گروه مسکن و انرژی-زهرا سلیمانی: وعده حل معضل مسکن یکی از چند وعده اصلی است که در سالهای ابتدایی انقلاب مطرح شد. برای رفع این معضل در تمام طول دهه های گذشته، هم سرمایه گذاری های قابل توجهی صورت گرفته و هم ایده های متنوعی اجرایی شده است. اما بر اساس اعلام رییس قوه مقننه و بسیاری از دیگر مقامات کشور و البته اهالی فن و کارشناسان ، معضل مسکن هنوز در کشور حل و فصل نشده است. اما باید دید ریشه این فقدان و عدم توفیق در حل بحران مسکن چه بوده است؟ آیا سرمایه گذاری مناسب در این حوزه انجام نگرفته ؟ آیا سیاست گذاران توجه لازم را به این کاستی ها و کمبودها نداشته اند؟
از ایده تخصیص زمین های شهری در دهه 60 گرفته تا رویکرد اجاره به شرط تملیکی که دولت اصلاحات در سالهای پایانی دهه 70 و 80 عملیاتی کرد و دوران پس از آن، مساله مسکن همواره یکی از کلاسه موضوعات مهم دولت ها در ایران بوده است. پس از دولت اصلاحات نوبت به دولت مهرورز محمود احمدی نژاد رسید که بزرگترین سرمایه گذاری جمهوری اسلامی در حوزه مسکن را با کلید زدن طرح مسکن مهر آغاز کند. طرحی که مخاطب اصلی آن دهک های محروم و بعضا متوسط جامعه بودند. دولت احمدی نژاد اما سرمست از درآمدهای نجومی 800میلیارد دلاری صادراتی نفتی، ده ها میلیارد دلار در این طرح سرمایه گذاری کرد. مشکل مسکن مهر اما فقدان پیش بینی های مناسب در بخشهای زیرساختی بود. جانمایی مساکن مهر به گونه ای بود که جدا از ساخت و ساز مسکن، می بایست برای نیازهایی چون نیازهای تفریحی، تجاری و اقتصادی، انتظامی، آموزشی و...آن نیز فکر و سرمایه گذاری می شد. کمبودهایی که باعث شد، ایده مسکن مهر آنگونه که باید و شاید گرهی از هزار توی مسکن در کشور باز نکند. به همین دلیل بود که جدای از دولت های نهم و دهم، دولت تدبیر و امید حدافاصل سالهای 92 تا 1400 نیز درگیر اتمام و واگذاری طرح مسکن مهر شد. روند ایده پردازی برای مسکن در دولت سیزدهم به گونه ای متفاوت طی شد. رییس دولت سیزدهم در ابتدای زعامت بر راس هرم اجرایی کشور وعده ساخت 1میلیون مسکن سالانه و 4میلیون مسکن طی 4سال را مطرح کرد. وعده ای که از همان آغاز مشخص بود به اندازه ای بزرگ است که اجرای آن به مشارکت گسترده تمام بخش های تاثیرگذار نظام حکمرانی نیاز دارد. مقامات اجرایی دولت سیزدهم در هفته های پانی فعالیت های خود خبر ساخت 1میلیون و 800هزار واحد مسکونی را رسانه ای کردند اما با حضور وزیر جدید راه و شهرسازی مشخص شد که این تعداد در خوش بینانه ترین حالت حدود 800واحد مسکونی بوده است. بنابراین دولت سیزدهم از 1میلیون مسکن وعده داده شده، حدود 230واحد را در هر سال استارت زده است. واحدهایی که هنوز به اتمام نرسیده و کلنگ بسیاری از پروژه های مرتبط با آن حتی به زمین نخورده است. با حضور دولت چهاردهم اما مشکلات مسکن نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه به صورت تلنبار شده ای به مرحله بحرانی رسیده است. واقع آن است که دیگر وقتی برای آزمون و خطا باقی نمانده باشد و لازم است هرچه سریعتر اقدامات عملیاتی برای کاهش این بحران تدارک دیده شود. برای بررسی ابعاد گوناگون این بحث تجرات باب گفتگو با با پیمان مولوی اقتصاد دان باز کرده تا درباره ریشه ها بحران مسکن طی 45 سال گذشته و راهبرد عبور از این چالش ها گفتگو کند.

ریشه بحران مسکن رشد تورم است
پیمان مولوی اقتصاددان در گفتگو با تجارت ضمن واکاوی مشکلات بنیادین بازار مسکن می گوید:«یکی از مشکلات جدی بازار مسکن ایران، نقش بلاتکلیفی است که دولت در حوزه مسکن دارد. در واقع دولت در حوزه هایی که باید ورود ، نظارت و سرمایه گذاری کند، غیبت می کند ولی در بخش هایی که از منظر کارشناسی ضرورتی برای نقش آفرینی دولت احساس نمی شود با جدیت ورود می کند! مثلا دولت در حمایت از اقشار محروم و آسیب پذیر که امکان بهره مندی از مسکن حداقلی را ندارند، اقدامی نمی کند، اما ناگهان در بخش ساخت و ساز که اساسا قلمروی بخش خصوصی است ورود جدی کرده و حتی پروژه اجرا می کند!»
او ادامه می دهد:« در انگلستان که یک اقتصاد آزاد، لیبرال و معتقد به سرمایه داری است، زمانی که شهروندی خانه ندارد، دولت خود را موظف می داند که مشکل این شهروند را به شکلی حل و فصل کند. اما در ایران دولت بیش از 100میلیارد دلار یارانه انرژی به اقشار برخوردار جامعه می دهد اما خود را موظف نمی داند تا یکسری از نیازهای اولیه شهروندان از جمله مسکن را تامین کند. مسکن بدون تردید یکی از مهمترین نیازهای اولیه هر انسانی است. دولت می تواند به مردم کمک کند اما در اقتصاد ذینفعانه فعلی با گسترده تر شدن فقر، نداشتن رشد اقتصادی ،‌تورم بالا و...اساسا هیچ حمایتی از اقثشار محروم در حوزه مسکن صورت نمی گیرد. »