي، نوع اين جهاني آن بوده وگرنه ميتوان استدلال كرد كه قرب معبود نيز يك رضايت حداكثري ايجاد ميكند كه تعريف ژرفتري از شادي است.
براي شادي‌پژوهي دقيق و مفيد براي سياست‌گذاري، بايد همه فرهنگها و اديان عمده جهاني را از منظر شادي‌پژوهي مورد توجه قرار داد. فراموش نكنيم كه الهيات تنها رشتهاي است كه به سعادت ابدي انسانها نيز ميانديشد و بنابر اين بيش و پيش از ساير رشته‌هاي علوم انساني، اجتماعي و تجربي نيازمند توجه و نظريه‌پردازي است. فراتر از حوزه الهيات، كتاب به شادي پژوهي از منظر ادبي، علوم تربيتي و اجتماعي نيز اهتمام دارد.
در بخش نخست كتاب، در مقاله «شادي، در اخلاق كاربردي و فلسفه سياسي» نگارنده براساس نظريه شادي‌پژوه معاصر «آرتور بروكس» و ديگري «وينسنت كوتل» به شادي از منظر اخلاق كاربردي، روان‌شناسي اجتماعي و فلسفه سياسي پرداخته است. در بخش دوم كتاب با عنوان «شادي، در فرهنگ‌هاي باستاني» كه به انديشه شادي در فرهنگ‌هاي باستاني پرداخته، مقالاتي، شادي را به‌طور طبيقي در فرهنگ‌هاي باستاني زرتشتي، كنفسيوسي، بودايي و هندو مورد توجه قرار داده است. شادي‌پژوهي فلسفي در يونان باستان به تفصيل در كتاب فلسفه شادكامي مورد توجه قرار گرفته است.
در بخش سوم كتاب، «شادي در فرهنگ ابراهيمي» با مقالاتي از سوي چند نفر از نويسندگان، جنبههاي مهمي از شادي و انديشه سعادت در اديان يهودي، مسيح و اسلام را باز ميگشايند. بخش آخر كتاب با عنوان «شادي، از منظر ادبي، علوم تربيت و اجتماعي» با ارايه مقالاتي از چند نويسنده به شادي‌پژوهي از منظر ادبي، روان‌شناختي، جامعه‌شناختي، علوم تربيتي و نظامي آموزشي پرداخته است. مقالات شادي و به زيستي پايدار و علم شادي در روان‌شناسي مثبت‌گرا ترجمه شده است.
به نظر نگارنده، ادبيات لازم علمي براي تدوين و تدريس يك كلاس در دورههاي ارشد و دكتري در رشته‌هاي علوم انساني و اجتماعي فراهم است. چنين كلاسي كه مي‌تواند سنگ بناي تاسيس رشتهاي به نام شادي‌پژوهي را تشكيل دهد، هم به دولتها و موسسات ملي و هم به موسسات مردم‌نهاد كمك ميكند كه با سياست‌گذاري درست بتوانند آينده‌اي شادتر براي ملتها رقم بزنند. آرزوي نگارنده اين است كه اين كتاب از سوي متوليان امور ديني مورد مداقه جدي قرار گيرد تا خداي ناكرده پيروان اديان و مذاهب، رستگاري دو جهان را در گرو غم‌افزايي نبينند.
اگر در ادبيات شيعي، در يكي از پربسامدترين نيايشهاي رايج، مومنان براي اهل قبور، سرور و شادي طلب ميكنند، شادسازي جوامع زنده از طريق آموزههاي ديني و تربيتي يك وظيفه مبرم و امر اخلاقي داراي اولويت بهنظر مي‌رسد. الهيات بايد و مي‌تواند انسان معاصر را در جست‌وجوي خوش‌آباد حيات، ياري دهد.
سایر اخبار این روزنامه
ایران خواستارافزایش مبادلات با پول ملی شد
تجمع 130 نفره طرفداران طرح صيانت
اثر تقابل چين و امريكا بر تجارت ايران
با كوهي از مشكلات مواجهيم
رژيم صهيونيستي شكست خورد
شادي در ساحت فرهنگ‌هاي شرق و غرب
وفاق پزشكيان نتيجه‌گرا يا قراردادمحور؟!
آميخته به بوي ادويه‌ها
خنثی کردن لابيگري‌هاي مخرب در انتصابات
قانون تسهيل يا تعجيل در صدور مجوز كسب و كار
زنانگي و مهر و زايش
وفاق پزشكيان نتيجه‌گرا يا قراردادمحور؟!
خنثی کردن لابيگري‌هاي مخرب در انتصابات
پيام‌ها
